Ο Παν ήταν χθόνιος θεός λατρευόμενος ως προστάτης της γονιμότητας γενικά, νοητός ως τραγοπόδαρος, τριχωτός σε όλο το σώμα, με κέρατα και αυτιά μυτερά, με το πιο πλατύ γέλιο στα χείλη, θορυβώδης αλλά και φίλος της ερημιάς, ψυχή κάθε ραχούλας, σύδεντρου, βουνοκορφής, πηγής και ρυακιού, σύντροφος και προστάτης των βοσκών και των κυνηγών, χαρωπός συνοδός της Κυβέλης και του Διονύσου, μπεκρής, χορευταράς και μάστορας του αυλού, ακούραστος επιβήτορας των κατσικιών, αλλά και λάγνος εραστής νυμφών, γέννημα και θρέμμα της ορεινής Αρκαδίας.
Πιστεύεται ότι αρχικά ο Παν δεν ήταν ένας, αλλά πολλοί, όπως οι Σάτυροι και οι Σιληνοί, και ότι η σύνδεση τους με τη λατρεία, πράγμα που δεν ισχύει για τους Σατύρους και τους Σιληνούς, οδήγησε στην ιδέα του μοναδικού Πάνα. Αυτή η άποψη ενισχύεται από το γεγονός ότι υπάρχει πλήθος από διαφορετικούς μύθους για τη γέννησή του.
Όλα τα μυθικά στοιχεία που σχετίζονται με τον Πάνα, συγκλίνουν στην άποψη ότι πρόκειται για αρκαδικό ποιμενικό θεό, που η λατρεία του διαδόθηκε στον υπόλοιπο κόσμο, συνδυασμένη με την οργιαστική λατρεία της Κυβέλης και του Διόνυσου, και βεβαια όχι πριν από τους μεταεπικούς χρόνους.
Βασική ιδέα του καλάκαρδου πνεύματος του ελεύθερου φυσικού χώρου είναι η προθυμία του για γονιμοποίηση. Με άλλα λόγια έχουμε να κάνουμε με κάποια προσωποποίηση, από τις πιο έντονες, της γεννητικής δύναμης της ζωής, γεγονός που ιστορικά δικαιολογεί την ένταξη του Πάνα στις λατρείες που αναφέρονται στον κύκλο της ανανέωσης της ζωής γενικά. Στην αρχή βέβαια, για τους παλαιούς πιστούς του, τους βοσκούς, ο Παν ήταν το δαιμονικό που γονιμοποιεί τα γιδοπρόβατα και κάνει να μεγαλώνουν τα κοπάδια. Με τον καιρό η δραστηριότητά του στο ρόλο του επιβήτορα γενικεύτηκε και αυτό είχε αποφασιστική σημασία, για να συνδεθεί ο Παν με τα συγγενικά στοιχεία της οργιαστικής λατρείας της Κυβέλης και του Διονύσου.
Ο μύθος ότι ο πατέρας του Πάνα είναι ο Ερμής έχει ουσιαστικό λόγο, γιατί ο Ερμής είναι θεός φαλλικός. Εξάλλου ο κομπασμός του Πάνα ότι έχει κοιμηθεί με όλες τις μαινάδες του θεού Διονύσου παραπέμπει ίσως σε παλαιότατη ομαδική οχεία στα πλαίσια οργιαστικής λατρείας για την ανανέωση της ζωής στον ετήσιο κύκλο της, ενώ ο μύθος που αναφέρεται στη Δήμητρα, εκτός από τις καλές σχέσεις της λατρείας αυτού του λαϊκού χθόνιου θεού με την επίσημη θρησκεία δείχνει και το γεγονός ότι ο Πάν είχε από την αρχή και το χάρισμα της μαντικής, που βέβαια είναι κοινό γνώρισμα των θεών της γης. Μάλιστα σύμφωνα με κάποιο μύθο ακόμα και ο ίδιος ο Απόλλων είχε διδαχτεί την μαντική από τον Πάνα.
Τα γνωρίσματα του Πάνα, στο σύνολό τους, κάνουν γνωστό έναν προελληνικό δαίμονα της γης, που, όταν πέρασε στον κόσμο των ινδοευρωπαίων νομάδων διαμορφώθηκε σταδιακά σε ελληνικό θεό. Η λατρεία της Κυβέλης και του Διονύσου που υπηρετούσε την ιδέα της ανανέωσης της ζωής γενικά, μολονότι απλώθηκε στα ιστορικά χρόνια, με τον οργιαστικό χαρακτήρα της, που επίσης έχει προελληνική καταγωγή, βοήθησε ιδιαίτερα στο να επιβιώσουν τα βασικά προϊστορικά γνωρίσματα της φυσιογνωμίας του Πάνα. Οι σχέσεις του με τις νύμφες και τα άλλα πνεύματα του ελεύθερου φυσικού χώρου δείχνει ακριβώς την προελληνική σταδιοδρομία του, ενώ η συνεργασία του με τους Ολύμπιους σημειώνει τη σύνδεσή του με την επίσημη θρησκεία των Ελλήνων.
Ο ζωομορφισμός του Πάνα, όπως και ο δενδρομορφισμός των Νυμφών, που συνδέονται μαζί του, γνωστός και από τις περιπέτειες του Απόλλωνα και άλλλων θεών, μας οδηγούν σε παλαιότατα στρώματα λατρείας. Όντα συγγενικά με τον Πάνα στον ελληνικό μυθικό κόσμο είναι οι Σάτυροι και οι Σιληνοί και έξω από την Ελλάδα, ο Φαύνος και ο Σιλβάνος των Λατίνων και ο Χνουμ των Αιγυπτίων.
Στον 5ο πΧ. αιώνα η σύνδεση του Πάνα με τη μάχη του Μαραθώνα, ως απόηχο της Τιτανομαχίας, είχε για τους πιστούς του το νόημα ότι το καλοκάγαθο πνεύμα της ελληνικής φύσης έδειξε την αποστροφή του για την εισβολή των βαρβάρων. Αυτονόητο ότι για τη βουκολική ποίηση έγινε σύμβολο, όπως και για την μεταγενέστερη φιλοσοφία με τη σημασία του παντός, δηλαδή με το λεξιπαίγνιο Παν-Παν.
Τέλος, ο μύθος για τον θάνατο του Πάνα είναι πλασμένος αναλογικά με τους μύθους για τον θάνατο άλλων θεών, που ανήκουν στον κύκλο της βλάστησης, όπως ο Άδωνις. Έτσι και ο δαίμων τςη ελληνικής γης, με ιδιότητες άμεσα συγγενικές με την ιδέα της ανανέωσης της φύσης, ήταν λογικό να έχει τον θάνατό του.
Με πληροφορίες από: Παγκόσμια Μυθολογία