Οι απόλυτοι κτηνοτρόφοι στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι οι άνθρωποι των στεπών. Στέπες δεν υπάρχουν μόνο στην κεντρική Ασία, υπάρχουν παρόμοιες διαμορφώσεις και αλλού, αλλά η μεγαλύτερη στέπα στον κόσμο βρίσκεται στο κέντρο της Ασίας. Η καρδιά της είναι στο σημείο από τη Μογγολία μέχρι περίπου στο Καζακστάν, αλλά συνεχίζονται οι στέπες ανατολικότερα και δυτικότερα αλλάζοντας σταδιακά το έντονο του χαρακτήρα τους.
Τι ονομάζουμε στέπα; Στέπα ονομάζουμε μια περιοχή με διαμόρφωση εδάφους κατά κανόνα πεδιάδας, αναπεπταμένης πεδιάδας, της οποίας όμως το έδαφος δεν είναι καθόλου γόνιμο. Είναι σκληρό σαν ατσάλι, το υνί δεν μπορεί να το διαπεράσει. Και είναι σκληρό σαν ατσάλι το έδαφος στη ζώνη της κεντρικής Ασίας, διότι το κλίμα εδώ είναι πάρα πολύ κρύο τον χειμώνα, με τον πάγο να καλύπτει τα πάντα. Στη συνέχεια έρχεται το καλοκαίρι, απότομα ανεβαίνει η θερμοκρασία περί τον Μάιο μήνα, τα νερά γεμίζουν το παν και μετατρέπονται οι πεδιάδες, οι στέπες, σε βούρκους, σε σημεία γεμάτα νερό.
Η γη σταδιακά καταπίνει αυτό το νερό και έτσι, προς το τέλος του Μαΐου, οι στέπες γεμίζουν πράσινο. Τι είναι αυτό το πράσινο; Είναι χορτάρι, χορτάρι από πέρα έως πέρα. Στη συνέχεια, μετά τον Σεπτέμβριο, αρχίζουν οι θερμοκρασίες να κατεβαίνουν σταδιακά, τον Οκτώβριο περισσότερο, τον Νοέμβριο, ακόμη περισσότερο, και πλέον ξανά η γη καλύπτεται με πάγο. Στη ζώνη της κεντρικής Ασίας έχουμε μια διακύμανση θερμοκρασιών από το +50 C στο -50 C, με επίμονα μεγάλα διαστήματα παραμονής σε υψηλά ή σε χαμηλά θερμοκρασιακά επίπεδα, με αποτέλεσμα οι συνθήκες να γίνονται αποτρεπτικές για την οργάνωση γεωργικής ζωής, για την οργάνωση της καλλιέργειας. Εξάλλου, το σκληρό του χώματος δεν επιτρέπει να εφαρμοστεί εδώ γεωργία, τουλάχιστον στον κεντρικό, μεγάλο, σκληρό πυρήνα των στεπών.
Προς τα άκρα των στεπών, είτε ανατολικά είτε δυτικά είτε πιο νότια, τα φαινόμενα γίνονται λιγότερο έντονα και η γη να γίνεται λίγο περισσότερο εύφορη, άρα σταδιακά, κάποιος να μπορεί να την καλλιεργήσει. Και πάλι όμως το κύριο, ακόμα και στα ξεφτίσματα της στέπας, η κύρια ενασχόληση των ανθρώπων παραμένει η κτηνοτροφία.
Σε αυτή την στέπα, υπάρχει χορτάρι για κάποιους μήνες. Στην στέπα δεν υπάρχει υψηλή βλάστηση, ίσως κάποιος θάμνος σε ένα σημείο, χιλιόμετρα μακριά ένας άλλος θάμνος, κάποιο δέντρο κάπου, χιλιόμετρα μακριά κάποιο άλλο δέντρο, για 4 μήνες τον χρόνο, Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο, κάποιο τμήμα του Σεπτεμβρίου.
Σε ένα τέτοιο κλίμα δεν μπορεί να επιβιώσει παρά μόνο ο άνθρωπος, που να στηρίζεται στην κτηνοτροφία. Στη γεωργία δεν μπορεί να στηριχθεί. Στο κυνήγι επίσης δεν μπορεί να στηριχθεί, διότι η στέπα δεν έχει πλούσια ούτε χλωρίδα, ούτε πανίδα, γιατί δεν υπάρχει τροφή για πολλά ζώα. Επομένως οι άνθρωποι στη στέπα εξελίχθηκαν σε δεινούς κτηνοτρόφους. Για την ακρίβεια στους πιο απόλυτους κτηνοτρόφους στον κόσμο.
Η στέπα της Ασίας παρήγαγε για χιλιάδες χρόνια και παράγει ακόμη και σήμερα κτηνοτρόφους, οι οποίοι επειδή είναι απλώς κτηνοτρόφοι και τίποτε άλλο, δεν κατοικούν σε ένα σημείο. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να κατοικούν σε ένα σημείο, αντιθέτως υπάρχουν όλοι οι λόγοι για να μετακινούνται, διότι οι άνθρωποι στη στέπα της Ασίας ζουν από τα κοπάδια τους και με τα κοπάδια τους, τα οποία τρέφονται με το χορτάρι το οποίο φύεται εκεί 4-5 μήνες το χρόνο. Και στη συνέχεια, τον χειμώνα τρέφονται από το χορτάρι που έχουν φροντίσει οι κάτοικοι των στεπών να έχουν μαζέψει τους καλούς μήνες για να θρέψουν τα ζώα τους, τους σκληρούς μήνες του χειμώνα. Οι ίδιοι, οι κάτοικοι των στεπών, τρέφονται από τα κοπάδια τους. Δηλαδή με κρέας, με γαλακτοκομικά και ίσως, με κάποια άγρια φυτά, από αυτά που βγαίνουν ανάμεσα στα χορτάρια, τα οποία και συμπληρώνουν το διαιτολόγιό τους.
[…] στέπα μπορούν να ζήσουν μόνο κτηνοτρόφοι, που ζουν νομαδική […]