Ο Τρωικός πόλεμος (13ος αιώνας π.Χ.)

Ο Τρωικός πόλεμος θεωρείται πλέον γεγονός πέρα για πέρα αληθινό από κάθε σοβαρό μελετητή. Οι πηγές πάντως αν και δεν συμφωνούν σχετικά με τον ακριβή χρόνο διεξαγωγής του, εν τούτοις βρίσκονται πολύ κοντά η μία στην άλλη. Ο Δούρις ο Σάμιος τοποθέτησε τα τρωικά μεταξύ 1334-1333 π.Χ. Το «Πάριο Χρονικό» τοποθετεί τα γεγονότα μεταξύ 1209-08 π.Χ. Ο ιστορικός Έφορος τα τοποθετεί στο 1135 π.Χ., ο Ερατοσθένης στο 1184 π.Χ. και ο Ηρόδοτος στα μέσα του 13ου αιώνα. Ο Τρωικός πόλεμος διήρκεσε 10 έτη. Κανείς ιστορικός δεν αμφισβήτησε αυτήν την διάρκεια.

Ύστερα από την αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη, η οποία προφανώς φανερώνει την διενέργεια ναυτικής επιδρομής των Τρώων κατά της Λακωνίας ή γενικότερα κατά της νοτίου Ελλάδας, στα πλαίσια ενός γενικευμένου πολέμου, ο οποίος διεξήγετο ήδη ή απλώς την ενέργεια μιας πειρατικής επιδρομής, η οποία όμως απετέλεσε την αφορμή, την σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της οργής των Αχαιών. Έτσι οι Αχαιοί εξεστράτευσαν κατά των Τρώων.

Ο Τρωικός πόλεμος ήταν η αντίδραση των Αχαιών στην εμπορική κα συνάμα οικονομική εξάπλωση των εχθρών τους Τρώων.
Μάχη κοντά στα πλοία των Ελλήνων στα παράλια της Τροίας, Αθηναϊκή σαρκοφάγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, δεύτερο τέταρτο του 3ου αιώνα π.Χ..

Σχέσεις Ελλαδιτών και Τρώων πριν τον Τρωικό πόλεμο

Οι Τρώες εκείνη την εποχή είχαν φτάσει να ελέγχουν όλη τη Θράκη και τη Μακεδονία και ίσως και το βόρειο και κεντρικό Αιγαίο. Οι οικονομικά ασφυκτιούντες Αχαιοί θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι αντέδρασαν στην εξάπλωση αυτή των οικονομικών εχθρών τους. Άλλωστε όλοι οι πόλεμοι κρύβουν πίσω τους και ένα οικονομικό κίνητρο. Οι πρώτες μάχες του ακήρυχτου τότε πολέμου είχαν δοθεί στη θάλασσα. Και οι δύο αντίπαλοι είχαν ισχυρό ναυτικό. Οι Τρώες σε αυτή την προπαρασκευαστική φάση θα επιχειρούσαν να αποκλείσουν τους αντιπάλους τους στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ οι Μυκηναίοι με τη σειρά τους θα επιχειρούσαν να διασπάσουν τον αποκλεισμό, να συγκρουστούν κατά θάλασσα με τους αντιπάλους τους και να εκμεταλλευτούν ενδεχόμενη νίκη τους περιορίζοντας τους Τρώες στην Μικρασιατική χερσόνησο και μεταφέροντας τον πόλεμο στην «έδρα» του αντιπάλου.

Οι Μυκηναίοι φαίνεται ότι εξήλθαν νικητές από τις ναυτικές συγκρούσεις και ότι κατόρθωσαν να ανακτήσουν τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου, αλλά όχι και των στενών του Ελλησπόντου. Οι περιοχές της Αβύδου και της Σηστού αποτέλεσαν ανεφοδιαστικά κέντρα των δυνάμεων της Τροία, μέσω των οποίων έφθαναν εφόδια αλλά και ενισχύσεις στην πόλη. Αυτό συμπεραίνεται από το γεγονός ότι οι Τρώες, αν και διέθεταν ισχυρό ναυτικό, δεν έπραξαν το παραμικρό για να αναχαιτίσουν την αχαϊκή αρμάδα έξω από τα παράλια τους. ίσως βέβαια να είχε καταστραφεί ο στόλος τους πρι. Ακόμη στον κατάλογο των πλοίων δεν αναφέρονται αποσπάσματα από τις Κυκλάδες ή τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, εκτός από αυτά της Κρήτης και των Δωδεκανήσων. Αυτό σημαίνει είτε ότι τα πλοία τους είχαν καταστραφεί μαζί με των Τρώων είτε ότι βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Κρήτης ή άλλων Αχαιών βασιλέων.

Μετά την ανάκτηση της ναυτικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, οι Μυκηναίοι είχαν αρκετό χρόνο στη διάθεση να προπαρασκευαστούν και να ξεκινήσουν για την Τροία. Οι Τρώες με τον στόλο τους κατεστραμμένο δεν ήταν σε θέση παρά να τους αναμένουν.

Η Τροία πριν το τέλος του Τρωικού πολέμου

Με τη βοήθεια του Δούρειοι Ίππου οι Αχαιοί γκρέμισαν τα τείχη του Ιλίου και εισήλθαν. Οι περιορισμένοι εντός της πόλεως Τρώες δεν κατόρθωσαν να αποτρέψουν το μοιραίο, αν και αγωνίσθηκαν γενναία. Οι φάλαγγες των Αχαιών συνέτριψαν τις τελευταίες εστίες αντιστάσεως και κυρίευσαν και πυρπόλησαν την πόλη. Ακολούθησε πραγματικό πανδαιμόνιο. Όσοι επιχειρούσαν να αντισταθούν εσφαγιάζοντο. Μια τεράστια πυρκαγιά κατέκαψε το Ίλιον. Η καταστροφή δε θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη. Οι επιζώντες Τρώες αιχμαλωτίστηκαν.

Στις ανασκαφές στην Τροία βρέθηκαν τεράστιοι αποθηκευτικοί πίθοι εμφυτευμένοι εντός του εδάφους, ως το ύψος του στομίου τους, πρακτική εντελώς ασυνήθιστη υπό φυσιολογικές συνθήκες, η οποία αποσκοπούσε στην εξοικονόμηση χώρου. Είναι φανερό ότι οι Τρώες ανέμεναν την επίθεση και είχαν συγκεντρώσει τον πληθυσμό εντός της πόλεως, φοβουμένοι προφανώς τη διενέργεια εχθρικών επιδρομών κατά των αγροτικών οικισμών γύρω από την πόλη. Ο συνωστισμός εντός των τειχών επρόκειτο να έχει καταστροφικές συνέπειες με την είσοδο των Αχαιών στην πόλη. Με τον εχθρικό στρατό να τους πολιορκεί οι Τρώες δεν ήταν σε θέση να απαλλαγούν ούτε καν από τα απορρίμματα που παρήγαγαν . όταν λοιπόν η πύρινη λαίλαπα απλώθηκε στην πόλη οι σωροί των άχρηστων αυτών υλικών πήραν επίσης φωτιά και μαζί με τα χαλάσματα των οικιών απέκλεισαν τις οδούς διαφυγής των δύσμοιρων Τρώων, πολλοί από τους οποίους βρήκαν φρικτό θάνατο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες οι οδοί της πόλεως είχα αποκλεισθεί από φλεγόμενα υλικά σε ύψος τουλάχιστον 1,5 μέτρων. Μια λεπτομέρεια που αποδεικνύει ότι η μάχη συνεχίστηκε γύρω και μέσα στην πόλη είναι η ανακάλυψη δύο ανθρώπινων σκελετών. Ο ένας βρέθηκε σε οικία χωρίς κεφάλι, το οποίο βρέθηκε έξω από την οικία, επί της οδού. Ο δεύτερος σκελετός βρέθηκε στη δυτική κλιτύ του λόφου της ακροπόλεως της Τροίας, από όπου είχε προφανώς κατακρημνισθεί. Έτσι σφραγίσθηκε η μοίρα του ξακουστού κάστρου του Πρίαμου. Ύστερα από μακροχρόνιο πόλεμο και σχετικά σύντομη πολιορκία, η Τροία αφανίσθηκε.

Οι εμπορικές οδοί άνοιξαν και πάλι για τους Αχαιούς, οι οποίο όμως ήταν πια πολύ εξαντλημένοι για να καρπωθούν τα αποτελέσματα του θριάμβου τους.

Τα ελληνικά βασίλεια μετά τον Τρωικό πόλεμο

Μετά τη νίκη τους επί της Τροίας, τα αχαϊκά βασίλεια άρχισαν σταδιακά να καταρρέουν. Είχαν ξοδέψει και την τελευταία ικμάδα της δυνάμεως τους για να επικρατήσουν των ομοφύλων αντιπάλων τους. Τα μυκηναϊκά βασίλεια, εξαντλημένα οικονομικά και δημογραφικά, συγκλονίστηκαν και από έντονες πολιτικές διαμάχες.

Τα αίτια καταρρεύσεως του μυκηναϊκού κόσμου πρέπει να αναζητηθούν σε εσωτερικά αίτια. Η μακροχρόνια απουσία των ηγετών στην Τροία είχε συντελέσει στην επικράτηση νεωτεριζουσών αντιλήψεων. Εσωτερικές αναταραχές παρατηρούνται κυρίως στα πιο εύφορα μέρη, τη Θεσσαλία, τη Βοιωτία και ο το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου, διότι εκεί ορισμένοι εκμεταλλευόμενοι την ευφορία της γης αποκτούν περισσότερη δύναμη και προκαλούν την αντιπάθεια των υπόλοιπων κατοίκων. Οι αναταραχές επιφέρουν τη φθορά και άλλη μείωση του πληθυσμού που οφείλεται στη δημιουργία ρεύματος φυγάδων.

Η δημιουργία μεταναστευτικού ρεύματος και η εξασθένιση των μυκηναϊκών κρατών συνδέεται και με τις αναστατώσεις που σημειώθηκαν στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου από τους ονομαζόμενους «Λαούς της θάλασσας», δεδομένου ότι ένα σημαντικό μέρος της ευημερίας των κρατών αυτών εξαρτιόταν από το εμπόριο με την Ανατολή. Με την απονέκρωση του εμπορίου χάνεται ο κυριότερος κλάδος της ανακτορικής οικονομίας και παραλύει η άσκηση των επαγγελμάτων. που βρίσκονταν υπό τη διοίκηση των ανακτόρων. Αυτή η κατάσταση είχε ως άμεσες συνέπειες την εξασθένιση της κεντρικής εξουσίας και τη μετανάστευση εξαιτίας της πτώσης του βιοτικού επιπέδου.

Η εξασθένιση της κεντρικής εξουσίας και η αραίωση του πληθυσμού, είτε συνέπεια μετανάστευσης προς αναζήτηση καλύτερων βιοτικών συνθηκών είτε εξαιτίας στάσεων, συντελούν στη μετακίνηση συγγενών προς τους Αχαιούς φύλα από τα ορεινά όπου κατοικούσαν στα πεδινά. Οι πρώτες μετακινήσεις τοποθετούνται στο 1125 π.Χ. περίπου και με αυτές συμπίπτει και το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού. Οι μεγάλες ηγεμονίες κερματίζονται και καταρρέει η οργάνωση και η λειτουργία των μυκηναϊκών κρατών.Η ολοκληρωτική κατάρρευση του συστήματος που επικρατούσε φανερώνεται από την εξαφάνιση της γραφής.

Αλλά οι νέες δυνάμεις που εμφανίζονται, τόσο οι πληθυσμοί που δεν έχουν δεχθεί την επίδραση του μυκηναϊκού πολιτισμού, όσο και εκείνοι, που είχαν διατελέσει υπήκοοι των μυκηναϊκών κρατών, θα γίνουν φορείς δημιουργίας ενός νέου αυτόχθονου πολιτισμού.

Πηγή: Από τη φυλετική κοινωνία στην πολιτική», Άννα Ραμού-Χαψιάδη, εκδ. Καρδαμίτσα

Please follow and like us:
error
fb-share-icon

12 Σχόλια

Υποβολή απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

error

Enjoy this blog? Please spread the word :)