Ξέρξης

Μετά τον θάνατο του Δαρείου Α’, το 486π.Χ., στο θρόνο της Περσικής Αυτοκρατορίας ανέβηκε ο Ξέρξης, αντιβασιλιάς της Βαβυλωνίας. Ήταν γιος του Δαρείου και της Άτοσσα, κόρης του Κύρου. Είχε ρίζες και από τις δύο περσικές δυναστείες: τους απογόνους του Αχαιμένη, στους οποίους ανήκε ο Δαρείος, και τους απογόνους του Τεΐσπη, από τους οποίους προερχόταν ο Κύρος.

Ξέρξης
Οι υπόδουλοι λαοί υποβαστάζουν τον Ξέρξη

Η άνοδος του Ξέρξη, αντί του πρωτότοκου γιου του Αρτοβαζάνη, αποδεικνύει ότι τίποτα δεν ήταν τυχαίο στο πολιτικό και προπαγανδιστικό πρόγραμμα του Δαρείου του Μεγάλου. Ο Ξέρξης με τη διπλή του ευγενική καταγωγή θεωήθηκε ως πιο κατάλληλος για να πάρει στα χέρια του το σκήπτρο της αυτοκρατορίας.

Παρότι ήθελε να κυβερνήσει το μεγαλόπρεπο κράτος του ειρηνικά και να αφιερωθεί στις τέχνες και την επέκταση της Περσέπολης, ο Ξέρξης γρήγορα αναγκάστηκε να βαδίσει στα χνάρια του πατέρα του, που είχε αφήσει ανοιχτό το ζήτημα της κατάκτησης της Ελλάδας. Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη φάση των Περσικών Πολέμων από την οποία ο Ξέρξης βγήκε ηττημένος. Αποδυναμωμένος αποτραβήχτηκε στο ανάκτορο του στην Περσέπολη, όπου και δολοφονήθηκε το 465π.Χ.

Ο Ξέρξης και οι Έλληνες

Το όνομα του Ξέρξη συνδέεται με την δεύτερη φάση των Περσικών Πολέμων, ιδιαίτερα με τη Μάχη των Θερμοπυλών και την Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Η ιστορία όμως των Περσικών Πολέμων ξεκινά μισό και πλέον αιώνα πριν. Το 546π.Χ. ο Κύρος επικράτησε του βασιλιά της Λυδίας, Κροίσου, στις Σάρδεις της Ανατολίας. Έκτοτε οι περσικές σατραπείες κυριαρχούσαν στις ιωνικές αποικίες της Μικράς Ασίας.

Η εξέγερση των ιωνικών πόλεων υπό την καθοδήγηση του τυράννου της Μιλήτου, Αρισταγόρα, είχε ως αποτέλεσμα τις πρώτες επιθέσεις των Περσών κατά των Ελλήνων το 499π.Χ. Το 498π.Χ. η Μίλητος καταστράφηκε ολοσχερώς, το μαντείο του Απόλλωνα πυρπολήθηκε, ενώ ο θησαυρός κιαι το άγαλμα του θεού μεταφέρθηκαν θριαμβευτικά στα Σούσα. Οι εσωτερικές διαμάχες στην Ελλάδα, και ιδίως οι πόλεμοι μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης, εμπόδισαν στην ένωση των ελληνικών στρατευμάτων και κατά συνέπεια οι Έλληνες υπέστησαν πανωλεθρία στην ναυμαχία της Λάδης, το 494π.Χ.

Η πρώτη φάση των Περσικών Πολέμων διεξήχθη από τον Μαρδόνιο, στρατηγό του Δαρείου, ο οποίος κατάφερε να προελάσει ανενόχλητος με τα στρατεύματα του από τη Μακεδονία μέχρι και την Θεσσαλία. Η νίκη των Ελλήνων στον Μαραθώνα σφράγισε την πρώτη φάση των Περσικών Πολέμων. Θα χρειαστούν 10 χρόνια για να αναδιοργαθούν τα στρατεύματα του Μαρδόνιου.

Το 480π.Χ. ξεκινά η δεύτερη φάση των Περσικών Πολέμων. Ο Ξέρξης συγκέντρωσε δύναμη 10.000 ανδρών και 1.000 καραβιών για να επιτεθεί στην Ελλάδα. Ο Ξέρξης βγήκε νικητής στην Μάχη των Θερμοπυλών, όπου ο Σπαρτιάτης στρατηγός Λεωνίδας με μια μικρή ομάδα πολεμιστών κατόρθωσε να ααντισταθεί στον ισχυρό στρατό του Μεγάλου Βασιλιά, ώσπου ένας προδότης έδωσε με τις πληροφορίες του τη νίκη στον Ξέρξη. Η Μάχη των Θερμοπυλών αποτελεί αναμφίβολα μια από τις πιο ένδοξες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Έπειτα, οι Πέρσες κατέστρεψαν την Αθήνα και πυρπόλησαν τους ναούς της Ακρόπολης

Παρά τη νίκη του στις Θερμοπύλες, που του άνοιξε τον δρόμο για την Πελοπόννησο, ο Ξέρξης έχασε στη Σαλαμίνα από τα «ξύλινα τείχη» του Θεμιστοκλή. Ο Θεμιστολής μετακινώντας τα πλοία με μεγάλη ταχύτητα περικύκλωσε τα καράβια των Περσών ανάμεσα στην Σαλαμίνα και τη Στερεά Ελλάδα, καταφέροντας τους με τον τρόπο αυτό πολλαπλά χτυπήματα. Έπειτα από την Σαλαμίνα οι Πέρσες γνώρισαν και άλλες ήττες, στις Πλαταιές και την Μυκάλη, το 479π.Χ. Το μόνο που τους έμενε πια ήταν να υποχωρήσουν και να αποχαιρετίσουν το όνειρο των Αχαιμενιδών για κατάκτηση της Ελλάδας οριστικά.

Η περίοδος των Περσικών Πολέμων ήταν η μόνη φάση κατά την οποία οι ελληνικές πόλεις-κράτη άφησαν στην άκρη τις διχόνοιες τους και ενώθηκαν για την υπεράσπιση της ελευθερίας τους. Με το τέλος των Περσικών πολέμων ξεκινά η περίοδος ακμής της Αθήνας κατά την οποία η αθηναϊκή δημοκρατία με ηγέτη τον Περικλή θα αναπτύξει ένα μοντέλο διακυβέρνησης που θα δοξαστεί ως ένα από τα λαμπρότερα παραδείγματα πολιτισμού στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Η Περσική Αυτοκρατορία μετά τον Ξέρξη

Η τελευταία περίοδος της Περσικής Αυτοκρατορίας υπήρξε αρκετά ταραχώδης. Παρότι το βασίλειο συνέχισε να διατηρεί την εδαφική του ακεραιότητα οι νέοι Αχαιμενίδες ηγεμόνες δεν κατάφεραν να σταθούν στο ύψος των ένδοξων προκατόχων τους. Επίσης η αύξηση της δύναμης των Ελλήνων, οι οποίοι με την πιο ευέλικτη διοικητική και στρατιωτική τους οργάνωση, βασισμένη στο σύστημα των πόλεων-κρατών, καθώς και στην Αθήνα και τη Σπάρτη, ως τις ισχυρότερες δυνάμεις, περιόριζαν ολοένα και περισσότερο την ανατολική αυτοκρατορία.

Παρά τις εσωτερικές διαμάχες και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, η Ελλάδα γνώρισε μια λαμπρή περίοδο και εμφανίστηκε στην Μεσόγειο ως εναλλακτικό μοντέλο διοίκησης έναντι της περσικής ηγεμονίας. Η παρακμή της Περσικής Αυτοκρατορίας ξεκινά το 465π.Χ. με τη βασιλεία του γιου του Ξέρξη, τον Αρταξέρξη Α’, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο σκοτώνοντας τα αδέλφια του.

Η δύναμη όμως του Αρταξέρξη Α’ μειώθηκε και ο ίδιος αναγκάστηκε να σεβαστεί τη συνθήκη εριήνης που είχε συνάψει με τους Έλληνες η οποία απαγόρευε στους Πέρσες να περάσουν τα σύνορα της ανατολικής Ανατολίας. Ο διάδοχος του, Δαρείος Β’, προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την αντιπαλότητα Αθήνας και Σπάρτης χωρίς όμως να καταφέρει να κερδίσει κάτι για την Περσία.

Ο Αρταξέρξης Β’ ανέβηκε στον θρόνο το 404π.Χ. Συνέχισε την προσπάθεια να διαφθείρει τους Έλληνες παίρνοντας με το μέρος του τη Θήβα και άλλες ελληνικές πόλεις στην Ιωνία, που εντάχθηκαν στις περσικές σατραπείες για οικονομικούς λόγους. Τελικά η Φοινίκη, η Συρία, η Αίγυπος και η Κύπρος ανεξαρτητοποιήθηκαν, και ο Αρταξέρξης Β’ πεθαίνοντας άφησε πίσω του χάος.

Ο Αρταξέρξης Γ’, στα μέσα του 4ουπ.Χ. αιώνα επανέκτησε μέρος της Αιγύπτου και το 338π.Χ. επιχείρησε συμμαχία με τον βασιλιά των Μακεδόνων Φίλιππο. Την ίδια χρονιά δηλητηριάστηκε. Ο Αρταξέρξης Γ’ δεν είχε κληρονόμους και έτσι στο θρόνο ανέβηκε ένας μακρινός συγγενής της οικογένειας των Αχαιμενιδών, ο Δαρείος Γ’ Κοδομανός, που βρέθηκε αντιμέτωπος με την άνοδο μιας νέας δύναμης, της Μακεδονίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Με πληροφορίες από: nationalgeographic