Ο Τήλεφος ήταν ήρωας εντοπιζόμενος στην αρκαδική Τεγέα και τη μικρασιατική Τευθρανία (περιοχή Περγάμου) και γενεαλογούμενος ως γιος του Ηρακλή και της Αύγης, κόρης του βασιλιά της Τεγέας Αλεού. Η Αύγη ενώθηκε κρυφά με τον Ηρακλή και έτσι γέννησε τον Τήλεφο. Έτσι ο πατέρας της πήρε μάνα και παιδί και τους έκλεισε μέσα σε ένα κιβώτιο και το έριξε στη θάλασσα. Τα κύματα έσπρωξαν το κιιβώτιο ως τις μικρασιατικές ακτές, νοτιότερα από τη Λέσβο, στην εκβολή του ποταμού Κάικου, κοντά στην Πέργαμο, στην Τευθρανία, όπου ο Τεύθρας είχε το βασίλειό του.
Ο Τεύθρας τους βρήκε και τους καλοδέχτηκ, πήρε την Αύγη γυναίκα του, υιοθέτησε τον Τήλεφο και τον άφησε διάδοχό του. Τον καιρό που οι Ελληνες πήγαιναν στον Τρωικό πόλεμο, από λάθος κατέληξαν τον τόπο του, νόμισαν πως βγήκαν στην Τροία και ρίχτηκαν στην επίθεση. Τότε ο Τήλεφος πήρε τον στρατό του, κυνήγησε τους Έλληνες και τους έδιωξε με βαριές απώλειες. Πρόφτασε όμως ο Αχιλλέας και τραυμάτισε τον Τήλεφο.
Ο καιρός περνούσε και η πληγή του Τήλεφου δεν γιατρευόταν. Όταν ο Τήλεφος ρώτησε το μαντείο, είπαν ότι ο τρώσας ιάσεται, δηλαδή αυτός που τον τραυμάτισε θα τον γιατρέψει. Στο μεταξύ , οι Έλληνες τσακισμένοι από την καταδίωξη και τις ταλαιπωρίες, αφού δεν βρήκαν την Τροία, γύρισαν στον τόπο τους, για να οργανώσουν την εκστρατεία σπό την αρχή.
Έτσι, ο Τήλεφος γυρεύοντας την γιατρειά του, έφθασε στην Ελλάδα όπου ύστερα από πολλές περιπέτειες γιατρεύτηκε από τον Αχιλλέα, με τα γιατροσόφια που του είχε διδάξει ο δάσκαλός του ο σοφός Κένταυρος Χείρων. Τότε, ο Τήλεφος ανταποδίδοντας το καλό, έδειξε στους Έλληνες τον σωστό δρόμο για την Τροία.
Στον μύθο του Τήλεφου απηχούν οι αγώνες των Ελλήνων για να ριζώσουν στη Μικρά Ασία. Οι συγκρούσεις ή η συμβίωση των Ελλήνων με τους γηγενείς επισημαίνονται μνήμες από κάποιες εποικιστικές δραστηριότητες ομάδων από την Αρκαδία (Τήλεφος) και τη Μεσσηνία (Ίδας) στην περιοχή της Μυσίας. Οπωσδήποτε η Αύγη και ο Τήλεφος ήταν ήρωες γνωστοί στην Αρκαδία και στη μικρασιατική Μυσία. Η σχέση του Ηρακλή με αυτά τα πρόσωπα εξυπηρετεί στον μύθο την προπαγάνδα των βασιλέων της περιοχής, ιδιαίτερα της Περγάμου για τη βεβαίωση της καταγωγής τους από τον Ηρακλή και τον «κατ΄εξοχήν» ήρωα. Κατά τον Παυσανία, στην Πέργαμο έδειχναν και τον τάφο της Αύγης.
Ωστόσο κάποια ουσιαστική σχέση του Ηρακλή με τον Τήλεφο και τη Αύγη, όπως με τον Αυγεία της Ήλιδας, διαφαίνεται από την ετυμολόγηση των ονομάτων τους, από το τηλε-φως, η Αύγη και ο Αυγείας, από τη ανταύγεια, ως μυθοπλασίες του φωτός παίρνουν σημασία από τα τυπικά γνωρίσματα του Ηρακλή ως ηλιακού θεού. Εξάλλου η σύνδεση του Τήλεφου με τον Τρωικό πόλεμο είναι υστερογενής, κινείται πάνω στην ιδέα του Ο τρώσας ιάσεται και εξηγεί την αναφορά του στον κύκλο της λατρείας του Ασκληπιού. Από αυτό το σημείο ίσως υπάρχει πρόσβαση στην τοπική λατρεία της Αύγης ως θεάς του τοκετού, σύμφωνα με την μαρτυρία του Παυσανία.
Με πληροφορίες από: Παγκόσμια Μυθολογία