Παυλικιανοί και Βογόμιλοι

Στην χριστιανική αυτοκρατορία του Βυζαντίου υπάρχει εγρήγορση για διάφορες έκκεντρες χριστιανικές ομάδες, που υπάρχουν στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Το Βυζάντιο, μετά το 451 μ.Χ. ήταν πολύ σκληρό απέναντι στους αιρετικούς. Μία από αυτές τις ομάδες ήταν η αίρεση των Παυλικιανών. Αυτοί οι Παυλικιανοί δημιουργούνται γύρω στο 600 μ.Χ., δηλαδή στον 7ο, 8ο αιώνα μ.Χ. και αναπτύσσονται στον 8ο, στον 9ο, στον 10ο αιώνα μ.Χ., κυρίως στις περιοχές της Μικράς Ασίας.

Οι Παυλικιανοί έδιναν μεγάλη έμφαση στα κείμενα του Αποστόλου Παύλου και αρνούνταν πλευρές των Ευαγγελίων, ήταν στην ουσία μανιχαϊστές στη σύλληψή τους. Πίστευαν δηλαδή, ότι υπάρχουν δύο θεοί: ο ένας είναι κακός και γέννησε όλη τη Γη, όλος ο ορατός κόσμος είναι ο κόσμος του κακού θεού, ενώ υπάρχει ο κόσμος του καλού θεού, ο οποίος είναι ο κόσμος του αοράτου, της μετέπειτα ζωής. Οι Παυλικιανοί αρνούνται διάφορες πλευρές της λειτουργίας, αρνούνται διάφορα μυστήρια, αρνούνται τους ιερείς. Και αυτούς το Βυζάντιο τους επιτέθηκε πολύ σκληρά, κυρίως τον 9ο και 10ο αιώνα. Γύρω στο 1000 μ.Χ., εξολοθρεύτηκαν γύρω στους 100.000 Παυλικιανούς, οι οποίοι δέχονταν μόνο το βάπτισμα, δεν δέχονταν τις εικόνες, αρνούνταν τον ασκητισμό, άρα ήταν πολύ ενοχλητικοί.

Το Βυζάντιο τους έσπειρε σε διάφορες εξορίες προς την Πελοπόννησο, προς τη Θράκη και από παυλικιανική πλευρά στη Θράκη γεννήθηκε ένα άλλο κίνημα αιρετικών που λέγονταν Βογόμιλοι. Οι Βογόμιλοι τώρα, αναπτύσσονται από τον 10ο αιώνα. Ο Βογομιλισμός είναι μια άποψη θρησκευτική του χριστιανισμού, που δημιουργήθηκε εκεί γύρω στο 900 μ.Χ., στον 10ο αιώνα μ.Χ.1, έσβησε στον 15ο αιώνα μ.Χ., διήρκεσε περίπου 500 χρόνια και σχετίζεται με τις μανιχαϊστικές συλλήψεις του Παυλικιανισμού.

Και οι Βογόμιλοι απέρριπταν τη βάπτιση, τη θεία ευχαριστία, το σημείο του σταυρού, τα θαύματα, τις εκκλησίες, τους ιερείς. Ήταν μόνο χορτοφάγοι, γιατί δεν ήθελαν να βλάψουν κάποιο ζων πλάσμα. Υπήρχε απόλυτη ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, προέτασσαν την πτωχεία, έκαναν τελετές στη φύση, μοιράζονταν τα υπάρχοντά τους.

Οι Βογόμιλοι βρέθηκαν στη δίνη των πραγμάτων, διότι αρνούνταν τις κεντρικές εξουσίες, άρα ήταν εχθρικοί προς τις βυζαντινές αρχές, ήταν εχθρικοί προς τις βουλγαρικές αρχές, διότι είχαν αναπτυχθεί πολλοί Βογόμιλοι και μεταξύ των Βουλγάρων που στο μεταξύ είχαν αποσπασθεί από το Βυζάντιο και είχαν δημιουργήσει δικό τους βασίλειο. Και εκεί οι επίσημες αρχές είναι εναντίον των Βογομίλων, όπως και οποιαδήποτε πολιτική αρχή βρίσκεται μπροστά στους Βογομίλους, είναι φυσικά εναντίον τους, διότι οι Βογόμιλοι αρνούνταν κάθε πολιτική και κάθε θρησκευτική αρχή.

Οι Βογόμιλοι έσβησαν όταν επεκτάθηκαν οι Οθωμανοί στην περιοχή ανάπτυξης τους και πολλοί από τους Βογόμιλους έγιναν μουσουλμάνοι. Δεν ήταν μικρές ομάδες ούτε οι Παυλικιανοί ούτε οι Βογόμιλοι. Διήρκεσαν αιώνες, ήταν σκληροτράχηλοι και στην ουσία συγκρούστηκαν με το Βυζάντιο. Είχε και πολιτική διάσταση αυτή η σύγκρουση, αλλά όλα τα γεγονότα είχαν θρησκευτική βάση.