Μία από αυτές τις θεότητες, που βρέθηκαν κοντά ή και μέσα στον ζωροαστρισμό, είναι μια σημαντική θεότητα της Μέσης Ανατολής: ο Μίθρα. Ο Μίθρα ήταν θεότητα ταυτισμένη με το φως, με τον ήλιο και υπήρξε αυτόνομη θεότητα στη βαθιά αρχαιότητα. Κάποια στιγμή, βρέθηκε ενσωματωμένη στο σχήμα του ζωροαστρισμού, με τον Μίθρα να είναι μέσα στην ακολουθία του Αχούρα Μάζντα, ως βοηθός του Αχούρα Μάζντα στις δράσεις του (του Καλού).
Ο Μίθρα, κάποια στιγμή, μέσα από τον ζωροαστρισμό αναδύθηκε ξανά και απέκτησε αυτονομία, γενόμενος ξανά ισχυρός ως Θεός του Φωτός. Του φωτός όχι όμως με την παγανιστική έννοια, αλλά με τη δύναμη που έχει το φως, δηλαδή την πνευματικότητα και την εσωτερική δύναμη του φωτός. Αυτός ο Μίθρα, γύρω στο 200 π.Χ., είχε ανεξαρτητοποιηθεί, έχοντας πάντα ζωροαστρικές καταβολές, και είχαν δημιουργηθεί μιθραϊστές, δηλαδή οπαδοί του Μίθρα.
Ο Μίθρα δεν ήταν απλά Θεός του Φωτός, αλλά ήταν και Θεός των καλών σημείων του Φωτός. Είναι ο Θεός του Καλού, της εντιμότητας, της αίσθησης ατομικού καθήκοντος και ευθύνης, του σεβασμού, της αφοσίωσης και το χαρακτηριστικό του Μίθρα είναι ότι πολεμά το Κακό — μάλιστα παριστάνεται να το χτυπά το Κακό (ο Μίθρα είναι πολεμικός δηλαδή Θεός). Και στον ζωροαστρισμό γίνεται πόλεμος μεταξύ Καλού και Κακού. Άρα και ο μιθραϊσμός, ο οποίος είναι ζωροαστρογενής, έχει και αυτός την έννοια του πολέμου και ο Μίθρα παρουσιάζεται ως πολεμική θεότητα.
Ο μιθραϊσμός, από το 200 π.Χ. έως το 200 μ.Χ., έχει διάδοση. Έχει διάδοση στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, σε αυτό που σήμερα είναι Περσία, Ιράκ, Συρία. Σε αυτή την περιοχή έρχονται και στρατεύματα ρωμαϊκά, διότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επεξετάθη και κατέλαβε τα παράλια της ανατολικής Μεσογείου. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες, ερχόμενοι στα στρατόπεδα και ζώντας εδώ στις περιοχές που σήμερα είναι Συρία, Ιορδανία, Αίγυπτος, Μέση Ανατολή κ.λπ., συναντήθηκαν, διασταυρώθηκαν με μιθραϊστές και με ζωροάστρες. Οι αυτοκρατορίες για να είναι αυτοκρατορίες έχουν ανοχή: στις πολλές γλώσσες, στους πολύ διαφορετικούς πολιτισμούς και στις διαφορετικές θρησκείες. Μπορεί κάποια θρησκεία να είναι ισχυρότερη, αλλά στις αυτοκρατορίες επιτρέπεται να έχεις διαφορετικότητα. Μάλιστα ήταν τιμή, ήταν δύναμη των αυτοκρατοριών να έχουν ποικιλία.
Ρωμαίοι στρατιώτες γνώρισαν τον Μίθρα, τους άρεσε αυτή η θεότητα, γιατί ήταν και πολεμική και έτσι ένας αριθμός Ρωμαίων στρατιωτών αγάπησαν τον Μίθρα, τον υιοθέτησαν και άρχισαν να μιλούν γι’ αυτόν και να τον διαδίδουν. Μάλιστα ο μιθραϊσμός έγινε κάπως και της μόδας, θα έλεγε κανείς. Δηλαδή, μεσαία προς ανώτερα στρώματα της ρωμαϊκής κοινωνίας θεωρούσαν πολύ καλό για την τάξη τους να μιλούν για τον Μίθρα και να κάνουν τελετές για αυτόν τον Θεό του Φωτός.
Ο μιθραϊσμός έχοντας ζωροαστρικές βάσεις, δηλαδή τη σύλληψη Καλό-Κακό, μετά θάνατον ζωή, Κρίση, Ανάσταση νεκρών, έπαιξε ρόλο όταν άρχισε να διαδίδεται ο χριστιανισμός. Διότι, περίπου στη φάση που ο μιθραϊσμός διαδίδεται στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σε κάποια στρώματα εξέχοντα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που συνδέονταν με τη διοίκηση και τον στρατό, στην Παλαιστίνη, στη γη του Ισραήλ, δρα και διδάσκει ένας μαραγκός, που λέγεται Ιησούς, ο οποίος είναι και ο δημιουργός μιας νέας θρησκείας: του χριστιανισμού.
Ο χριστιανισμός εμπεριέχει πολλά από τη σύλληψη του ζωροαστρισμού και έτσι θεωρείται από τους μελετητές ότι ο μιθραϊσμός βοήθησε στη διάδοση του χριστιανισμού, με την εξής έννοια: καθώς ένας μέσος μιθραϊστής μπορούσε πολύ πιο εύκολα να καταλάβει τα διδάγματα του χριστιανισμού από έναν παγανιστή, έναν οπαδό του δωδεκάθεου ή έναν οπαδό άλλων θρησκειών, αρκετοί μιθραϊστές υποδέχτηκαν τον χριστιανισμό και μετακινήθηκαν προς τον χριστιανισμό. Δηλαδή ο μιθραϊσμός λειτούργησε ως σκαλοπάτι προς τον χριστιανισμό.
Και δεν είναι τυχαίο ότι ανάμεσα στους πρώτους χριστιανούς και τους μάρτυρες των διωγμών του χριστιανισμού υπήρχαν στρατιώτες και στρατιωτικοί Ρωμαίοι και κυρίες της αριστοκρατίας, σύζυγοι Ρωμαίων στρατιωτικών, οι οποίες είχαν γίνει χριστιανές και χριστιανοί, όντας πριν μιθραϊστές. Δηλαδή ο μιθραϊσμός βοήθησε στη διάδοση της νέας θρησκείας, του χριστιανισμού.