Πόπολ Βου

Το έπος της δημιουργίας των Μάγιας, Πόπολ Βου περιγράφει την δημιουργία του κόσμου και των κατοίκων του από τη θάλασσα και τον ουρανό. Όπως και στον αζτεκικό μύθο των πέντε ήλιων, υπάρχουν πολλές δημιουργίες και καταστροφές, η κάθε μία από τις οποίες συνδέεται με μια συγκεκριμένη ανθρώπινη φυλή. Εδώ ωστόσο οι διαδοχικές δημιουργίες των ανθρώπων λαμβάνουν χώρα και καταστρέφονται για ένα συγκεκριμένο λόγο.

Πόπολ Βου

Σύμφωνα με το Πόπολ Βου, οι λαοί δημιουργούνται για να εξασφαλίσουν τροφή στους θεούς με τη μορφή προσευχών και θυσιών. Η ιδέα της τροφής εκλαμβάνεται αρκερά κυριολεκτικά στο Πόπολ Βου, και σε ένα σημείο η πράξη της δημιουργίας περιγράφεται ως η προετοιμασία ενός τετράπλευρου χωραφιού καλαμποκιού με ένα σπάγκο μέτρησης. Είναι οι άνθρωποι του καλαμποκιού, το προϊόν του κοσμικού αυτού καλαμποκοχώραφου, που παρέχουν τελικά τροφή στους θεούς.

Μικρό τμήμα του Πόπολ Βου αναπαρίσταται στη γραφή και την τέχνη των κλασικών Μάγια, αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί το έργο έχει την τάση να ασχολείται με γενικές κοσμικές αφηγηματικές έννοιες παρά με εύκολα αναγνωρίσιμα μυθικά επεισόδια. Οι Γιουκατέκοι της αποικιακής περιόδου επίσης συνελάμβαναν τη γη ως ένα τετράπλευρο χωράφι καλαμοκιού. Πολλά στοιχεία που περιγράφονται στο Πόπολ Βου, όπως οι πολλαπλές δημιουργίες και δυαδική αντίθεση ουρανού και γης, είναι πιθανότατα από τα βασικότερα και αρχαιότερα χαρακτηριστικά της μεσοαμερικανικής θρησκείας.

Το έπος της δημιουργίας στο Πόπολ Βου αρχίζει με την αχανή, ακίνητη έκταση της θάλασσας και του ουρανού πριν από τη δημιουργία της γης. Κουλουριασμένο στο νερό, περικυκλωμένο από λαμπρά πράσινα και μπλε φτερά, κείτεται το πολύχρωμο ερπετό Γκουκουμάτζ. Πάνω στον ουρανό βρίσκεται η Καρδιά του Ουρανού, που αλλιώς λέγεται Χουρακάν και εμφανίζεται ως τρεις μορφές αστραπής. Στην απόλυτη ησυχία, η Καρδιά του Ουρανού και ο Γκουκουμάτζ αρχίζουν να μιλούν μεταξύ τους, συζητώντας για τη δημιουργία, την πρώτη ανατολή και την πλάση των ανθρώπων και του φαγητού τους. Μόνο με την ομιλία τους, τα βουνά και η γη αναδύονται μαγικά από τη θάλασσα, και δάση με κυπαρίσσια κα πεύκα καλύπτουν ξαφνικά το τοπίο.

Για να κατοικηθεί η νεοφτιαγμένη γη, οι δημιουργοί πλάθουν πουλιά, ελάφια, ιαγουάρους, ερπετά- όλα τα πλάσματα των βουνών και των δασών. Αφού τους εξασφαλίζουν καταφύγιο, οι δημιουργοί ζητούν από τα ζώα να τους υμνούν και να τους επικαλούνται στις προσευχές τους. Τα ζώα όμως δεν μπορούν να μιλήσουν και έτσι οι δημιουργοί αποφασίζουν να μην τους δώσουν την κυριαρχία στη γη, αλλά να παραμένουν αυτά στη φύση τους ως τροφή για τους ανθρώπους, οι οποίοι σίγουρα θα λατρεύουν και θα τρέφουν τους θεούς.

Για δεύτερη φορά οι δημιουργοί προσπαθούν να πλάσουν ανθρώπους, και φτιάχνουν έναν από πηλό. Αλλά μολονότι μιλάει, τα λόγια του είναι ακατανόητα και το σώμα του είναι αδύναμο και κακοφτιαγμένο και σύντομα αρχίζει να θρυμματίζεται και να διαλύεται. Συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορεί να επιβιώσει και να πολλαπλασιαστεί τον καταστρέφουν και αρχίζουν να ξαναφτιάχνουν μια άλλη μορφή ανθρώπου.

Μετά από τις δύο πρώτες ανεπιτυχείς προσπάθειες, η Καρδιά του Ουρανού και ο Γκουκουμάτζ συμβουλεύονται το ηλικιωμένο μαντικό ζευγάρι Σπιγιακόκ και Σμουκάνε. Χρησιμοποιώντας κόκκους καλαμποκιού και κόκκινους σπόρους, οι προφήτες τραβούν λαχνούς, καθώς μετρούν τις ημέρες του ημερολογίου. Προφητεύουν ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να φτιαχτούν από ξύλο, και αμέσως ο κόσμος κατοικείται από μια φυλή ξύλινων ανθρώπων. Ενώ οι άνδρες είναι φτιαγμένοι από ξύλο, οι γυναίκες είναι δημιουργούνται από βούρλα.

Μολονότι μιλούν και πολλαπλασιάζονται, είναι στεγνά όντα, χωρίς αίμα και με ανέκφραστα πρόσωπα. Οι ξύλινοι άνθρωποι δεν έχουν ψυχή και νόηση και δεν σέβονται ούτε λατρεύουν τους δημιουργούς τους. Αποφασίζοντας ότι πρέπει να τους ταπεινώσουν και να τους καταστρέψουν, οι θεοί προκαλούν πλημμύρα. Βροχή από ρετσίνι πέφτει από τον ουρανό και τρομακτικοί δαίμονες τρυπούν και κομματιάζουν τους ξύλινους ανθρώπους. Ακόμα και τα σκεύη και τα ζώα τους στρέφονται εναντίον τους.

Οι ξύλινοι άνθρωποι προσπαθούν να ξεφύγουν, αλλά δεν υπάρχει καταφύγιο – παντού απωθούνται και σκοτώνονται. Οι απόγονοι της φυλής των ξύλινων όντων είναι οι πίθηκοι, που αφέθηκαν ως σημάδι αυτής της αρχαίας, απερίσκεπτης δημιουργίας. Μετά τον κατακλυσμό και στην καταστροφή της ξύλινης φυλής, η γη είναι πάλι χωρίς ανθρώπους. Πάλι οι θεοί δεν έχουν όντα να τους τρέφουν με τις προσευχές και τις θυσίες τους. Κανονικοί άνθρωποι δεν μπορούν να παραχθούν εωσότου οι δίδυμοι ήρωες απαλλάξουν τον κόσμο από τους δαίμονες και αποκτήσουν το υλικό από το οποίο γίνεται η ανθρώπινη σάρκα.

Μύθοι και Ιστορία των λαών