Ο πολιτισμός των Μάγιας γνώρισε μεγάλη άνθηση την Κλασική Περίοδο, από τον 3ο έως τον 11ο αιώνα μ.Χ., περίοδος κατά τη οποία υπήρξε τόσο πολιτιστική όσο και δημογραφική ανάπτυξη. Πολλοί Μάγιας είχαν εγκαταλείψει τα υψίπεδα και είχαν εγκατασταθεί στα αφιλόξενα τροπικά δάση του Γιουκατάν, όπου ίδρυσαν μεγάλα αστικά κέντρα. Ο θρησκευτικός, πολιτικός και διοικητικός πυρήνας των πόλεων-κρατών αποτελούνταν από τελετουργικά κέντρα, όπου τα κτίρια ήταν συγκεντρωμένα ανάλογα με τη χρήση τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια νέα πόλη μέσα στην πόλη.
Δινόταν μεγάλη σημασία στην τοποθεσία όπου χτιζόταν ένα κτίριο, η οποία καθοριζόταν με γνώμονα τα αποτελέσματα πολύπλοκων αστρολογικών υπολογισμών. Οι πυραμίδες και τα ανάκτορα ξαναχτίζονταν κυκλικά, διατηρώντας πάντα τον ίδιο γεωργραφικό προσανατολισμό. Οι πόλεις των Μάγιας δεν ακολουθούσαν συγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, με προσόψεις οικημάτων σε δρόμους ή πλατείες. Ακολουθούσαν όμως, ένα μοντέλο «διασκορπισμένης» εγκατάστασης με ομάδες απομονωμένων κτιρίων. Για το λόγο αυτό υπήρχαν διαφοροποιήσεις από πόλη σε πόλη.
Το Παλένκε αποτελεία δείγμα πολεοδομικού σχεδίου διασκορπισμένου σε μια εκτενή περιοχή που χαρακτηρίζεται από έντονες διαφορές, ενώ άλλες πόλεις, όπως η Μπεκάν, παρουσιάζονται πυκνότερα χτισμένες σε πεδινές εκτάσεις, περιστοιχισμένες από μία τάφρο που σηματοδοτεί τα όρια. Όλα τα κτίρια ήταν υπερυψωμένα, στηρίζονταν δηλαδή πάνω σε μία πέτρινη εξέδρα ή σε έναν τεχνητό γήλοφο. Η πέτρα που χρησιμοποιούνταν στις κατασκευές εξορυσσόταν από την ίδια περιοχή και συνήθως ήταν ασβεστόλιθος. Υλικά όπως ο ψαμμίτης, ο πωρώδης βράχος και το μάρμαρο ήταν σπανιότερα. Για να λαξεύσουν τα πετρώματα οι Μάγιας χρησιμοποιούσαν εργαλεία από πυρόλιθο, οψιανό και διορίτη.
Ρυμοτομία
Οι πιο χαρακτηριστικές κατασκευές στις πόλεις των Μάγιας είναι οι πυραμίδες, τεράστια βαθμιδωτά πλατώματα που φέρουν κλίμακες οι οποίες οδηγούν στην κορυφή, όπου βρίσκεται ο ναός. Αναλογικά με τις διαστάσεις της πυραμίδας ο ναός είναι σχετικά μικρός και αποτελείται από ένα προθάλαμο και από δύο ή τρεις χώρους που συνδέονται μεταξύ τους.Οι προσόψεις των κτιρίων ήταν διακοσμημένες με ανάγλυφα από ασβεστοκονίαμα που απεικόνιζαν μονάρχες και θεότητες περιστοιχισμένες από επιγραφές με ιερογλυφικά.
Κάθε πόλη διέθετε ένα ή δύο γήπεδα (κάνσας). Ήταν χώροι ειδικά διαμορφωμένοι για το ιερό παιχίδι με την μπάλα. Τα γήπεδα αυτά είχαν είτε το σχήμα «Ι» είτε το σχήμα «Τ», ψηλούς τοίχους, ελαφρώς κεκλιμένους, και επίπεδη επιφάνεια μήκους 30 έως 50 μέτρων και πλάτους 10 έως 15 μέτρων.
Άλλες χαρακτηριστικές κατασκευές των πόλεων των Μάγιας ήταν τα αστρονομικά παρατηρητήρια, οι υπόγειες δεξαμενές όπου διατηρούσαν το νερό της βροχής, και σάουνες. Οι σάουνες διέθεταν δωμάτια με πέτρινους πάγκους, μέσα στα οποία έβραζαν νερό σε μεγάλες εστίες έτσι ώστε να παραχθεί ο ατμός.
Οι δρόμοι των πόλων ήταν λιθόστρωτοι με μεγάλες πέτρες και πάνω έριχναν μία στρώση ασβεστοκονιάματος ή λευκής σκόνης από πέτρα και γι’ αυτό τους αποκαλούσαν «λευκούς δρόμους» (σακμπέ). Σχεδόν πάντα ήταν ήταν περίπου 50 εκατοστά πιο ψηλά από το έδαφο, ενώ το πλάτος τους κυμαινόταν από τρία έως δέκα μέτρα. Τα σπίτια των πόλεων ήταν τοποθετημένα ανάλογα με την κοινωνική θέση των ιδιοκτητών τους. Στο κέντρο, κοντά στους ναούς και τις αγορές, βρίσκονταν οι κατοικίες των πριγκίπων, των ιερέων και των ευγενών. Ακολουθούσαν τα οικήματα των πλουσίων και εκείνων που έχαιραν ιδαίτερης εκρίμησης. Στα περίχωρα μια πόλης συγκεντρώνονταν κατοικίες των απλών πολιτών.
Γλυπτική
Οι Μάγιας, ήδη από τα τέλη της Προκλασικής Περιόδου, έφτιαχναν κοντά στους βωμούς και στους ναούς μεγάλα γλυπτά με τη μορφή στηλών, για να γιορτάσουν ένα ιστορικό γεγονός, όπως η ανάληψη καθηκόντων από μια καινούργια δυναστεία, η γέννηση ή ο θάνατος ενός μονάρχη και ο γάμος κάποιου ευγενή.
Με την πάροδο του χρόνου πολλά έργα ξεριζώθηκαν ή μετακινήθηκαν, με αποτέλεσμα να μην γνωρίζουμε ακριβώς ποια ήταν η αρχική τους θέση. Ωστόσο, φαίνεται ότι την κλασική περίοδο τοποθετήθηκαν πολλά μνημεία στους πρόποδες των πυραμίδων και σε άλλους ιερούς χώρους. Τα αρχαιότερα μνημεία ήταν ανάγλυφα και από τις δύο πλευρές: στη μία αναπαρίσταται μια προσωπικότητα σε προφίλ ενώ στην άλλη σκαλιζόταν μία επιγραφή σε ιερογλυφική γραφή.
Μεταγενέστερα οι στήλες έγιναν μεγαλύτερες με την ανθρώπινη μορφή -σχεδόν πάντα ένας βασιλιάς ή ένας πολεμιστής- σε όρθια στάση ή καθιστή, προφίλ ή κατά πρόσωπο, να κρατά ανάμεσα στα δάχτυλα ένα φίδι, σύμβολο μεγαλοπρέπειας. Το πίσω μέρος και οι δύο δευτερεύουσες πλευρές καλύπτονταν από ιερογλυφικά.
Η τέχνη του γλυπτού αναπτύχθηκε σε όλη την Κλασική Περίοδο και οι σκηνές που αναπαρίστανται στις ανάγλυφες πλάκες γίνονταν ολοένα πιο πολύπλοκες. Εκτός από τους μονάρχες και τις συζύγους τους, αρχίζουν να σκαλίζονται ομάδες πολεμιστών ή αιχμαλώτων, σκηνές θυσιών περίπλοκα θεϊκά σύμβολα (φίδια, ιαγουάροι, το δέντρο της ζωής), μύθοι, όλα συνοδευόμενα από επιγραφές με ιεροφλυφικά.
Οι ανάγλυφες πλάκες τοποθετούνταν στις προσόψεις των ναών και των πυραμίδων, στους τοίχους των γηπέδων, στα ανάκτορα, στις αυλές και στους βωμούς. Πολλά κτίρια, κυρίως στο Γιουκατάν, φαίνεται να είναι διακοσμημένα με γλυπτά σε στυλ μωσαϊκού με μορφές φιδιών, θεοτήτων και με γεωμετρικά σχήματα. Με τις ίδιες παραστάσεις διακοσμούνταν και τα περιστύλια, οι προσόψεις των κτιρίων, οι βασιλικοί θρόνοι και τα άνδηρα των πυραμίδων. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό και δημιουργούσε στο θεατή συναισθήματα κατάπληξης και δέους. Αργότερα, στα ανάγλυφα προστέθηκαν και ολόκληρα γλυπτά: προτομές βασιλέων, ιερεών και ευγενών, αιχμαλώτων σε θέση υποταγής και θεοτήτων.
Για τη γλυπτική χρησιμοποιούσαν πέτρα (ασβεστόλιθο, ψαμμίτη ή τόφο), ενώ οι μορφές των αναγλύφων στους τοίχους φτιάχνονταν από ασβεστοκονίαμα, υλικό που χρησιμοποιούνταν και για τα πρόσωπα των μοναρχών. Τα θυμιατήρια και τα μικρότερα γλυπτά κατασκευάζονταν από άργιλο ή νεφρίτη, ενώ σπανιότερα χρησιμοποιούνταν και το επεξεργασμένο ξύλο.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic