Σύμφωνα με τους Μάγιας στο σύμπαν κατοικούσαν υπερφυσικές δυνάμεις οι οποίες εκδηλώνονταν στη φύση και στο ζωικό βασίλειο, και πρόσφεραν στον άνθρωπο τα απαραίτητα για να ζήσει: την τροφή και το νερό. Όμως αυτές οι δυνάμεις μπορούσαν να εξαντληθούν ή να μετατραπούν σε απειλή, αν ο άνθρωπος δεν φρόντιζε να τις ανανεώσει και να τις κατευνάσει με διαφόρων ειδών προσφορές, μεταξύ των οποίων οι πολυτιμότερες ήταν εκείνες του αίματος, ανθρώπινου μερικές φορές.

ο θεός του καλαμποκιού
Στο κέντρο του κόσμου των Μάγιας βρισκόταν η σέιμπα που είχε τις ρίζες της στο Χιμπάλμπα, στον Κάτω Κόσμο που κατοικούνταν από τους εννέα Άρχοντες του Σκότους, ενώ ο κορμός της διέσχιζε τον επίγειο κόσμο των ανθρώπων. Τα κλαδιά της επεκτείνονταν στον ουρανό, ο οποίος ήταν χωρισμένος σε 13 επίπεδα και στην κορυφή του κατοικούσε ο υπέρτατος θεός Ιτζαμνά, ο Ουράνιος Δράκος, που είχε χαρακτηριστικά φιδιού και πτηνού. Πίστευαν ότι η Γη ήταν ένα επίπεδο τετράγωνο με γωνίες, που υποστηρίζονταν από τους Μπακάμπ, θεότητες παρόμοιες με τον Άτλαντα της ελληνικής μυθολογίας.
Το πάνθεο των Μάγιας ήταν αρκετά πλούσιο και πολύπλοκο, όπως μαρτυρούν τα ανάγλυφα και οι επιγραφές που έχουν έρθει στο φως. Ο Ιτζαμνά εμφανίζεται με διάφορες ενδυμασίες και η μορφή του με την πάροδο των αιώνων έχει υποστεί μεταβολές. Έχει ανθρώπινη όψη, μεγάλα τετραγωνισμένα μάτια, μύτη που εξέχει, στόμα χωρίς δόντια και φορά ένα στέμμα από το οποίο κρέμεται ένα λουλούδι. Σύζυγος του είναι η θεά Ιξ Χελ, μητέρα όλων των θεών, που ταυτιζόταν με τη Σελήνη. Παριστάνεται με τη μορφή Σελήνης, γηραιά και χωρίς δόντια η οποία κρατά ένα κουνέλι στα χέρια.
Η Σελήνη φωνητικά αποδίδεται με την λέξη να, σύνδεσμος που προηγούνταν πάντα των ονομάτων των ευγενών γυναικών. Ο θεός του ήλιου (Κίνιτς Αχάου, που εμφανίζεται συχνά στν τριάδα του Παλένκε), απεικονίζεται με ανθρώπινο κεφάλι, αετίσια μύτη και μάτια που αλληθωρίζουν. Η ονομασία περιείχε το σύνδεσμο Κιν-λουλούδι με τέσσερα πέταλα- που προηγούνταν πάντα των ονομάτων των βασιλέων.
Οι Μάγιας πίστευαν ότι οι βασιλείς συνδέονταν με τους θεούς και γι’ αυτό το λόγο τους απεικόνιζαν να κρατούν σφιχτά στο στήθος, σαν σκήπτρο, το σύμβολο του δικέφαλου φιδιού, που μάλλον συμβόλιζε τον ουρανό. Ακόμα και ο μυστηριώδης θεός Κ, που συνδέθηκε με την δυναστεία του Παλένκε, κρατούσε ένα φίδι, ενώ είχε επιπλέον ένα τσεκούρι στο πρόσωπο και μία δάδα αναμμένη στην κορυφή του κεφαλιού.
Με τον ήλιο συνδεόταν, επίσης, ο Μικρός Ιαγουάρος, που εμφανίζεται στις σκηνές χορού και στις θυσίες, και απεικονίζεται είτε με το σώμα ενός παιδιού είτε με εκείνο ενός αιλουροειδούς. Συχνά τον βρίσκουμε και κοντά στον Τσακ Ξιμπ Τσακ (ή απλά Τσακ στην παράδοση του Γιουκατάν) το θεό της βροχής, που άλλοτε είχε μορφή ανθρώπου άλλοτε ζώου. Φορά ένα διάδημα από κοχύλια ή έχει ένα πτερύγιο ψαριού στο πρόσωπο.
Όπως ο Μικρός Ιαγουάρος, έτσι και ο θεός Αστείος -οι μελετητές τον έχουν ονομάσει έτσι λόγω του μεσαιωνικού μπερέ που φορούσε- απεικονιζόταν ως ένα υπέρβαρο παιδί και ήταν συνδεδεμένος με τη βασιλική δυναστεία. Ο Αχ Πουκ, ο «Άρχοντας του θανάτου», είχε την τρομακτική όψη ενός σκελετού με διογκομένη κοιλιά και άλλαζε συνεχώς μορφές, ανάλογα με το σύμβολο που κουβαλούσε μαζί του. Ήταν συνδεδεμένος με τις θανατηφόρες ασθένειες. Η μόνη θεότητα με ωραίο παρουσιαστικό ήταν ο Αχ Μουν, θεός του καλαμποκιού. Έμοιαζε με ένα νέο, στο κεφάλι του οποίου ορθώνονταν φύλλα καλαμποκιού.
Ο δυισμόςήταν ένα σημαντικό στοιχείο στη θρησκεία των Μάγιας. Τα ζευγάρια διδύμων θεοτήτων, που κάποιες φορές συμβίωναν και κάποιες άλλες βρίσκονταν σε ανταγωνισμό, ήταν πολλά: οι δίδυμοι του Διαδήματος, συνδεδεμένοι με τη βασιλική καταγωγή, οι δίδυμοι Χουν Χουνάπου και Ξμπαλανκέ που βρίσκονταν στην άκρη του κόσμου, μεταξύ ζωής και θανάτου, ή οι θεοί Κωπηλάτες που αντιπροσώπευαν την ημέρα και τη νύχτα, και ήταν σύμβολο των αντιθέσεων μεταξύ άνδρα και γυναίκας, μεταξύ νερού και αίματος.
Το ιερατείο
Ο διαμεσολαβητικός ρόλος ανάμεσα στους ανθρώπους και στους θεούς θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο από εξέχουσες προσωπικότητες που διέθεταν μυστικιστικές και μαγικές δυνάμεις, καθώς και εξειδικευμένες γνώσεις στον τομέα της επιστήμης και στις τελετουργίες: Αυτές ήταν οι ιερείς. Η τάξη των ιερέων είχε μια εξέχουσα θέση στην κοινωνία και ήταν ιεραρχικά οργανωμένη όπως εκείνη των ευγενών. Οι ανώτατοι ιερείς (αχ κιν, «εκείνοι του ήλιου») διεξήγαγαν τις θρησκευτικές τελετές, εκπαίδευαν τους νέους ιερείς και έκαναν καταμερισμό εργασιών. Ως βοηθούς είχαν του τσιλάν, τους προφήτες, οι οποίοι έπρεπε να μελετήσυν τα κείμενα, να ερμηνεύσουν τους οιωνούς και να προβλέψουν το μέλλον.
Οι νακάμ ήταν εξουσιοδοτημένοι να ξεριζώνουν τις καρδιές από τα θύματα που θυσιάζονταν, την ώρα που οι τσιακ τους ακινητοποιούσαν κρατώντας τα χέρια και τα πόδια σαν να ήταν ζώα. Επιπλέον, υπήρχαν οι χ-μεν, σαμάνοι που ειδικεύονταν στις προσευχές και στις τελετουργίες μαγείας. Για τις υπόλοιπες λειτουργείς των ναών, όπως η καθαριότητα και η συντήρηση, υπεύθυνοι ήταν νεαροί παρθένοι, μέλη ευγενών οικογενειών.
Το αξίωμα του ιερέα ήταν κληρονομικό και περνούσε από πατέρα σε γιο ή σε στενούς άρρενες συγγενείς. Ο λαός δεν είχε βαθιά γνώση της θρησκείας που εφάρμοζε. Δεν είχε πρόσβαση στους ναούς και μπορούσε μόνο να συμμετέχει στις θυσίες και στις τελετές που είχαν σχέση με την αγροτική παραγωγή, όπως οι επικλήσεις για πλούσια σοδειά, και με την έναρξη ή το τέλος των βροχοπτώσεων.

όπου οι Μάγιας θυσίαζαν παιδιά και εφήβους
Ανθρωποθυσίες
Η θυσία στον θεό είναι το αποκορύφωμα κάθε τελετής των Μάγιας. Συνήθως, τα θύματα των θυσιών ήταν ζώα, ιγκουάνα, πίθηκοι, αλιγάτορες, σκύλοι, ιαγουάροι και γαλοπούλες. Δεν είναι γνωστό με ποια κριτήρια επιλέγονταν κάθε φορά συγκεκριμένο ζώο.
Οι Μάγιας εφάρμοζαν επίσης και το αποτρόπαιο έθιμο της ανθρωποθυσίας, η οποία ωστόσο δεν πήρε ποτέ τις διαστάσεις που είχε σε άλλους πολιτισμούς, όπως των Αζτέκων. Η θυσία του αίματος ήταν για τους Μάγιας αναγκαία, προκειμένου να διατηρηθεί ζωντανή η ενέργεια του σύμπαντος, ώστε έτσι να επικαλεστούν την γονιμότητα και να ενωθούν με τον κόσμο των πνευμάτων. Ο δεσμός ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών και εκείνον των νεκρών έπρεπε να διατηρείται και να ισχυροποιείται, και οι θυσίες αίματος που ήταν αποκλειστικό δικαίωμα των βασιλικών δυναστειών, ήταν το μέσο για την επίτευξη αυτού του σκοπού.
Σε περιπτώσεις ενθρονίσεων, γεννήσεων, γάμων ή όταν άρχιζε η εποχή της σποράς ο βασιλιάς ή η βασίλισσα προχωρούσαν στην τελετή της αυτοθυσίας. Το τελετουργικό προέβλεπε το τρύπημα των γεννητικών οργάνων, της γλώσσας ή των λοβών των αυτιών με ένα αιχμηρό οστό. Έπειτα, η πληγή ερεθιζόταν περισσότερο με μια ακανθώδη κλωστή, την οποία περνούσαν μέσα από τις τρύπες με τέτοιο τρόπο ώστε να σταλάξει αίμα. Το υγρό συγκεντρωνόταν σε ένα κύπελλο που ήταν σκεπασμένο με ένα λεπτό φύλλο χαρτιού, που προερχόταν από το φλοιό κάποιου δέντρου. Στη συνέχεια, έκαιγαν το χαρτί, για να μπορέσει ο καπνός να φτάσει στα ρουθούνια των νεκρών προγόνων, οι οποίοι θα έδιναν στη βασιλική οικογένεια την προστασία που ζητούσε.
Αυτές οι τελετουργίες αφαίμαξης που μάλλον εκτελούνταν κυκλικά, απεικονίζονται σε ανάγλυφα και τοιχογραφίες. Τα θύματα των ανθρωποθυσιών ήταν οι αιχμάλωτοι πολέμου. Συνήθιζαν να θυσιάζουν αυτούς που ανήκαν σε υψηλή κοινωνική τάξη και είχαν αιχμαλωτιστεί κατά τη διάρκεια εχθροπραξιών. Οι αιχμάλωτοι χρησιμοποιούνταν και στο παιχνίδι με την μπάλα, στο τέλος του οποίου θυσιάζονταν οι χαμένοι.
Κατά κάποιον τρόπο, οι φυλακισμένοι ταπεινής καταγωγής ήταν πιο τυχεροί, καθώς προορίζονταν για δούλοι των νικητών. Στις πόλεις-κράτη του Γιουκατάν ήταν έθιμο οι ανθρωποθυσίες -κυρίως παιδιών και εφήβων, κοριτσιών και αγοριών- στις σενότε (υπόγεια κοιλώματα με νερό). Σε αυτά τα κοιλώματα ανακαλύφθηκε πληθώρα προσφορών -πορσελάνες, νεφρίτη, χρυσά κοσμήματα και μαχαίρια για θυσίες- μαζί με κρανία και οστά των νεαρών που θυσιάστηκαν.
Ασθένειες και θάνατος
Οι Μάγιας θεωρούσαν ότι η κακοτυχία και οι ασθένειες προκαλούνταν από τα κακά πνεύματα και από την οργή των θεών. Όταν, λοιπόν, αρρώσταινε κάποιος, καλούσαν τον μάγο ή τον ιερέα. Η θεραπεία διέφερε ανάλογα με την περίπτωση, αλλά οι συνηθέστερες πρακτικές ήταν οι εξορκισμοί, οι τελετές μαγείας, οι προσευχές και οι εξευμενιστικές θυσίες. Επιπλέον, έκαναν ευρεία χρήση των βοτάνων και ανόργανων ουσιών με θεραπευτικές ιδιότητες, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται η ταυτόχρονη χρήση υλικών που θεωρούνταν μαγικά (σκουλήκια, ούρα, περιττώμτα ζώων, αίμα πτηνών).
Οι Μάγιας φοβούνταν πολύ τον θάνατο. Όταν μια οικογένεια τον βίωνε έσπευδαν να κάνουν τελετές τόσο για να τιμήσουν τον νεκρό όσο και για να ξορκίσουν το συμβάν. Σε αντίθεση με τις πλούσιες κηδείες των ευγενών, οι χωρικοί θάβονταν στο υπέδαφος, στην καλύβα τους, την οποία η οικογένεια μετά εγκατέλειπε. Ορισμένες φορές τα πτώματα τοποθετούνταν σε καλάθια παραγεμισμένα με πέτρες, ενώ, αν επρόκειτο για παιδιά, σε μεγάλα κεραμικά κιβώτια. Οι οικείοι γέμιζαν το στόμα του νεκρού με αλεύρι και καλαμπόκι, ώστε να έχει τροφή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του προς τον άλλο κόσμο, και άφηναν τις προσφορές τους γύρω από τον τάφο.
Αντίθετα, οι ευγενείς είτε αποτεφρώνονταν είτε θάβονταν σε εμβυική ή όρθια θέση τυλιγμένοι με βαμβακερό ύφασμα και καλυμμένοι με κόκκινη σκόνη κινναβάρεως. Γύρω από τον νεκρό τοποθετούνταν πορσελάνινα είδη και προσωπικά του αντικείμενα, ενώ στο στόμα του, εκτός από το αλεύρι και το καλαμπόκι, έβαζαν και μια μπίλια νεφρίτη ως οβολό για το ταξίδι στον άλλο κόσμο.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic