Η γράνα ήταν μια οχυρωματική τάφρος, που δημιουργήθηκε κατ’ εντολήν του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, στο στενά ανάμεσα στον Μύτικα του Μαίναλου στην πεδιάδα (σε απόσταση μιας ώρας από την Τριπολιτσά) και στα απέναντι αμπέλια της Καπνίστρας. Από το στενό αυτό περνούσε δημόσιος δρόμος προς το χωριό Κάψια, το Λεβίδι και τα Καλάβρυτα. Αυτόν θα περνούσε ο Κιαμίλ μπέης αν επιχειρούσε να δραπετεύσει από την Τριπολιτσά.
Ο Κολοκοτρώνης έστειλε επιστολές στα γύρω χωριά Κάψια, Λεβίδι, Σιμιάδες, Δάρα, Μπουτιά, Σάγκα, Λουκά και σε άλλα και ζήτησε να σπεύσουν στο στενό του Μύτικα χωρικοί με φτυάρια και αξίνες για να αρχίσουν την κατασκευή της τάφρου που θα έπρεπε να έχει πλάτος μια οργιά. Τα χώματα από την εκσκαφή θα ρίχνονταν προς την μεριά της Τριπολιτσάς, ώστε να δημιουργηθεί έτσι και ανάχωμα.
Διακόσιοι χωρικοί έφτασαν αμέσως από τα γύρω χωριά και άρχισαν να σκάβουν υπό την επίβλεψη του καπετάνιου Γιάννη Νταγρέ που του είχε ανατεθεί η φύλαξη των Τσιπιανών. Στη διόρυξη της γράνας, που έδωσε και το όνομα της και στην περιοχή όπου έγινε, εργάστηκαν με μεγάλο ζήλο και οι άνδρες του αρχηγού των Τριπολιτσιωτών Αθανασίου Κίντζιου.
Η χρησιμότητα της γράνας δεν άργησε να φανεί. Τη νύχτα της 9ης προς την 10 Αυγούστου πολυάριθμη τουρκική στρατιά από πεζούς και ιππείς με αρχηγό τον ίδιο τον κεχαγιάμπεη βγήκε από την πύλη του Σεραγιού και κατευθύνθηκε προς το πηγάδι της Βολιμής και το Ζευγολατιό. Σκοπός των τούρκων ήταν να λεηλατήσουν τα χωριά της περιοχής του Λουκά και των Τσιπιανών. Επειδή όμως ήξεραν ότι εκεί υπήρχαν ελληνικές δυνάμεις προσπάθησαν να τις περικυκλώσουν και να τις αιφνιδιάσουν.
Έτσι χωρίστηκαν σε δύο τμήματα. Το πρώτο, μόνο πεζοί, ανέβηκε το βουνό της Μονής των Βαρσών και το δεύτερο, πεζοί και ιππείς, κατευθύνθηκε στο χωριό Λουκά από το πεδινό δρόμο, κοντά στους πρόποδες του βουνού. Αυτό το τμήμα πέρασε δίπλα από την τάφρο, από ένα μέρος που δεν είχε ακόμα σκαφτεί. Οι Τούρκοι δεν αντιλήφθηκαν τι ήταν αυτή η τάφρος και έλεγαν ειρωνικά: «οι Γκιαούρηδες σύνορα κάμνουν, μοιράζουν τη γη».
Το πεζικό τμήμα βρέθηκε τα χαράματα πίσω από το χωριό Λουκά και άρπαξε όλα τα κτηνοτροφικά προϊόντα που βρέθηκαν στις στάνες καθώς και τα ζώα που βοσκούσαν τριγύρω. Το δεύτερο τουρκικό τμήμα έφθασε στα χωριά Λουκά, Τσιπιανά, Σάγκα και Πικέρνι και καθώς τα βρήκε έρημα από άνδρες τα λεηλάτησε και αποκόμισε 600 με 1.000 ζώα που φόρτωσε με τρόφιμα. Ένα τμήμα των Τούρκων κατευθύνθηκε προς την Καπνίστρα και επιτέθηκε εναντίον των ανδρών του Νταγρέ, που ήταν εκεί οχυρωμένοι.
Οι 200 άνδρες του Νταγρέ πολέμησαν με γενναιότητα εναντίον πολλαπλάσιων εχθρών, αλλά τελικά αφού σκοτώθηκαν 27 σύντροφοι τους, ανάμεσα στους οποίους και ο αδελφός του Γιάννη Νταγρέ, Θανάσης, και τραυματίστηκαν άλλοι 20, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και να κλεισθούν σε μια σπηλιά που ονομαζόταν «η τρύπα του Μπούρμπουνα». Στο μεταξύ ο Κολοκοτρώνης που είχε αντιληφθεί, από τα Τρίκορφα όπου βρισκόταν, ότι στην περιοχή του Λουκά γινόταν μάχη διέταξε να ειδοποιηθούν οι οπλαρχηγοί που ήταν κοντά στρατοπεδευμένοι να καταλάβουν αμέσως την Γράνα και τα γύρω αμπέλια.
Εκεί έσπευσαν ο Αθανάσιος Κίντζιος με τους Τριπολιτσιώτες, οι Καρυτινοί με τον Δημ. Δεληγιάννη και οι Φαναρίτες με τον Ζανέτο Χρισόπουλο. Επίσης ο Κολοκοτρώνης με τμήμα Επτανησίων και άλλοι, συνολικά 2.000 άνδρες. Στη Γράνα έσπευσαν και ο Γιννάκης Κολοκοτρώνης με τον γιο του Αποστόλη, οι Ζακύνθιοι Ιωάννης Πέτας και Διονύσιος Αντίοχος, ο Σέρβος Καραγεώργης, ο Χριστόφορος Ζαχαριάδης και όλοι οι άλλοι που είχαν φθάσει την προηγούμενη μέρα στο στρατόπεδο της Τριπολιτσάς από την Βλαχία.
Πριν προλάβουν ακόμη να φθάσουν οι Έλληνες αγωνιστές, βρέθηκαν ανάμεσα σε δύο τουρκικά σώματα. Ο Κολοκοτρώνης αντιμετωπίζοντας με ψυχραιμία την κατάσταση μοίρασε τον στρατό σε δύο τμήματα και άρχισαν να αποκρούουν πεισματικά τις τουρκικές επιθέσεις. Συγχρόνως έστειλε απεσταλμένους να ζητήσουν στον Υψηλάντη, στον Αναγνωσταρά και στον Γιατράκο να πλησιάσουν όσο το δυνατόν περισσότερο στην Τριπολιτσά, ώστε να δημιουργήσουν στους Τούρκους την εντύπωση ότι θα επιχειρήσουν γενική έφοδο, για να μην σταλούν ενισχύσεις στην Γράνα.
Οι Τούρκοι, που είχαν περιορίσει στη σπηλιά τους άνδρες του Νταγρέ και τους έπνιγαν με τις φωτιές που είχαν ανάψει στην είσοδο, βρέθηκαν ξαφνικά σε δύσκολη θέση. Ο Κολοκοτρώνης είχε στείλει ένα μικρό τμήμα για να βοηθήσει τον Νταγρέ και οι Τούρκοι στράφηκαν εναντίον του. Έτσι οι αποκλεισμένοι στη σπηλιά επωφελήθηκαν και καταδίωξαν τον εχθρό. Εκείνοι όμως κατάφεραν να ενωθούν με το τμήμα τους στην Γράνα.
Αλλά και αυτοί οι Τούρκοι στη Γράνα ήταν σε δύσκολη θέση, γιατί φοβούνταν μην μείνουν έξω από το τείχος της Τριπολιτσάς. Προσπάθησαν να περάσουν την Γράνα. Οι Έλληνες τους χτυπούσαν συνέχεια. Συγχρόνως τα άλογα και τα φορτωμένα ζώα, που έτρεχαν τρομαγμένα, σήκωναν σύννεφα σκόνης και δημιουργούσαν σύγχυση στους Τούρκους. Η μάχη κράτησε μια ώρα. Σκοτώθηκαν περίπου 400 Τούρκοι. Οι απώλειες τους θα ήταν μεγαλύτερες αν οι Έλληνες δεν ρίχνονταν στα λάφυρα. Έτσι έληξε η μάχη της Γράνας.
Η Γράνα και η μάχη, που έγινε εκεί, ώθησαν τους Έλληνες πιο κοντά στην Τριπολιτσά. Τα τμήματα που στρατοπέδευαν στα Τρίκορφα, μετακινήθηκαν ακόμη χαμηλότερα σε απόσταση βολής από το τείχος της Τριπολιτσάς. Οι Κυνουραίοι που είχαν καταλάβει τον Άγιο Σώστη κατασκεύασαν και εκεί ταμπούρια και έσκαψαν γράνα, αφού είχαν δει τα ευεργετικά αποτελέσματα που είχε η γράνα του Μύτικα. Όλες οι σημαντικές θέσεις γύρω από την πόλη ήταν πιασμένες από Έλληνες. Η Τριπολιτσά ήταν πια τελείως αποκλεισμένη. Οι Έλληνες τώρα πια περίμεναν την πτώση της.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών
[…] Η συμφωνία της Τριπολιτσάς έγινε παραμονές της άλωσης της πόλης ανάμεσα στους Έλληνες αρχηγούς των στρατευμάτων που είχαν συγκεντρωθεί έξω από το τείχος της πόλης και αφορούσε την διανομή των λαφύρων, τα οποία θα έρχονταν στα χέρια των Ελλήνων μετά την πτώση της Τριπολιτσάς, η οποία ήταν πια σίγουρη, ιδίως μετά τη μάχη της Γράνας. […]