Η τελευταία μεγάλη προσπάθεια κατά την αρχαιότητα για τη δημιουργία μιας πανελλήνιας ένωσης -προσπάθεια που θυμίζει την πρόσκληση του Περικλή προς τους Έλληνες και τη μεταγενέστερη συμμαχία της Κορίνθου- οφείλει την έμπνευσή της στην φιλελληνική πολιτική του αυτοκράτορα Αδριανού. Υπό την αιγίδα του και με την ευκαιρία της αποπεράτωσης του ιερού ναού του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα, οι Έλληνες οργάνωσαν το 131/2μ.Χ. μια πανελλήνια συνομοσπονδία με έδρα την Αθήνα. Ονομάστηκε Αττικό Πανελλήνιο και αποσκοπούσε στην ενοποίηση όλων των γνήσιων Ελλήνων, που θα αντιπροσωπεύονταν σε ένα ενιαίο ομοσπονδιακό σώμα.
Το Αττικό Πανελλήνιο υπερέβαινε όχι μόνο τα όρια των επαρχιών, αλλά και τα όρια των ηπείρων. Συγκέντρωνε σε ένα «συνέδριο» τους Έλληνες της Ελλάδας και της Ασίας. Η Αθήνα προβλήθηκε ως πηγή της κοινής ελληνικής παιδείας. Το Αττικό Πανελλήνιο εγκαινίασε τις δραστηριότητές του με επίκεντρο την λατρεία του Ολυμπίου Διός. Τα απαραίτητα προσόντα συμμετοχής ορίστηκαν λεπτομερώς από τον ίδιο τον Αδριανό, ο οποίος είχε λάβει το τίτλο του Ολυμπίου, με τον οποίο λατρευόταν αργότερα στο Πανελλήνιο. Ο Αδριανός αποδείχθηκε φίλος των Ελλήνων και η υποστήριξή του είχε ως αποτέλεσμα την αφύπνιση των μεγάλων πολιτιστικών παραδόσεων τους και των δεσμών τους με το παρελθόν.
Οι πόλεις-μέλη έπρεπε να μπορούν να αποδείξουν την ελληνική τους καταγωγή. Οι μύθοι για την ίδρυση κάθε πόλης ήταν ασφαλώς μεγάλης σημασίας για την παροχή ικανοποιητικών αποδείξεων ελληνικότητας. Εκτός από την απόδειξη της ελληνικότητάς τους οι πόλεις έπρεπε να επιδείξουν και τις καλές τους σχέσεις με τους Ρωμαίους. Αυτό δεν πρέπει να εκπλήσσει αν ληφθεί υπόψιν ο ρόλος του Ρωμαίου αυτοκράτορα στην ίδρυση της οργάνωσης.
Ο Αδριανός είχε ορίσει επίσης και τα απαραίτητα προσόντα των αντιπροσώπων. Ο αντιπρόσωπος της Αθήνας έπρεπε οπωσδήποτε να είχε χρηματίσει αρεοπαγίτης. Ο Αδριανός επιθυμούσε να εξασφαλίσει ότι τα μέλη του «συνεδρίου» θα είχαν πείρα των υποθέσεων των πόλεων. Τα προσόντα που είχε θεσπίσει ο Αδριανός καθιστούσαν τη συμμετοχή στο Πανελλήνιο θέση υπεύθυνη και με κύρος.
Σύμφωνα με το διάταγμα του Μάρκου Αυρήλιου, οι Πανέλληνες ήταν αιρετοί και μερικές φορές εκλέγονταν άτομα χωρίς τα απαιούμενα προσόντα. Το ίδιο το Πανελλήνιο υπό την προεδρία του ανώτατου άρχοντα ήλεγχε ω ςεκλογοδικείο την εγκυρότητα των εκλογών. Αν το δικαστήριο των Πανελλήνων ακύρωνε την εκλογή ενός συνέδρου, εκείνος μπορούσε να προσφύγει στον αυτοκράτορα, ή στο δικαστήριο του επαρχιακού διοικητή.
Ενώ σκοπός του Πανελληνίου ήταν η αντιπροσώπευση των απανταχού Ελλήνων, τα αυστηρά κριτήρια συμμετοχής προφανώς και απέκλειαν του εξελληνισμένους ιθαγενείς των εξαιρετικά απομακρυσμένων περιοχών του ελληνικού κόσμου. Ούτε η Αίγυπτος, ούτε η Συρία, ούτε καμία από τις ελληνικές πόλεις της Σικελίας και Κάτω Ιταλίας αντιπροσωπεύονταν στο Αττικό Πανελλήνιο. Η Χερσόνησος του Αίμου, η Ασία και η Κυρηναϊκή είναι οι μόνες περιοχές που αναφέρονται στις πηγές τις σχετικές με το Πανελλήνιο. Οι περισσότερεες πολιτικές μονάδες αντιπροσωπεύονταν ως μεμονωμένες πόλεις, αλλά και στην ίδια την Ελλάδα η αντιπροσώπευση γινόταν σε ορισμένες περιπτώσεις μέσω των τοπικών κοινών, όπως και στο Κοινό των Αχαιών.
Η πιο δραστήρια περίοδος στην ιστορία του Αττικού Πανελληνίου φαίνεται ότι ήταν επί Αδριανού και των άμεσων διαδόχων του. Ήδη από την εποχή των Σεβήρων (τέλος 2ου-αρχές 3ου μ.Χ. αιώνα) έπαυσε να παίζει σπουδαίο ρόλο στις υποθέσεις του ελληνικού κόσμου. Πραγματικά η απουσία του ήταν αισθητή κατά τις ταραχές του 193π.Χ., οπότε οι Έλληνες κάθε άλλο παρά ενωμένοι ήταν. Ήταν απλώς μια ανάμνηση της αυτοπεποίθησης και των οραματισμών εκείνων των Ελλήνων που συμμερίζονταν το ενθουσιασμό του Αδριανού για μια αναγέννηση της κοινής τους πολιτιστικής κληρονομιάς. Οπωσδήποτε, δεδομένου ότι οι πανελλήνιοι αγώνες επιβίωσαν ως τα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα μπορούμε να υποθέσουμε ότι το «συνέδριον» εξακολούθησε και αυτό να συνέρχεται. Η ιστορία του όμως είναι σκοτεινή.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
