Ο Αθανάσιος Ραζηκότσικας γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1798 και ήταν γόνος της Κεφαλλονίτικης οικογένειας των Ραζήδων, που είχε εγκατασταθεί στο Μεσολόγγι στις αρχές του 16ου ή του 17ου αώνα. Τέταρτος γιος του Αναστασίου Ραζή, συνένωσε μετά το 1824 το επώνυμό του με το πατρικό της μητέρας του (γένος Κότσικα), λόγω όρου σε προικοσύμφωνο προγόνου του, αναφερόμενος στα έγγραφα του Αγώνα ως Ραζηκότσικας αντί του μέχρι τότε Ραζής.
Στις 20 Μαΐου 1821 πρωτοστάτησε με άλλους προκρίτους της πόλης στην ύψωση της επαναστατικής σημαίας στο Μεσολόγγι και ορίστηκε από τη φρουρά των ενόπλων Μεσολογγιτών αρχηγός των «εντόπιων αρμάτων», με τον αδερφό του Γιαννάκη ως υπαρχηγό του.
Το πρώτο μέλημά του ως στρατιωτικού αρχηγού της πόλης ήταν η οχύρωση του Μεσολογγίου και η φρούρηση των σημαντικότερων νησίδων της λιμνοθάλασσας. Έτσι, μεταξύ της 1ης Ιουνίου και 1ης Αυγούστου 1821 ολοκληρώνονται οι πρώτες οχυρωματικές εργασίες υπό την αποκλειστική του φροντίδα, υποστηριζόμενες οικονομικά από τον ίδιο, αλλά και τους εράνους των κατοίκων και την προσωπική τους εργασία χωρίς την παραμικρή ενίσχυση απ’ την κεντρική διοίκηση. Την ίδια περίοδο έλαβε μέρος, ηγούμενος σώματος Μεσολογγιτών πολεμιστών, στην απελευθέρωση του Βραχωρίου.
Παρά την προσφορά του στον Αγώνα, η Ιστορία δεν αναγνώρισε ανάλογα τον μεγάλο αυτόν πατριώτη, γεγονός το οποίο προκύπτει από διάφορους λόγους. Καταρχήν οι Μεσολογγίτες υπήρξαν θαλασσινός λαός χωρίς ιδιαίτερες σχέσεις με τον κλεφταρματολισμό, έχοντας μόνο ναυτικές πολεμικές εμπειρίες. Επίσης η συμμετοχή των Μεσολογγιτών στις κατά καιρούς στρατιωτικές ενέργειες των αρματολών και κλεφτών υπήρξε μάλλον πενιχρή, με εξαίρεση την σημαντική συμμετοχή της πόλης στην επανάσταση των Ορλωφικών (1769 – 1770), η οποία και κατέληξε στην καταστροφή του Μεσολογγίου και του αξιόλογου ναυτικού του από τους Αλβανούς και τους Δουλτσινιώτες στις 10 Απριλίου 1770, την ίδια ημερομηνία που 56 χρόνια αργότερα θα καταστρεφόταν και πάλι εκ θεμελίων.
Αυτοί κυρίως οι λόγοι δικαιολογούν το ότι ο Ραζηκότσικας, όπως και οι υπόλοιποι Μεσολογγίτες προεστοί, δεν ήταν αρχικά γνωστοί εκτός της περιοχής του Μεσολογγίου, όπως επίσης δικαιολογεί και το γεγονός της μη χορήγησης απ’ την αρχή του Αγώνα δικαιώματος στρατηγίας και στρατολογίας στον Ραζηκότσικα, παρόλο που ήδη ήταν οπλαρχηγός των ντόπιων, διοικώντας δύναμη της τάξης των 1.100 και πλέον ανδρών. Δεν μπορούν επίσης να παραβλεφθούν και οι άσχημες σχέσεις του με τον Μαυροκορδάτο ως ένας επιπλέον μοχλός του παραγκωνισμού του πρώτου. Καθώς επίσης και η οικειοποίηση της ιδέας του Ραζηκότσικα για την οχύρωση του Μεσολογγίου από τον Φαναριώτη πολιτικό.
Η εξέλιξη των γεγονότων με την καταστροφή των Ελληνικών δυνάμεων στο Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822 επιβεβαίωσε την πρόβλεψη του Μεσολογγίτη. Έτσι, όταν οι ενωμένοι στόλοι της Τουρκίας, Αιγύπτου και Αλγερίας προσέβαλαν επί δύο ημέρες το Βασιλάδι (20 Ιουλίου 1822), αναχαιτίστηκαν από τον Ραζηκότσικα, ο οποίος επικεφαλής 50 περίπου συμπολιτών του και με 3-4 πυροβόλα, ματαίωσε κάθε εχθρικό σχέδιο. Η σημασία των νησίδων του Μεσολογγίου αποδείχτηκε με τραγικό τρόπο κατά τη διάρκεια της 3ης πολιορκίας από τον Κιουταχή και Ιμπραήμ της Αιγύπτου.
Ωστόσο, με την έναρξη της πρώτης πολιορκίας από τον Ομέρ Βρυώνη στις 25 Οκτωβρίου 1822, η ανέπαφη Φρουρά του Μεσολογγίου ενισχυμένη με άνδρες από το Αιτωλικό και υπολείμματα των τμημάτων του Μ. Μπότσαρη και Γ. Κίτσου, υπεράσπισαν τον «φράχτη», αναχαιτίζοντας επιτυχώς κάθε εχθρική ενέργεια εναντίον της πόλης κατά τις πρώτες κρίσιμες μέρες της πολιορκίας. Με την παρέλευση 15ημέρου και κατόπιν επανειλημμένων εκκλήσεων του Μαυροκορδάτου εισήλθαν δια θαλάσσης στην πολιορκημένη πόλη ενισχύσεις, οι οποίες ανέτρεψαν δραματικά το συσχετισμό δυνάμεων εις βάρος των πολιορκητών.
Το συγκεκριμένο 15ήμερο, έχει καταγραφεί ότι υπήρχε σχέδιο που προέβλεπε την παράδοση της πόλης στους Τούρκους κατόπιν μυστικής συμφωνίας με μη Μεσολογγίτες οπλαρχηγούς. Ο Ραζηκότσικας, αφού πληροφορήθηκε την ύπαρξη του σχεδίου παράδοσης, συγκάλεσε πάνδημη συνέλευση των κατοίκων και προκαλώντας βίαιο επεισόδιο απέτρεψε κάθε υπονομευτική ενέργεια.
Ο Αθανάσιος Ραζηκότσικας θα συμμετάσχει στην πανηγυρική υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα. Εικάζεται ότι είναι αυτός ο φουστανελοφόρος δίπλα στον φραγκοφορεμένο Μαυροκορδάτο στον σχετικό πίνακα του Θεόδωρου Βρυζάκη. Στις 17 Μαρτίου συνυπογράφει με άλλους προκρίτους της πόλης την ανακήρυξη του ποιητή ως «Ευεργέτου και πολίτου του Μεσολογγίου».
Λόγω της ευγλωττίας του, απόρροια της μόρφωσής του από την Παλαμαϊκή σχολή, ο Ραζηκότσικας συχνά αναλάμβανε τον ρόλο του διαπραγματευτή, όταν οι πολιορκητές πρότειναν συμφωνίες για την παράδοση της πόλης. Ακόμα κι όταν οι υπόλοιποι οπλαρχηγοί είχαν κλονιστεί και εξέταζαν σοβαρά την παράδοση της πόλης, με τεχνάσματα, απειλές αλλά και δωροδοκίες ο ίδιος κατάφερνε να ακυρώνει κάθε σχέδιο ή σκέψη παράδοσης του Μεσολογγίου.
Οι μη Μεσολογγίτες οπλαρχηγοί αποστέλλουν την 17η Αυγούστου 1825 επιστολή, στην οποία αφού βεβαιώνουν την προσφορά του Μεσολογγίτη αρχηγού στον Αγώνα, ζητούν να του χορηγηθεί δίπλωμα στρατηγίας και δικαίωμα στρατολογίας. Το συγκεκριμένο έγγραφο υπογράφεται από τους ξένους οπλαρχηγούς, εκτός του Δ. Μακρή, γεγονός μάλλον ενδεικτικό για τις σχέσεις των δύο ανδρών. Τελικά, ύστερα από το αίτημα των οπλαρχηγών, αλλά και παρόμοιο αίτημα των Μεσολογγιτών, απονέμεται στις 4 Σεπτεμβρίου 1825 δίπλωμα στρατηγίας στον Ραζηκότσικα και δικαίωμα στρατολόγησης 150 ανδρών.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών της πολιορκίας, ο Αθανάσιος Ραζηκότσικας συμμετείχε σε όλες τις συσκέψεις, όπως και σε αυτή που αποφασίστηκε η Έξοδος. Επέβλεψε προσωπικά την κατασκευή των 4 ξύλινων γεφυρών που θα χρησιμοποιούσαν οι Εξοδίτες. Το βράδυ της Εξόδου ηγήθηκε των πολεμιστών του. Επικεφαλής 500 περίπου ενόπλων συμπολιτών του, έπεσε μαχόμενος, προσπαθώντας να καταλάβει εχθρικό οχύρωμα απέναντι από την ντάπια της Λουνέτας, προκειμένου να διευκολύνει την διέλευση των αμάχων από τη μεριά της λιμνοθάλασσας.
Η Επιτροπή Θυσιών και Εκδουλεύσεων επιδίκασε αρχικά στη σύζυγό του, Ελένη, τη σύνταξη 12 δρχ. μηνιαίως (βαθμού συνταγματάρχη) από το 1835, ενώ αργότερα με την υπ’ αριθμ. 4 της 18.11.1876 απόφαση τον κατέταξε στην Α’ Τάξη των Αξιωματικών (στρατηγό), με αριθμό μητρώου 517.
Η μοναδική του κόρη υπήρξε σύζυγος του Μεσολογγίτη πρωθυπουργού Ζ. Βάλβη. Η πόλη του Μεσολογγίου έχει δώσει το όνομά του σε δρόμο της πόλης και σχετικά πρόσφατα έδωσε το όνομά του σε μικρή πλατεία, αντικαθιστώντας αυτό του Αμερικανού προέδρου Τζ. Κέννεντυ. Το Σπίτι του Ραζηκότσικα στεγάζει σήμερα το Κέντρο Λόγου και Τέχνης «Διέξοδος».
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών
Με πληροφορίες από: https://el/wikipedia.org