Ο Ασκληπιός ήταν θεός της ιατρικής, μυθολογούμενος ως γιος του Απόλλωνα και της Κορωνίδα ή της Αρσινόης, άνδρας της Ηπιόνης και πατέρας των ηρώων της θεραπευτικής Μαχάονα και Ποδαλείριου, της Ακεδώς, της Ιασώς, της Πανάκειας και της Υγείας, που τα ονόματά τους επισημαίνουν την δραστηριότητά του.
Για την γέννησή του υπήρχαν πολλές τοπικές παραδόσεις. Κατά την επικρατέστερη ο Ασκληπιός ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κορωνίδας, κόρης του βασιλιά της θεσσαλικής Λακέρειας Φλεγύα, γιου του Άρη, από τη γενιά των Λαπιθών. Σύμφωνα με αυτήν την παράδοση η Κορωνίδα ενώθηκε με τον Απόλλωνα στις όχθες της λίμνης Βοίβης (σημ. Κάρλας), αλλά απέκρυψε την ερωτική περιπέτειά της και ετοιμάστηκε να παντρευτεί τον επίσημο μνηστήρα της τον ‘Ελατο. Αυτό εξόργισε τον Απόλλωνα, που σκότωσε με τα βέλη του την Κορωνίδα, πήρε από το σώμα της τον αγέννητο Ασκληπιό και τον εμπιστεύτηκε στις φροντίδες του Κένταυρου Χείρωνα.
Σύμφωνα με την παραλλαγή της Επιδεύρου η Κορωνίδα γέννησε τον Ασκληπιό σε αυτήν την περιοχή της Πελοποννήσου, όπου είχε ακολουθήσει τον πατέρα της, όταν αυτός ετοίμαζε επδρομή κατά της Επιδαύρου, και για να αποκρύψει τον καρπό του παράνομου έρωτα της, εξέθεσε το νεογέννητο στο βουνό Μύρτιο, αλλά αυτό σώθηκε χάρη στην επέμβαση του πατέρα του, που έστειλε μια γίδα του βοσκού Αρεσθάνα μα το θηλάζει και ένα τσοπανόσκυλο να το φυλάει.
Ο Αρεσθάνας, ψάχνοντας για την κατσίκα του, βρήκε το βρέφος, κατάλαβε τη θεϊκή του καταγωγή, γιατί περιβαλλόταν από λαμπερό φως, και το υιοθέτησε. Έτσι ο Ακληπιός παρέμεινε στην Επίδαυρο όπου χίστηκε και το περίφημο ιερό του.
Οι Μεσσήνιοι όμως ισχυρίζονταν ότι ο Ασκληπιός ήταν γιος του Απόλλωνα και της Αρσινόης, κόρης του βασιλιά Λεύκιππου, και η Κορωνίδα ήταν η τροφός, στη οποία η Αρσινόη είχε αναθέσει την ανατροφή του βρέφους.
Σύμφωνα με τη θεσσαλική παράδοση, ο Ασκληπιός μεγαάλωσε στο Πήλιο, όπου διδάχτηκε από τον Χείρωνα την θεραπεία κάθε ασθένειας και πληγής με ξόρκια, βότανα ή χειρουργική επέμβαση. Έτσι όχι μόνο θεράπευε πλήθος αρρώστων, αλλά και ανάσταινε νεκρούς μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και γνωστοί ήρωες, όπως ο γιος του Θησέα Ιππόλυτος, ο γιος του Μίνωα Γλαύκος και ο Καπανέας, δραστηριότητα που θεωρήθηκε από τους θεούς ως ύβρις, δηλαδή αλαζονεία και ασέβεια προς την θεϊκή τάξη και έκανε τον Δία να τον σκοτώσει χτυπώντας τον με κεραυνό. Σε μεταγενέστερους χρόνους αναφερόταν η συμμετοχή του στην Αργοναυτική εκστρατεία, στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου κ.α.
Η αρχαιότερη επιβεβαιωμένη λατρεία του Ασκληπιού είναι της Επιδαύρου και ανάγεται στο 6ο π.Χ. αιώνα. Τον 4ο π.Χ. αιώνα χτίστηκε στο εκεί Ασκληπιείο μεγάλος ναός με χρυσελεφάντινο άγαλμα του θεού. Από επιτόπιες επιγραφές αποδεικνύεται ότι το κυριότερο στοιχείο της λατρείας του ήταν η εγκατακοίμισις, δηλαδή η παραμονή των ασθενών στο άβατο του ναού, οι οποίοι έβλεπαν στον ύπνο τους το θεό να τους συμβουλεύει για την ίασή τους.
Από τον 5ο π.Χ. αιώνα ιδρύονταν Ασκληπιεία και σε άλλα μέρη, όπως στην Αθήνα, στον Πειραιά, την Αίγινα, τους Δελφούς, τη Σικυώνα, τη Μαντίνεια, τη Λάρισα κ.α., από τα οποία ορισμένα λειτουργούσαν ως το τέλος της αρχαιότητας. Στον 4ο π.Χ. αιώνα ιδρύθηκε το ονομαστό Ασκληπιείο της Κω και τα ιερά του θεού στη Δήλο, τη θεσσαλική Τρίκκη και την Πέργαμο. Ονομαστό ήταν και το Ασκληπιείο της Εφέσου. Στη Ρώμη η λατρεία του Ασκληπιού μεταφυτεύτηκε στις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα. Στην ύστερη αρχαιότητα ο Ασκληπιός κηρύχτηκε ως Σωτήρ της Οικουμένης.
Ευνόητο είναι ότι γύρω από τα λατρευτικά κέντρα του Ασκληπιού, με τα συναφή θεραπευτήρια, δημιουργήθηκε πλούσια ιατρική παράδοση, και οι γιατροί αναφέρονταν γενικότερα ως Ασκληπιάδαι. Στα Ασκληπιεία οι θεράποντες του θεού, με τη μακρόχρονη υπηρεσία τους και τον καθημερινό συγχρωτισμό τοςυς με τους πάσχοντες διδάσκονταν μια θεραπευτική αγωγή βασισμένη στη δίατα, στη μάλαξη πασχόντων μερών του σώματος, σε χειρουργικές επεμβάσεις και στη χρήση θερμών λουτρών. Ωστόσο, στη θεραπεία βοηθούσε περισσότερο η πίστη των ασθενών στη συμπαράσταση του θεού, και οι καλλιεργούμενες συγκινησιακές καταστάσεις οδηγούσαν συχνά σε θεαματικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα σε ψυχικές ασθένειες.
Γενικότερα, μπορεί να υποστηριχθεί σχετικά ότι η μεγάλη εξάπλωση της λατρείας του Ασκληπιού οφείλεται στο ότι αυτός, σε διάκριση από τους θεούς της επίσημης Ολυμπιακής θρησκείας, ανήκε στις κατεξοχήν «παρήγορες» θεότητες.
Ο Ασκληπιός θεωρείται ως αρχικά χθόνιος δαίμων και συγκαταλέγεται στους λεγόμενους μειλίχιους θεούς, οι οποίοι, όταν εξευμενιστούν με κατάλληλες προσφορές, μπορούν να παρατείνουν τη ζωή των ανθρώπων. Γι΄αυτό συνδέθηκε από νωρίς με το κατ’ εξοχήν χθόνιο ερπετό, το φίδι, που τον συντροφεύει σε πλήθος παραστάσεις του, είτε ελισσόμενο στη βακτηρία του είτε δίπλα του, και συχνά σε μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτόν. Μάλιστα ο ίδιος ο θεός αρχικά ήταν νοητός ως οφιόμορφος. Σχετικά σημειώνεται ότι η μυθολογούμενη μητέρα του είναι μορφή αντίστοιχη στην Περσεφόνη ενώ ο τρόπος γέννησής του συνθέτει στοιχείο γνωστό από το μύθο της Σεμέλης.
Μολονότι οι παλαιότερες αρχαιολογικές ενδείξεις της λατρείας του είναι ένας βωμός και ένα μικρό λατρευτικό κτίσμα του 6ου π.Χ. αιώνα στην Επίδαυρο, ο Ασκληπιός παρουσιάζεται ήδη στον Όμηρο, ο οποίος, όπως ο Ησίοδος, ο Πίνδαρος και ο συνθέτης του λεγόμενου ομηρικού ύμνου, τον θεωρούσε ήρωα θεσσαλικής καταγωγής, ενώ ο Στράβων αναφέρεται στο Ασκληπιείο της θεσσαλικής Τρίκκης ως το αρχαιότατον και επιφανέστατον της Ελλάδας.
Η εξειδίκευση του χθόνιου Ασκληπιού σε θεραπευτή θεό ερμηνεύεται βέβαια από την πίστη ότι οι θεοί του Κάτω Κόσμου μπορούν, με τις κατάλληλες θυσίες, να αποκαθιστούν την υγεία και να αποτρέπουν το θάνατο. Με βάση αυτήν την αντίληψη, ο Ασκληπιός θεωρήθηκε γιος του Απόλλωνα, που πιστευόταν επίσης και ως θεραπευτής και που είχε υποκαταστήσει τον παλαιότερο Παιήονα, ενώ στην Επίδαυρο διαδέχτηκε τον Απόλλωνα Μαλεάτα, του οποίου η λατρεία, μολονότι δεν εξαφανίστηκε, υπήρξε υποδεέστερη της λατρείας του Ασκληπιού.
Με πληροφορίες από: Παγκόσμια Μυθολογία