Η Ελληνική Αστυνομία (ΕΛ.ΑΣ.) είναι Σώμα Ασφαλείας και έχει ως αποστολή:
- Την εξασφάλιση της δημόσιας ειρήνης και ευταξίας και της απρόσκοπτης κοινωνικής διαβίωσης των πολιτών, που περιλαμβάνει την άσκηση της αστυνομίας γενικής αστυνόμευσης και τροχαίας.
- Την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος και την προστασία του Κράτους και του δημοκρατικού πολιτεύματος, στα πλαίσια της συνταγματικής τάξης, που περιλαμβάνει την άσκηση της αστυνομίας δημόσιας και κρατικής ασφάλειας.
- Την πρόληψη και αποτροπή της παράνομης εισόδου – εξόδου αλλοδαπών στην Ελλάδα και τον έλεγχο της τήρησης των διατάξεων που αφορούν την είσοδο, έξοδο, παραμονή και εργασία των αλλοδαπών στη χώρα, που περιλαμβάνει την άσκηση της αστυνομίας αλλοδαπών και προστασίας συνόρων.
Η Ελληνική Αστυνομία με τη σημερινή της μορφή δημιουργήθηκε το 1984, με απόφαση του υπουργού Δημόσιας Τάξης Γιάννη Σκουλαρίκη (που επέλεξε και το όνομά της), με την συγχώνευση της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων. Η Ελληνική Αστυνομία έχει τοπική αρμοδιότητα σε όλη την επικράτεια και υπάγεται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Ο Άγιος Αρτέμιος έχει οριστεί ως προστάτης Άγιος της Ελληνικής Αστυνομίας.
Διάρθρωση της Ελληνικής Αστυνομίας
Η Ελληνική Αστυνομία συγκροτείται από Κεντρικές και Περιφερειακές Υπηρεσίες.
Κεντρικές Υπηρεσίες είναι:
- το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας,
- οι κατωτέρω Υπηρεσίες, οι οποίες έχουν διοικητική αυτοτέλεια και υπάγονται διοικητικά στο Αρχηγείο: α) οι Διευθύνσεις Διαχείρισης και Ανάλυσης Πληροφοριών, Εσωτερικών Υποθέσεων, Αντιμετώπισης Ειδικών Εγκλημάτων Βίας και Εγκληματολογικών Ερευνών, Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, οι οποίες εποπτεύονται και ελέγχονται από τον Αρχηγό, β) η Γενική Διεύθυνση Προστασίας Επισήμων και Ευπαθών Στόχων, η Διεύθυνση Οικονομικής Αστυνομίας και η Διεύθυνση Ειδικών Αστυνομικών Δυνάμεων, οι οποίες εποπτεύονται και ελέγχονται από τον Υπαρχηγό, γ) οι Διευθύνσεις Υγειονομικού και Οικονομικής Επιθεώρησης, οι οποίες εποπτεύονται και ελέγχονται από τον Προϊστάμενο Επιτελείου.
Περιφερειακές Υπηρεσίες είναι η Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής, η Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Θεσσαλονίκης, οι Γενικές Περιφερειακές Αστυνομικές Διευθύνσεις και οι Υπηρεσίες που υπάγονται σε αυτές. Οι Γενικές Αστυνομικές Διευθύνσεις Αττικής και Θεσσαλονίκης και οι Περιφερειακές Αστυνομικές Διευθύνσεις υπάγονται απευθείας στο Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και εποπτεύονται, κατευθύνονται, συντονίζονται και ελέγχονται από τους Γενικούς Επιθεωρητές Αστυνομίας Βορείου Ελλάδος και Νοτίου Ελλάδος, κατά τομέα ευθύνης.
Το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας εδρεύει στην πρωτεύουσα του Κράτους και αποτελεί την ανώτατη επιτελική Υπηρεσία με την οποία ο Αρχηγός ασκεί τη διοίκηση του Σώματος και παράλληλα την προϊσταμένη αρχή των Κεντρικών και Περιφερειακών Υπηρεσιών που συγκροτούν την Ελληνική Αστυνομία. Το έργο του Αρχηγείου συνίσταται στη μέριμνα για την εκπλήρωση της αποστολής του Σώματος στο πλαίσιο της πολιτικής κατεύθυνσης του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη και προς το σκοπό αυτόν προγραμματίζει, σχεδιάζει, παρακολουθεί, κατευθύνει και ελέγχει τη δράση των Υπηρεσιών του και εξασφαλίζει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.
Ιστορία της Ελληνικής Αστυνομίας
Η Ελληνική Αστυνομία με τη σημερινή της μορφή λειτουργεί έχοντας αστυνομικά τμήματα και σταθμούς σε διάφορες πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά της Ελλάδας και επεμβαίνει σε κλοπές, διαρρήξεις, ληστείες, λαθρομετανάστευση, κυκλοφορία πλαστών χαρτονομισμάτων,διακίνηση ναρκωτικών, στην παράνομη εμπορεία ανθρώπων και όπου αλλού έχει ευθύνη τήρησης της τάξης, πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας και στη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την ασφαλή τροχαία κίνηση με πεζές και εποχούμενες περιπολίες.
Μεγάλη επιτυχία θεωρείται από πολλούς η αποκάλυψη και διάλυση της τρομοκρατικής οργάνωσης 17 Νοέμβρη το καλοκαίρι του 2002. Άλλος σημαντικός σταθμός στην ιστορία της Ελληνικής Αστυνομίας ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 που έγιναν στην Αθήνα, όπου είχε αναλάβει την ασφάλεια της διοργάνωσης δημιουργώντας και Διεύθυνση Ασφάλειας Ολυμπιακών Αγώνων. Κατά την προετοιμασία των αγώνων εξοπλίστηκε με σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό και οχήματα.
To 2012 το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας εξέδωσε έκθεση στην οποία έκανε λόγο για ύπαρξη συστημικού προβλήματος καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τα ελληνικά σώματα ασφαλείας. Κατηγόρησε τις ελληνικές αρχές για ελλείμματα στη λογοδοσία των αστυνομικών που οδηγούν στην ατιμωρησία και ότι δεν παραδέχονται την έκτασή του προβλήματος κάνοντας λόγο για «μεμονωμένα περιστατικά».
Αρχηγοί της Ελληνικής Αστυνομίας
Σημείωση: Η ΕΛΑΣ δημιουργήθηκε το Νοέμβριο του 1984 από τη συγχώνευση Χωροφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων, και ως το Φεβρουάριο του 1985 υπήρξε μία δοκιμαστική περίοδος συναρχηγίας, όπου ο τελευταίος Αρχηγός της Χωροφυλακής Εμμανουήλ Μπριλλάκης και ο τελευταίος Αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων Παναγιώτης Ραφτόπουλος καθοδηγούσαν ταυτόχρονα το νέο Σώμα. Από το Φεβρουάριο του 1985 ως σήμερα, Αρχηγοί της ΕΛΑΣ υπήρξαν οι ακόλουθοι:
- Φεβρουάριος 1985: Αντιστράτηγος Γεώργιος Ρωμοσιός
- Απρίλιος 1986: Αντιστράτηγος Ιωάννης Σταύρακας
- Δεκέμβριος 1986: Αντιστράτηγος Νίκων Αρκουδέας
- Απρίλιος 1988: Αντιστράτηγος Ανδρέας Καλογεράς
- Ιούλιος 1989: Αντιστράτηγος Ιωάννης Αντωνόπουλος
- Μάρτιος 1991: Αντιστράτηγος Ιωάννης Συμβουλίδης
- Μάρτιος 1992: Αντιστράτηγος Στέφανος Μακρής
- Μάρτιος 1993: Αντιστράτηγος Αντώνιος Λαμπαδιάρης
- Οκτώβριος 1993: Αντιστράτηγος Εμμανουήλ Χουρδάκης
- Μάρτιος 1996: Αντιστράτηγος Αθανάσιος Βασιλόπουλος
- Σεπτέμβριος 1998: Αντιστράτηγος Ιωάννης Γεωργακόπουλος
- Αύγουστος 2001: Αντιστράτηγος Φώτιος Νασιάκος
- Οκτώβριος 2004: Αντιστράτηγος Γεώργιος Αγγελάκος
- Μάρτιος 2006: Αντιστράτηγος Αναστάσιος Δημοσχάκης
- Μάρτιος 2008: Αντιστράτηγος Βασίλειος Τσιατούρας
- Νοέμβριος 2009: Αντιστράτηγος Ελευθέριος Οικονόμου
- Οκτώβριος 2011: Αντιστράτηγος Νικόλαος Παπαγιαννόπουλος
- Απρίλιος 2014: Αντιστράτηγος Δημήτριος Τσακνάκης
- Φεβρουάριος 2016: Αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Τσουβάλας
- Αύγουστος 2018: Αντιστράτηγος Αριστείδης Ανδρικόπουλος
- Ιούλιος 2019: Αντιστράτηγος Μιχαήλ Καραμαλάκης
Προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας
Το προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας αποτελείται από αστυνομικό προσωπικό, πολιτικό προσωπικό, Συνοριακούς Φύλακες και Ειδικούς Φρουρούς.
Αστυνομικό προσωπικό
Το αστυνομικό προσωπικό διακρίνεται σε προσωπικό γενικών και ειδικών καθηκόντων. Το αστυνομικό προσωπικό γενικών καθηκόντων υπηρετεί σε όλες τις υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας. Το αστυνομικό προσωπικό ειδικών καθηκόντων υπηρετεί σε εξειδικευμένες υπηρεσίες και αποτελείται από επιστήμονες όπως ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων, πληροφορικής, βιολόγους, χημικούς, οικονομολόγους, μηχανικούς κλπ.
Η εισαγωγή σπουδαστών στις Σχολές της Ελληνικής Αστυνομίας (Αστυφυλάκων και Αξιωματικών) γίνεται με το σύστημα πρόσβασης των υποψηφίων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με ευθύνη του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Η φοίτηση στη Σχολή Αξιωματικών, η οποία είναι ισότιμη με τις Σχολές των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, είναι τετραετής. Με την επιτυχή ολοκλήρωση του τετραετούς κύκλου σπουδών οι απόφοιτοι της Σχολής Αξιωματικών οι νέοι Αξιωματικοί γενικών καθηκόντων φέρουν τον βαθμό του υπαστυνόμου Β΄ και μπορούν να εξαντλήσουν την ιεραρχία φθάνοντας μέχρι και τον βαθμό του Αντιστράτηγου. Οι απόφοιτοι της Σχολής Αστυφυλάκων, η οποία είναι Ανωτέρα Σχολή υπερδιετούς κύκλου σπουδών, φέρουν τον βαθμό του Αστυφύλακα και μπορούν να προαχθούν μέχρι το βαθμό του Αστυνομικού Υποδιευθυντή, αν φοιτήσουν στο Τμήμα Επαγγελματικής Μετεκπαίδευσης και Επιμόρφωσης διαφορετικά προάγονται μέχρι και τον βαθμό του Υπαστυνόμου Α’ εφόσον έχουν προαχθεί στο βαθμό του Αρχιφύλακα μέσω προαγωγικών εξετάσεων. Εφόσον δεν δώσουν προαγωγικές εξετάσεις για Αρχιφύλακες, προάγονται μέχρι και τον βαθμό του Ανθυπαστυνόμου.
Πολιτικό προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας
Το πολιτικό προσωπικό ασχολείται με διοικητικής φύσεως δραστηριότητες. Διακρίνεται σε μόνιμο προσωπικό και σε προσωπικό με σύμβαση.
Ειδικοί φρουροί
Οι Ειδικοί Φρουροί ασχολούνται, κυρίως, με την φύλαξη ευπαθών στόχων και τη διενέργεια περιπολιών.
Συνοριακοί φύλακες
Οι Συνοριακοί Φύλακες ασχολούνται κυρίως με την αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης. Σε αντίθεση με τους αποφοίτους της Σχολής Αξιωματικών και της Σχολής Αστυφυλάκων, είναι απόφοιτοι Λυκείου ή ισότιμης σχολής με απευθείας πρόσληψη με μικτό σύστημα μορίων-συνέντευξης και άλλων κριτηρίων (σωματικά προσόντα, ψυχοτεχνικές εξετάσεις κ.ά.). Προσλαμβάνονται με σχέση δημοσίου δικαίου επί πενταετή θητεία. Στην Ελληνική Αστυνομία υπηρετούν σήμερα αναλυτικά:
- Αξιωματικοί: 5.778
- Λοιποί Κατώτεροι Αστυνομικοί: 44.416
- Ειδικοί Φρουροί: 3.323
- Συνοριοφύλακες: 1.483
Η Ελληνική Αστυνομία έχει επίσης στην κατοχή της 12.774 περιπολικά και άλλα βοηθητικά και λοιπά οχήματα και 5.000 μηχανές.
Ειδικές Υπηρεσίες
- Άμεση Δράση (100) – Ομάδα Ζήτα (ΟΜΑΔΑ ΖΗΤΑ)
- Ομάδες Δίκυκλης Αστυνόμευσης (ΔΙ.ΑΣ.)
- Διεύθυνση Διαβατηρίων και Εγγράφων Ασφαλείας
- Διεύθυνση Αντιμετώπισης Ειδικών Εγκλημάτων Βίας (Δ.Α.Ε.Ε.Β.)
- Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών (Δ.Ε.Ε.)
- Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων (Δ.Ε.Υ.)
- Διεύθυνση Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας (Δ.Δ.Α.Σ.)
- Διεύθυνση Πληροφορικής
- Διεύθυνση Μεταγωγών Δικαστηρίων Αττικής (Δ.Μ.Δ.Α)
- Ειδική Κατασταλτική Αντιτρομοκρατική Μονάδα (Ε.Κ.Α.Μ.)
- Τμήμα Εξουδετέρωσης Εκρηκτικών Μηχανισμών (T.E.E.M.)
- Υπηρεσία Εναερίων Μέσων Ελληνικής Αστυνομίας (Υ.Ε.Μ.Ε.Α.)
- Διεύθυνση Διαχείρισης και Ανάλυσης Πληροφοριών (ΔΙ.Δ.Α.Π.)
- Διεύθυνση Οικονομικής Αστυνομίας (Δ.Ο.Α.)
- Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
- Γενική Διεύθυνση Προστασίας Επισήμων και Ευπαθών Στόχων
- Ομάδα Aστυνομικών Σκύλων
- Διεύθυνση Υγειονομικού (Δ.Υ.)
- Θρησκευτική Υπηρεσία
- Υποδιεύθυνση Αποκατάστασης Τάξης (Υ.Α.Τ.)
- Υποδιεύθυνση Μέτρων Τάξης (Υ.ΜΕ.Τ.)
- Ομάδες Πρόληψης και Καταστολής Εγκλήματος (Ο.Π.Κ.Ε.)
- Δύναμη Ελέγχου Ταχείας Αντίδρασης (Δ.ΕΛ.Τ.Α.)
Σώμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
Το Σώμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος ιδρύθηκε το 1995 και το 2004 προάχθηκε σε τμήμα. Η έδρα του βρίσκεται στην Αθήνα. Το σώμα δίωξης ήταν ιδέα του Μανώλη Σφακιανάκη. Άρχισε να λειτουργεί με μόλις δύο αξιωματικούς και σήμερα στελεχώνεται από περισσότερα από 80 πρόσωπα. Έχει επιλύσει πάνω από 6.000 περιπτώσεις απάτης, εκβιασμούς και κακοποίηση παιδιών ενώ έχει αποτρέψει εκατοντάδες αυτοκτονίες. Το σώμα διατηρεί ιστοσελίδα, που ονομάζεται Cyber – Kid, η οποία παρέχει χρήσιμες πληροφορίες σε παιδιά και γονείς που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ενώ από το 2013 διοργανώνει σειρά εκστρατειών ενημέρωσης σε όλη την Ελλάδα, για να ενημερώσει τα παιδιά και τους γονείς σχετικά με τους κινδύνους της χρήσης του Διαδικτύου.