Η Θράκη (100.000 π.Χ.-…)

Η Θράκη είναι τμήμα αναπόσπαστο του Ελληνισμού από αιώνες, στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης, γνώρισε από την αρχή της προϊστορικής της ακόμη πορείας, μια πολυτάραχη ζωή. Στα εδάφη της κινήθηκαν διάφοροι λαοί και φύλα. Έλληνες, Ρωμαίοι, βάρβαροι του βορρά και της στέπας, Φράγκοι και Σλάβοι, Βούλγαροι και Τούρκοι.

H πρώτη εγκατάσταση στη Θράκη ανάγεται στο 100.000 π.Χ. Η αρχαία Θράκη εκτεινόταν από το Αιγαίο ως το Δούναβη και από τον Εύξεινο Πόντο έως τα όρια της Μακεδονίας. Κατά τον Ηρόδοτο οι Θράκες ήταν στην αρχαιότητα, ο πολυπληθέστερος λαός μετά τους Ινδούς. Στους προϊστορικούς κατοίκους προστίθενται τα Θρακικά φύλα που κατεβαίνουν από τον Βορρά. Τον 7ο αιώνα π.Χ. οι Έλληνες αποικίζουν το Αιγαίο, τον Ελλήσποντο και τον Εύξεινο Πόντο Στα παράλια της Θρακικής γης ιδρύονται και ακμάζουν σημαντικές  ιωνικές αποικίες: Μαρώνεια, Άβδηρα, Βυζάντιο, Αγχίαλος, Απολλωνία, Μεσημβρία, Οδησσός.

Η Θράκη στην Ελληνική Μυθολογία

Κατά την ελληνική μυθολογία, υπήρξε ένας προπάτορας που λεγόταν Θραξ και ήταν γιος του θεού του πολέμου Άρη. Ο θεός Άρης λεγόταν ότι διέμενε στη Θράκη. Σε μια άλλη εκδοχή και σύμφωνα με τον Ευριπίδη (στο έργο του Των Θρακών οι χρυσές ασπίδες) αναφέρει ότι το όνομα του Άρη ήταν Θραξ, ο οποίος ήταν ο προστάτης των Θρακών και του οποίου η χρυσή ασπίδα φυλασσόταν στο ναό του στη Βιστονίδα της Θράκης. Στην ελληνική μυθολογία η Θράκη ήταν κόρη του Ωκεανού και της Παρθενόπης, αδελφή της Ευρώπης.

Οι Θράκες εμφανίζονται στην Ιλιάδα του Ομήρου ως σύμμαχοι των Τρώων με αρχηγούς τον Ακάμα και τον Πήρο ή Πήρρο. Αργότερα στη Ιλιάδα έκανε την εμφάνιση του και ένας άλλος βασιλιάς, ο Ρήσος, ο οποίος σκοτώθηκε μετά από νυχτερινή επιδρομή που έκανε ο Διομήδης και ο Οδυσσέας στο στρατόπεδο των Τρώων. Ένας άλλος μυθολογικός βασιλιάς των Θρακών ήταν ο Κισσεύς, ο οποίος ζούσε στη δυτική τότε Θράκη και μετέπειτα Μακεδονία, ο οποίος ήταν πατέρας του Τρώα πρεσβύτερου Αντήνορα. Η Ομηρική Θράκη εκτεινόταν ως τον Αξιό ποταμό δυτικά, τον Ελλήσποντο και την Μαύρη Θάλασσα ανατολικά. Βόρεια εκτεινόταν μέχρι και τη σημερινή Σερβία και ολόκληρη τη Βουλγαρία.

Η ελληνική μυθολογία είναι γεμάτη από Θράκες βασιλείς όπως οι: Διομήδης των Θρακών, Τηρέας, Λυκούργος, Φινέας, Εύμολπος, Πολυμνήστωρ, Οίαγρος (πατέρας τουΟρφέα) και άλλοι. Επίσης η φυλή που ο Όμηρος καλούσε Θράκες περιλάμβανε πολλές φυλές, διότι η αρχαία Θράκη ήταν τόπος διαμονής φυλών όπως οι Ηδωνοί που ζούσαν στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Στρυμόνα και Νέστου, οι Βισάλτες που ζούσαν στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Αξιού και Στρυμόνα, οι Κίκονες στην περιοχή της σημερινής Ροδόπης, οι Βίστωνες, οι Δόβηρες, οι Μύγδονες, οι Σάτραι, οι Αψίνθιοι και πολλοί άλλοι.

Το όνομα των αρχαίων Θρακών είναι στενότατα συνδεδεμένο προς το θρησκευτικό και πνευματικό βίο των Ελλήνων κυρίως με την λατρεία του Ορφέα και του Διόνυσου και των Καβειρίων μυστηρίων.

Η Θράκη κατά την Αρχαϊκή και Κλασική Εποχή

Με τον όρο Θράκη κατά την αρχαιότητα καθοριζόταν μια πολύ μεγάλη περιοχή που  κατά τον Ηρόδοτο άρχιζε από τα παράλια του Εύξεινου Πόντου και έφθανε  μέχρι τις κορυφογραμμές της Πίνδου, από τον Βορρά ξεκινούσε από τον Δούναβη  και προς τον Νότο έφθανε στο Αιγαίο πέλαγος  και τον Όλυμπο. Τα πιθανότερα σύνορά της είναι αυτά που προσδιορίζει ο Θουκυδίδης. Στο βορρά ο Δούναβης, στην Ανατολή ο Εύξεινος Πόντος, στη Δύση ο ποταμός Στρυμόνας και στο Νότο το Αιγαίο πέλαγος.

Ως πρώτοι κάτοικοί της φέρονται διάφορα Πελασγικά φύλλα όπως Ηδωνες, Δίοι, Οδρύσαι, Κίκονες, Γέτες κ.α. τα οποία αποτέλεσαν έναν λαό μέγα και αρχαιότατο, έναν από τους αρχαιότερους λαούς της Ευρώπης. Οι πρώτες θετικές πληροφορίες για την ιστορία της Θράκης αρχίζουν με την εποχή της ίδρυσης των Ελληνικών αποικιών στα παράλια της τον 6ο αιώνα π.Χ. Οι παράγοντες που προώθησαν τον ραγδαίο αποικισμό και την δημιουργία πόλεων από τους Αθηναίους, Σπαρτιάτες, Μεγαρείς και Κυκλαδίτες ήταν η σημασία των παραλίων αυτών για τον έλεγχο της Προποντίδας και τα πλεονεκτήματα από την οικονομική εκμετάλλευση των μεταλλείων της Θράκης και ιδιαίτερα του χρυσού  Παγγαίου. Οι πόλεις αυτές μεταβλήθηκαν σε εστίες ελληνικής παραγωγικής δράσης, φημισμένες για την αμπελουργία και την οινοπαραγωγή τους

Η Θράκη νότια του Δούναβη(εκτός από την περιοχή των Βησσών), για μισό αιώνα ήταν προσαρτημένη στην Περσία από τον Δαρείο Α΄, που πραγματοποίησε εκστρατεία στην περιοχή από το 513 π.Χ. έως το 512 π.Χ..

Κατά την κλασική περίοδο, οι Θράκες ήταν διαιρεμένοι σε πολυάριθμες φυλές. Ισχυρά βασίλεια παρέμειναν αυτά των Οδρυσών και της Δακίας. Αυτή την περίοδο (5ος – 4ος αιώνας π.Χ.), οι Θράκες ήταν περιζήτητοι από τις ελληνικές πόλεις-κράτη ως μισθοφόροι πελταστές. Οι πελταστές ήταν εξοπλισμένοι με την πέλτη, δηλ. μικρή ασπίδα η οποία είχε μία εσοχή σαν μισοφέγγαρο, και τρία ακόντια, τα οποία κρατούσαν το ένα στο ένα χέρι και τα άλλα δύο στο άλλο χέρι μαζί με την ασπίδα.

Η Θράκη κατακτήθηκε από τον Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. και ανήκε στο βασίλειο της Μακεδονίας για ενάμιση αιώνα. Μετά τον Γ’ Μακεδονικό Πόλεμο, η Θράκη έγινε χώρα υποτελής στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το 279 π.Χ. Κέλτες εισέβαλαν στη Μακεδονία, τη Νότια Ελλάδα, και τη Θράκη και, ενώ εκδιώχθηκαν γρήγορα από την νότια Ελλάδα και τη Μακεδονία, παρέμειναν στη Θράκη έως το τέλος του αιώνα.

Θρησκεία – Πολιτισμός της Θράκης

Η θρησκεία των Θρακών επικεντρώνεται γύρω από τη ζωή, το θάνατο και τη γονιμότητα. Οι Θράκες, εκτός των άλλων θεών των Ελλήνων, λάτρευαν περισσότερο τον Διόνυσο, στον οποίο πρόσφεραν θυσίες και έκαναν πολυήμερες γιορτές, ενώ αρκετοί αρχαίοι ιστορικοί αναφέρονται και στα Διονύσια μυστήρια. Σημαντικότερα από αυτά τα μυστήρια ήταν τα Καβείρια, τα οποία τελούσαν οι Κάβειροι, λαός που ζούσε στη σημερινή Ροδόπη και στη νήσο Σαμοθράκη. Πολλά φαλλικά σύμβολα βρέθηκαν κατά τις σύγχρονες ανασκαφές, τα οποία μαρτυρούν τη λατρεία αυτών των συμβόλων, η οποία προερχόταν από τη θρησκευτική λατρεία για τη γονιμότητα. Επίσης ο μυθικός ποιητής Ορφέας, αλλά και θεός της ποίησης των αρχαίων Ελλήνων, λατρευόταν και αυτός από τους αρχαίους λαούς της Θράκης.

Ο πολιτισμός των αρχαίων Θρακών, όπως περιγράφεται από πολλούς ιστορικούς αλλά και από τα ευρήματα των ανασκαφών, αναφέρεται σε ένα λαό με πολλές φυλές. Συγκεκριμένα ο Ηρόδοτος τους αποκαλεί το δεύτερο πολυπληθέστερο λαό (μετά τους Ινδούς) στον τότε γνωστό κόσμο γι΄αυτόν και ο πιο ισχυρός από όλους, αν υπολογίσουμε όλες τις φυλές ενωμένες.

Η Θράκη κατά την Ρωμαϊκή Εποχή

Το 168 π.Χ.  γίνεται η  κατάκτηση της Θράκης από τους Ρωμαίους, μετά την ήττα του Περσέα στη μάχη της Πύδνας και τη διάλυση του Μακεδονικού Κράτους. Το 46 μ.Χ. η Θράκη ανακηρύσσεται Ρωμαϊκή Επαρχία. Παντού επικρατεί η Ελληνική γλώσσα, οι θεσμοί, οι λατρείες κ.λπ. Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες Τραϊανός και Αδριανός ανέπτυξαν τους οικισμούς. Λόγω του ότι οι Θράκες ήταν επιδέξιοι και άφοβοι πολεμιστές, έγιναν επιθυμητοί και σεβαστοί μονομάχοι. Αυτός ο τύπος μονομάχου ονομαζόταν και Θραξ. Ο γνωστός μονομάχος και αρχηγός των σκλάβων Σπάρτακος καταγόταν από τη Θράκη. Αξιοσημείωτη είναι η λατρεία του τοπικού ανώνυμου θεού «Ήρωα Ιππέα», που αργότερα ταυτίστηκε με τον Αγ. Γεώργιο.

Η Θράκη κατά τη Βυζαντινή Εποχή

Κατά τη βυζαντινή περίοδο, η Θράκη αναβαθμίζεται σημαντικά. Η νέα πρωτεύουσα του κράτους, Κωνσταντινούπολη, βρίσκεται στην περιοχή της Θράκης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συρροή πολλών ατόμων στην περιοχή, προς αναζήτηση καλύτερης ζωής και το κέντρο του ελληνικού πολιτισμού μετατοπίζεται από την Αθήνα στην Κωνσταντινούπολη. Μερικοί από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες κατάγονταν από τη Θράκη, όπως ο Ιουστίνος και ο ανιψιός και διάδοχός του Ιουστινιανός. Φυσικά πρόκειται για μία αυτοκρατορία που κυρίως στηρίζει τη συνεκτικότητά της στη θρησκεία και στη γλώσσα και όχι στον ελληνικό πολιτισμό. Όμως στην καθημερινότητα των απλών ανθρώπων πολλά από τα ήθη και έθιμά τους προέρχονται από τον ελληνικό πολιτισμό εμπλουτισμένα με τη χριστιανική θρησκεία, όπως του κιοπέκ μπέη, του καλόγερου, τα αναστενάρια κ.α. Στα βυζαντινά χρόνια έχουμε και τις συγκρούσεις με τα σλαβικά φύλα, καθώς και με το αλταϊκό φύλο των Βουλγάρων, τα οποία θα δημιουργήσουν ισχυρά ρήγματα στην πυκνότητα του ντόπιου πληθυσμού.

Η Θράκη υπό την Οθωμανική Κατάκτηση

Το 1204 μ.Χ. η Βυζαντινή Αυτοκρατορία καταλύεται από τους Φράγκους και η Θράκη ονομάστηκε Ρωμανία.  Στα μέσα του 14ου αιώνα ακολουθεί και η  κατάκτηση από τους Τούρκους. Την ονομάζουν Ρουμελί – Ρούμελη – Rum Eli, δηλαδή «Χώρα των Ρωμαίων». Το 1352 γίνεται  η πρώτη κατάκτηση. Το 1371 ο Σουλτάνος Μουράτ Β’ μεταφέρει την πρωτεύουσα του κράτους του στην Αδριανούπολη.

Την εποχή της Τουρκοκρατίας ο Ελληνισμός της Θράκης, αν και υπόδουλος, ζει έντονα  την Ελληνική παράδοση. Η θρησκεία και η λαογραφία διατήρησαν αναλλοίωτη την εθνική συνείδηση των Θρακών παρά τις όποιες προσπάθειες των νεοτούρκων, πολιτική των εκτοπισμών, σφαγές, δημεύσεις.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι Οθωμανοί διέκριναν τους υπηκόους σε μουσουλμάνους και μη μουσουλμάνους, δίνοντας φυσικά περισσότερα προνόμια στους μουσουλμάνους, ως πολίτες πρώτης κατηγορίας. Σαν παράδειγμα των μέτρων που έλαβαν οι Οθωμανοί μπορούμε να αναφέρουμε το παιδομάζωμα και τo χαράτσι ή κεφαλικό φόρο. Σε αυτήν την ιστορική φάση αρκετοί Θρακικοί πληθυσμοί έγιναν μουσουλμανικοί, είτε λόγω των παραπάνω κινήτρων είτε λόγω μίας μουσουλμανικής συγκρητιστικής αίρεσης, των κιζιλμπασήδων, η οποία φέρει αρκετά κοινά στοιχεία με το χριστιανισμό. Κάποια χρόνια αργότερα άλλαξε η πολιτική του Οθωμανικού κράτους λαμβάνοντας ηπιότερα μέτρα, καθώς ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είχαν γίνει ήδη μουσουλμάνοι και με αυτό τον τρόπο δεν πλήρωναν φόρο, μειώνοντας κατά πολύ τα έσοδα του κράτους. Παράλληλα έχουμε και μεταφορές άλλων εθνοτήτων όπως Τσιγγάνους, Αρμένιους και Εβραίους. Παράλληλα έχουμε και μεταναστεύσεις ελληνικών φύλων προς τη Θράκη όπως Ηπειρώτες, Θεσσαλούς, Μακεδόνες και Πελοποννησίους.

Η Θράκη υπό Βουλγαρική Κατοχή

Κατά τη διάρκεια της Βουλγαρικής κατοχής (1913-1918), στη Δυτική Θράκη σημειώθηκαν μαζικές εκτοπίσεις Ελλήνων δια της βίας, σε σημείο τέτοιο, ώστε ο Ελληνισμός της περιοχής συρρικνώθηκε ανεπανόρθωτα. Έτσι, πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1920 οι μουσουλμάνοι ήταν μια ξεκάθαρη πλειοψηφία στην δυτική Θράκη. Μετά το 1923 στην Ελληνική Θράκη εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, την ανατολική Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία(Βόρεια Θράκη).

Θράκη και Εθνική Παλιγγενεσία

Η Θράκη, κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, πλήρωσε βαρύ τίμημα σε αντίποινα. Τον Σεπτέμβριο του 1821 ο οθωμανικός στόλος κατέστρεψε ολοσχερώς τη Σαμοθράκη και εξανδραπόδισε τους κατοίκους της.

Έως τις αρχές του 20ου αιώνα, στον ενιαίο αυτό χώρο ζούσαν Έλληνες- Ρωμιοί – Ρωμαίοι, Βούλγαροι και Τούρκοι.  Από το 1885 άρχισε η τριχοτόμηση:  Η αυτόνομη από το 1875  Βουλγαρική Ηγεμονία προσάρτησε την Ανατολική Ρουμελία ή Ρωμυλιό.
Το 1913, μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, η νότια Θράκη χωρίστηκε σε Ανατολική και Δυτική.  Η Ανατολική παρέμεινε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ η Δυτική, αν και είχε καταληφθεί από τον Ελληνικό στρατό, παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία.

Η Ενσωμάτωση της Θράκης στο ελληνικό κράτος

Με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου το 1878 ιδρύθηκε η “Μεγάλη Βουλγαρία”, η οποία κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης. Με την αναθεώρηση της Συνθήκης από το Συνέδριο του Βερολίνου η εδαφική έκταση της αυτόνομης Βουλγαρίας περιορίστηκε και η βόρεια Θράκη έγινε ξεχωριστό κράτος, υποτελές στον Σουλτάνο, με το όνομα “Ανατολική Ρωμυλία”. Η υπόλοιπη Θράκη παρέμεινε υπό οθωμανική κυριαρχία. Το 1886, μέσω πραξικοπήματος, η Ανατολική Ρωμυλία ενώθηκε με το βουλγαρικό κράτος. Με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913 η Δυτική Θράκη προσαρτήθηκε στη Βουλγαρία, ενώ η Ανατολική, συμπεριλαμβανομένης και της Αδριανουπόλεως, παρέμεινε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919 απέδωσε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα. Με τη Συνθήκη των Σεβρών οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι νικήτριες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Ιαπωνία, μετά από διπλωματικό αγώνα του Βενιζέλου, παράλληλα με τον τιτάνιο αγώνα των ντόπιων Ελλήνων εκχώρησαν στην Ελλάδα τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη ως τις Μέτρες. Όμως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να εκκενώσει την Ανατολική Θράκη και να υποχωρήσει πέραν του Έβρου. Η συγκεκριμένη κατάσταση παγιώθηκε με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης που οριστικοποιήθηκε η απώλεια της Ανατολικής Θράκης και τα σημερινά σύνορα της Ελλάδας. Από την ανταλλαγή πληθυσμών εξαιρούνται οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης που αναγνωρίζονται ως θρησκευτική μειονότητα και οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, Ίμβρου και Τενέδου. 200.000 και πλέον Ανατολικοθρακιώτες οδηγούνται στον ξεριζωμό και την προσφυγιά.

Ξεριζωμένοι από την γενέθλια γη τους οι Θρακιώτες έφεραν μαζί με την πίκρα και τον πόνο του ξεριζωμού, τον πολύτιμο, τον  πλουσιότατο και ανεξάντλητο θησαυρό των γραφικών τους εθίμων και των λαϊκών τους παραδόσεων. Η Θράκη έχει να μας παρουσιάσει ένα δικό της ξεχωριστό και πολύ χαρακτηριστικό μάλιστα μουσικοχορευτικό ύφος και χρώμα, πράγμα που το διαπιστώνουμε τόσο όταν ακούμε τις μελωδίες και τα τραγούδια της, όσο και όταν βλέπουμε τους υπέροχους Θρακιώτικους χορούς να χορεύονται.

Σήμερα, στην Ελλάδα η ευημερούσα μουσουλμανική μειονότητα αριθμεί περίπου 120.000 μέλη, ενώ στην απέναντι όχθη του Έβρου είναι ζήτημα αν απέμειναν 3.000 Έλληνες.

Σημερινή Κατάσταση της Θράκης

Η Βόρεια Θράκη ανήκει στην Βουλγαρία (συνθήκη Αγίου Στεφάνου 1878) η Ανατολική Θράκη ανήκει στην Τουρκία (συνθήκη Μουδανίων 1922) και η Δυτική Θράκη το μικρότερο τμήμα ανήκει στην Ελλάδα, η οποία σαν χώρα Ελληνική έχει κοινά με όλες τις άλλες περιοχές τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Ελληνικότητάς της. Έχει όμως όπως και εκείνες τη δική της ξεχωριστή φυσιογνωμία, που διαμορφώθηκε μέσα στη μακρά ιστορική της πορεία. Η γεωγραφική της θέση, η επαφή της με άλλους λαούς, το κάπως τραχύ κλίμα της, οι ιστορικές της περιπέτειες επηρέασαν την πνευματική, ψυχική και κοινωνική ζωή του λαού της. Η ζωή αυτή βρήκε την έκφρασή της στις ποικίλες και πολύμορφες εκδηλώσεις, παραδόσεις, έθιμα, τραγούδια, παροιμίες, λατρεία, παραμύθια.

Σήμερα στη Θράκη της δικής μας εποχής υπάρχει ένα μεγάλο και πολύτιμο αλλά και ανεξερεύνητο στρώμα λαϊκού πολιτισμού. Ακόμη και η απλή λαϊκή ζωή έχει κρατήσει και πολύ μεγάλο από το επιβλητικό μεγαλείο και την ανεπανάληπτη ομορφιά της ζωής στην παλαιότερη μορφή της.

Συμπερασματικά, με όλα τα παραπάνω στοιχεία αποδεικνύεται περίτρανα η αυθεντικότητα αλλά και η Ελληνικότητα της Θράκης, της Θράκης που είναι μια πανάρχαια  Ελληνική περιοχή, πατρίδα του Ορφέα, του Δημόκριτου, του Πρωταγόρα και πολλών άλλων φιλοσόφων της αρχαιότητας και κορυφαίων πνευματικών μορφών της νεότερης εποχής, Γεώργιος Βιζυηνός, Βάρναλης, Πολύδωρος Παπαχριστοδούλου κ.α.

Πηγή: sgouridis.gr

Πηγή: https://thrakiki.gr/thraki/istoria

Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/Θράκη