Δαίδαλος

Ο Δαίδαλος ήταν θαυμαστός καλλιτέχνης, εφευρέτης και εισηγητής νέων μεθόδων και εφαρμογών που αναφέρονταν κυρίως στην αρχιτεκτονική και την γλυπτική, γενεαλογούμενος ως απόγονος του βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα.

Δαίδαλος
Ο Δαίδαλος φτιάχνει τα φτερά για να δραπετεύσει με τον γιο του Ίκαρο

Σύμφωνα με τις παραδόσεις γνωστές κυρίως από τον Απολλόδωρο και τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, ο Δαίδαλος έφυγε από τη Αθήνα αφού από επαγγελματική αντιζηλία γκρέμισε από τη Ακρόπολη το γιο της αδελφής του που είχε επινοήσει το πριόνι (κόβοντας ξύλο με το σαγόνι ενός φιδιού), τον τόρνο και τον κεραμικό τροχό.

Στην Κρήτη όπου φιλοξενήθηκε από τον βασιλιά Μίνωα, κατασκεύασε σπουδαία έργα, από τα οποία τη μεγαλύτερη φήμη απέκτησαν ο λαβύρινθος, όπου ήταν κλεισμένος ο Μινώταυρός, και το χοροστάσι, όπου οι κοπέλες της Κρήτης, με κορυφαία την Αριάδνη, κόρη του Μίνωα, χόρευαν στις γιορτές.

Η παράδοση αποδίδει στον Δαίδαλο παρόμοια δραστηριότητα στην Αίγυπτο, στη Σικελία και σε άλλους τόπους, τους οποίους κόσμησε με μνημειώδη οικοδομήματα, ακροπόλεις, ναούς, ανάκτορα, υδραγωγεία, θερμά λουτρά κ.α.

Ακόμη, όπως αποδίδεται, ο Δαίδαλος επινόησε πολλά εργαλεία και ήταν πρωτοπόρος ιδιαίτερα στην αρχιτεκτονική και την γλυπτική. Τα αγάλματα που αυτός έφτιαχνε ήταν έλεγαν, σαν τους ζωντανούς ανθρώπους, γιατί έβλεπαν, περπατούσαν και το σώμα τους έπαιρνε κάθε στάση. Ενώ δηλαδή ως τότε οι τεχνίτες έφτιαχναν τα αγάλματα μόνο με ολόρθο και ακίνητο το σώμα, με τα πόδια κλειστά, τα χέρια κολλημένα πάνω στα πλευρά και τα μάτια με μισόκλειστα τα βλέφαρα, ο Δαίδαλος πρώτος τα έκανε σε διαφορετικές στάσεις, με τα πόδια ανοιχτά, τα χέρια απλωμένα ή υψωμένα, και τους έβαλε ένθετα μάτια, όμοια με αληθινά. Γι΄ αυτό έλεγαν ότι τα αγάλματα του Δαίδαλου τα έδεναν για να μην φύγουν.

Στην παράδοση η αναχώρηση του Δαίδοαλου από την Κρήτη συνδέ]εται με το λαμπρότερο κατόρθωμά του και το άδοξο τέλος του Μίνωα. Έτσι λέγεται ότι ο Δαίδαλος έφυγε από την Κρήτη πετώντας μαζί με το γιο του Ίκαρο, με φτερά που ο ίδιος κατασκεύασε, μιμούμενος τα πουλιά. Ως αιτία αυτού του τρόπου αναχώρησης αναφέρεται η μυστική φυγή του από τον φόβο τιμωρίας του από τον Μίνωα ή η απόδρασή του ύστερα από τη φυλάκισή του, επειδή είχε αποκαλύψει στην Αριάδνη το μυστικό του λαβύρινθου και εκείνη το είπε στον Θησέα βοηθώντας τον να νικήσει τον Μινώταυρο.

Μεταγενέστερες είναι οι αφηγήσεις, κατά τις οποίες ο Δαίδαλος επέστρεψε στην Αθήνα μαζί με τον συμπατριώτη του Θησέα, ύστερα από το κατόρθωμά του, ή επινόησε πρώτος το πανί στην ναυσιπλοΐα κα έτσι διέφυγε τους διώκτες του, που, όταν είδαν το πλοίο του να χάνεται στον ορίζοντα, είπαν ότι ο Δαίδαλος έκανε φτερά και πέταξε.

Σύμφωνα με την αρχική μορφή του μύθου, ο Δαίδαλος κατά την πτήση του πάνω από το Αιγαίο, έχασε τον γιο του από ατύχημα, συνέχισε μόνος του το ταξίδι του ως τη Σικελία και εκεί φιλοξενούμενος στον Κάμικο ή Ίνικο (τον κατοπινό Ακράγαντα) κοντά στον βασιλιά Κώκαλο ανακαλύφθηκε από τον διώκτη του Μίνωα από μια παρομοίωση του μυστικού του λαβύρινθου, αλλά και πάλι γλύτωσε από τον Μίνωα βάζοντας τις κόρες του Κώκαλου να τον ζεματίσουν μέσα στο λουτρό.

Η δραστηριότητα του Δαίδαλου στην Κρήτη και η φιλία του με τον Μίνωα είναι μυθοπλασία γύρω από την τεχνολογική πρόοδο και την πολιτιστική ανάπτυξη, που λογικό ήταν να συνοδεύει την πολιτική ακμή του μινωικού κράτους. Η μορφή του Δαίδαλου ανάλογη με του Προμηθέα και του Ήφαιστου, μνημειώνει κυρίως την τέχνη της αγαλματοποιΐας στην παλαιότερη φάση της, δηλαδή την ξυλογλυπτική. Μυθοπλασία έιναι ακόμα και το όνομα του ήρωα: Δαίδαλος, από τα δαίδαλα, δηαδή τα ξυλόγλυπτα, και Δαιδαλίδαι στην Αθήνα, με επώνυμο δήμο, όχι απόγονοι του Δαίδαλου, αλλά ξυλογλύπτες και με την εξέλιξη της τέχνης μαρμαρογλύπτες.

Η μετάβσση του Δαίδαλου από την Αθήνα στην Κρήτη υποδηλώνει με τρόπο ακριβώς αντίστροφο την διάδοση της ξυλογλυπτικής από την Κρήτη στην ηπειρωτική Ελλάδα και την προσπάθειατ ης Αθήνας να ιδιοποιηθεί τη φήμη του μινωικού πολιτισμού, ενώ η σχέση του μυθικού καλλιτέχνη με την Σικελία και την Αίγυπτο κρίθηκε απαραίτητη, για να εξηγηθούν μνημεία ανάλογα με τα επιτεύγματα του μινωικού πολιτισμού και στην περίπτωση της Αιγύπτου, για να υποδηλωθούν πρότυπα σε ορισμένες μορφές τέχνης. Η παράδοση ότι τα αγάλαμτα του Δαίδαλου τα έδεναν για να μην φύγουν, αναφέρεται στις βελτιώσεις τις σχετικές με την κατασκευή των αγαλμάτων, από τα πιο υποτυπώδη ξόανα στα πιο εύπλαστα και εκφραστικά σώματα.

Με το άδοξο τέλος του Μίνωα ο μύθος πετυχαίνει δύο στόχους: από τη μια βάζει την εξυπνάδα του πρωτομάστορα ψηλότερα από τη δύναμη του βασιλιά και από την άλλη δίνει στον θαλασσοκράτορα ένα ιδιαίτερο θάνατο, αφού δεν θα του ταίριαζε ούτε να νικηθεί στη μάχη ούτε να πεθάνει στο κρεβάτι του. Εξάλλου επινοήσεις και εφαρμογές σχετικές με λουτρά, μάλιστα ιαματικά, που αποδόθηκαν σε ήρωες όπως ο Δαίδαλος, ήταν επόμενο στα αρχικά στάδια να σημαδευτούν με ατυχήματα, που οι μνήμες τους συνδέθηκαν μεταγενέστερα με ιστορίες γύρω από μεγάλους ήρωες όπως ο Μίνωας, ο Αγαμέμνων, ο Ηρακλής και ο Πελίας, που είχαν τέλος ανάξιο του μεγέθους τους.

Με πληροφορίες από: Παγκόσμια Μυθολογία