Η Πάτρα (αρχαία ελληνικά: Πάτραι) είναι η μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου και η τρίτη μεγαλύτερη της Ελλάδας. Η πόλη της Πάτρας αποτελεί σημαντικό αστικό κέντρο και διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ελλάδας και το σημαντικότερο με επικοινωνία με την Ιταλία και κατ’ επέκταση προς την ευρωπαϊκή δύση. Σημαντικό από συγκοινωνιακή και εμπορική σκοπιά. Από αυτό αποπλέουν πλοία με προορισμό, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Η πόλη της Πάτρας ήταν επίσης η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2006.
Το όνομα της Πάτρας
Η πιο κοινή εξήγηση που δίδεται για την ονομασία της πόλης βασίζεται στη μυθολογία και σύμφωνα με αυτή προέρχεται από τον Πατρέα, το μυθικό οικιστή της πόλης, έναν Αχαιό με καταγωγή από τη Σπάρτη. Η Πάτρα, λοιπόν, ιδρύθηκε το 1082 π.X. από τον Λάκωνα Πατρέα, υιό του Πρευγένη, όταν, διωκόμενος από τους Δωριείς, ήρθε στην Αχαΐα και συνένωσε τις Ιωνικές πολίχνες Αρόη, Μεσσάτιδα και Άνθεια, με το όνομα Πάτραι. Είχε προηγηθεί κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο (1580-1100 π.X.), ανάπτυξη της περιοχής, όπως αποδεικνύεται από τα ευρήματα των μυκηναϊκών νεκροταφείων και των οικισμών στην περιοχή.
Η Πάτρα στην Αρχαιότητα
Στα μέσα του 5ου αι. π.X. η Πάτρα συμμετέχει στο Α’ Αχαϊκό Κοινό, που διαλύεται το 322 π.X. Το 280 π.X. συνέβαλε αποφασιστικά στην αναβίωση της Αχαϊκής Συμπολιτείας, η οποία στηρίχτηκε στην ισότητα και τη δημοκρατία, με τη συμμετοχή των πόλεων Πάτραι, Δύμη, Αίγιο, Βούρα, Φαραί, Τριταία, Αιγείρα, Λεόντιο, Αιγές, Πελλήνη, Ελίκη και Κερύνεια. Το 146 π.X. διαλύεται καθώς η Πάτρα καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους.
Η Nαυμαχία του Ακτίου το 31 π.X. επηρεάζει θετικά την πόλη, καθώς ο Οκτάβιος Αύγουστος εγκαθιστά τους παλαίμαχους στρατιώτες και το 14 π.X. ιδρύει ρωμαϊκή αποικία. Με την κατασκευή δρόμων, ιερών και δημόσιων κτιρίων, όπως το Ωδείο, το Υδραγωγείο και το Στάδιο -τα περισσότερα εκ των οποίων αποτελούν προσφορές των αυτοκρατόρων Τιβερίου, Νέρωνα και Ανδριανού- η Πάτρα μετατρέπεται σε σημαντικό κέντρο του ρωμαϊκού κόσμου.
Η Πάτρα κατά τη Βυζαντινή περίοδο
Με τη μεταφορά της πρωτεύουσας του Ρωμαϊκού κράτους στην Κωνσταντινούπολη, 330 μ.Χ., η Πάτρα άρχισε σταδιακά να παρακμάζει. Στα 807 μ.Χ., η πόλη πολιορκήθηκε από τους Σλάβους και τους Αβάρους, αποτυγχάνοντας να την καταλάβουν. Η ήττα τους -η οποία αποδόθηκε από τους κατοίκους σε θαύμα του Αγίου Ανδρέα – ανάγκασε τους Σλάβους να εγκαταλείψουν την Πελοπόννησο, ενώ κάποιες ολιγομελείς ομάδες εγκαταστάθηκαν στην ορεινή ενδοχώρα της Αχαΐας. Στους επόμενους αιώνες στην πόλη αναπτύσσεται η μεταξουργία και το εμπόριο έως το 1205 οπότε και πέφτει στα χέρια των Φράγκων σταυροφόρων της Κωνσταντινούπολης και αποτέλεσε μία από τις 12 Βαρονίες του πριγκιπάτου της Αχαΐας. Το 1429 απελευθερώνεται από τα στρατεύματα του Δεσπότη του Μυστρά και μετέπειτα αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Το 1458 καταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς.
Εξεγέρσεις και Επανάσταση του 1821
Η πρώτη επαναστατική κίνηση κατά των Τούρκων έγινε το 1466 υπό τον επίσκοπο Πατρών Νεόφυτο. Η δεύτερη έγινε το 1532 με τη βοήθεια του Ισπανικού στόλου υπό την ηγεσία του Ανδρέα Doria. Η τρίτη εξέγερση έγινε τον Οκτώβριο του 1571, μετά την ναυμαχία της Ναυπάκτου. Τότε η πόλη εξεγέρθηκε κατά των Τούρκων όπως έκαναν και άλλες περιοχές της Στερεάς και της Πελοποννήσου. Επικεφαλής της εξέγερσης ήταν ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός Α’, οι πρόκριτοι Δημήτριος (ανιψιός του Γερμανού), Σοφιανός, Σταμάτης και Καραγιάννης, ίσως ο τιμαριούχος της περιοχής Ιωάννης Τσερνοτάμπεης και ο ηγούμενος της Μονής Αρχαγγέλου Μιχαήλ Ισαάκ και άλλοι.
Το 1687 οι Ενετοί πολιορκούν ξανά την Πάτρα και την διατηρούν, μαζί με όλη σχεδόν την Πελοπόννησο μέχρι το 1715. Η πόλη γνώρισε καταστροφές από τους Τουρκαλβανούς κατά την Ορλωφική Επανάσταση το 1770. Στις 25 Μαρτίου του 1821 στην Πάτρα κηρύσσεται η Ελληνική Επανάσταση από τον Δεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανό (Γ’) και τους προκρίτους της Αχαΐας οι οποίοι ξεκινούν να πολιορκούν το κάστρο της πόλης. Η πόλη γνώρισε πολλές πολιορκίες από τα ελληνικά επαναστατικά στρατεύματα αλλά το κάστρο της ήταν δύσκολο να καταληφθεί. Το 1828 ο Γάλλος στρατάρχης Νικόλαος – Ιωσήφ Μαιζών καταλαμβάνει με Γαλλικά στρατεύματα την πόλη εκδιώκοντας την Τουρκο-Αυγυπτιακή φρουρά του Ιμπραήμ και παραδίδει την πόλη στη νεοσύστατη Ελληνική Κυβέρνηση. Κατά τη διάρκεια του επαναστατικού αγώνα καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Η σύγχρονη πόλη κτίσθηκε από τον Ιωάννη Καποδίστρια στο χώρο της αρχαίας.
19ος αιώνας: Ο αιώνας της Πάτρας
Το 1829 ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας αναθέτει στον φίλο του αρχιτέκτονα Σταμάτιο Βούλγαρη την εκπόνηση πολεοδομικού σχεδίου, καθώς διείδε τη σημασία και το ρόλο που θα διαδραμάτιζε η Πάτρα στο νεοσύστατο κράτος. Το ρυμοτομικά άρτιο σχέδιο, προέβλεπε τη διάνοιξη κάθετων και οριζόντιων δρόμων, μεγάλων πλατειών, καθώς και την επέκταση της πόλης έως την παραλία. Τα επόμενα χρόνια, στη νεόδμητη και αναπτυσσόμενη πόλη, συρρέει πλήθος κόσμου προς αναζήτηση εργασίας, από την Ήπειρο, την Ρούμελη, την Κρήτη, τα Επτάνησα και τα άλλα μέρη της Πελοποννήσου.
Από το 1834 και μετά, η πόλη κοσμείται με κτίρια σύνθετου αρχιτεκτονικού ύφους, με κυρίαρχο εμβληματικό ρυθμό τον νεοκλασικισμό. Επιβλητικές προσόψεις, περίτεχνα υπέρθυρα, μαρμάρινα μπαλκόνια, ακροκέραμα, αγάλματα και με χαρακτηριστικό γνώρισμα τις στοές- ως μια βασική επιρροή από τη Δύση, με την οποία η πόλη έχει πια άμεση επαφή-προσδίδεται η υποβλητική ατμόσφαιρα και η ιδιαίτερη φυσιογνωμία του πολεοδομικού της ιστού.
Τα πρωτοποριακά πολιτικά ρεύματα της Δύσης επηρέασαν επίσης, την περίοδο του 19ου αι., τους κατοίκους της πόλης. Η εμφάνιση ομάδων και κύκλων, εκφραζόταν με την κυκλοφορία εντύπων και εφημερίδων όπως η «Ελληνική Δημοκρατία», αλλά και έντονων διεκδικήσεων στο ασταθές και διαρκώς μεταβαλλόμενο πολιτικό περιβάλλον.
Μικρασιάτες στην Πάτρα
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα πολλές οικογένειες Ελλήνων Μικρασιατών, που έφθασαν ως πρόσφυγες στο λιμάνι της πόλης. Αρχικά στεγάστηκαν σε σχολεία και σε σταφιδαποθήκες. Το 1926 άρχισε η κατασκευή των τριών πρώτων προσφυγικών συνοικισμών, τα Προσφυγικά Πάτρας. Ο ναός της Αγίας Φωτεινής κτίσθηκε από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες σε ανάμνηση του ομώνυμου Ναού που βρισκόταν στη Σμύρνη. Το 1925, επίσης, κατασκευάζεται δίπλα στην Αγία Φωτεινή το Γήπεδο Προσφυγικών, από τα αρχαιότερα γήπεδα στην Ελλάδα. Οι Μικρασιάτες συνολικά εμπλούτισαν την κοινωνία και τον πολιτισμό της περιοχής.
Η Πάτρα δυτική πύλη της Ελλάδας
Στις αρχές του 20ού αι, λόγω του αυξανόμενου μεταναστευτικού ρεύματος προς Αμερική, η Πάτρα αναδεικνύεται μέσω του λιμανιού, σε πύλη της Ελλάδας προς τη Δύση. Τη δεκαετία του ’80 πραγματοποιούνται έργα διαμόρφωσης και επέκτασης της λιμενικής ζώνης. Μετά τον πόλεμο στα Βαλκάνια (1992-1995), το λιμάνι της Πάτρας διεκπεραιώνει σχεδόν το σύνολο των μεταφορών με δρομολόγια για όλα τα λιμάνια της Ιταλίας. Σε συνδυασμό με την επιβατική κίνηση, κατατάσσεται σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου.
Με πληροφορίες από: https://patrinorama.com/istoria-tis-patras/