Η αυτονομία των κυπριακών πόλεων, που είναι βέβαιο πως δεν αμφισβητήθηκε από τους Πέρσες, πρέπει να θεωρηθεί ότι υπήρχε και κατά την περίοδο της ασσυριακής κυριαρχίας, και ίσως και παλαιότερα. Η διατήρηση της αυτόνομης ζωής των πόλεων της νήσου για πολλούς αιώνες πρέπει να αποδοθεί στη συντηρητικότητα των κατοίκων της. Κάθε πόλη είχε τη ενδοχώρα της, όπως συνέβαινε στους μυκηναϊκούς χρόνους στην ηπειρωτική Ελλάδα. Οι γνώσεις μας σχετικά με την πολιτεία αυτών των πόλεων περιορίζονται ουσιαστικά στα όσα γνωρίζουμε μέσα από τις πηγές για την Σαλαμίνα.
Ο βασιλιάς ήταν ο ανώτατος άρχων και συγκέντρωνε τις κυριότερες εξουσίες. Πρώτοι βοηθοί του ήταν τα μέλη της βασιλικής οικογένειας Οι αδελφοί και οι αδελφές του βασιλιά ονομάζονταν «άνακτες» και άνασσαι». Ο όρος αυτός δεν σημαίνει στην περίπτωση αυτή τον ανώτατο άρχοντα όπως κατά τη, μυκηναϊκή εποχή, αλλά εκείνον που είχε εξουσία, είτε θρησκευτική είτε πολιτική. Οι άνακτες και οι άνασσαι αποτελούσαν ένα είδος ανακτορικού συμβουλίου, το οποίο πληροφορούσε και συμβούλευε για τη διοίκηση του κράτους τον βασιλιά, που ως απόλυτος άρχων λάμβανε τις αποφάσεις. Μπορεί ακόμη η ονομαασία «άνακτες» και «άνασσαι» να ήταν τίτλος και τίποτα άλλο.
Παράλληλα με το ανακτορικό συμβούλιο θα υπήρχαν και άλλα εκτελεστικά όργανα. Αναφέρονται οι «κόλακες» που είχαν αστυνομικά καθήκοντα και διακρίνονταν σε δύο κατηγορίες, τους Γεργίνους, οι οποίοι ήρθαν από τη Γέργινα ή Γέργιθα της Τρωάδας και τους Προμάλαγγες. Τα εκτελεστικά αυτά όργανα ήταν βοηθοί του βασιλιά στη διοίκηση και στον έλεγχο του κράτους και δεν προέρχονταν από όλες τις κοινωνικές τάξεις, αλλά από αριστοκρατικές οικογένειες. Ανάλογη πολιτειακή οργάνωση πρέπει να ίσχυε σε όλες τις κυπριακές πόλεις ως συνέχεια της οργανώσεώς τους σε παλαιότερους χρόνους. Η ομοιομορφία προκύπτει από τα ίσα δικαιώματα που δόθηκαν σε όλες για κοπή νομισμάτων.
Από τις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα, αμέσως μετά τους Περσικούς πολέμους, πρέπει να άρχισε μια μεταβολή στη διοίκηση της πόλης και την δικαιοδοσία του βασιλιά με τη διείσδυση στην Κύπρο δημοκρατικών αντιλήψεων. Τα δημοκρατικά αυτά στοιχεία φαίνονται στο κείμενο μεγάλης δίγλωσσης επιγραφής στο Ιδάλιο. Πρόκειται για τιμηρικό ψήφισμα που εξέδωσε η πόλη του Ιδαλίου για τον ιατρό Ονήσιλο, ο οποίος θεράπευσε τους τραυματίες κατά την πολιορκία της πόλης από τους Κιτιείς. Από αυτό συμπεραίνεται η κατανομή της εξουσίας μεταξύ βασιλιά και πόλης, στοιχείο δημοκρατικό που θα πρέπει να εισέδυσε στην πόλη του Ιδαλίου κατά την περίοδο της δράσης των Αθηναίων στην Κύπρο και να διατηρήθηκε όσο διήρκεσαν οι ελληνικές επιχειρήσεις στη νήσο, ως τον θάνατο του Κίμωνα, το 449π.Χ.
Εκτός από την επιγραφή αυτή, άλλη απόδειξη της συμμετοχής των πολιτών στη διακυβέρνηση είναι και τα νομίσματα της πόλης, που δεν φέρουν το όνομα του βασιλιά, όπως πριν αλλά το εθνικό όνομα των «Ιδαλιέων». Το ίδιο παρατηρείται και στα νομίσματα του Μαρίου, στα οποία αναγράφεται επίσης το εθνικό όνομα «Μαριέων». Στη γνωστή ελληνική πόλη, Μάριο, κατά τις ανασκαφές βρέθηκαν πολλά δείγματα ελληνικής τέχνης -αγγειοπλαστικής και γλυπτικής- γιατί η πόλη αυτή ήταν πιο κοντά στη μητροπολιτική Ελλάδα από κάθε άλλη πόλη της Κύπρου. Έτσι δικαιολογείται και εξηγείται η μεγαλύτερη ελληνική επίδραση σε αυτή.
Αλλά η παρουσία τόσων δημοκρατικών στοιχείων στο Ιδάλιο που ήταν στο κέντρο της νήσου, στη σφαίρα επιρροής των Φοίνικων, φανερώνει την μεγάλη επίδραση που άσκησαν οι Αθηναίοι στην πολιτική ζωή της Κύπρου στο διάστημα των 30 χρόνων από το 479 ως το 449π.Χ. Φυσικό είναι τέτοια δημοκρατικά στοιχεία να εισήλθαν στη ζωή και των άλλων παραθαλάσσιων πόλεων της νήσου στην ίδια περίοδο. Μετά όμως τον θάνατο του Κίμωνος και τη σύναψη ειρήνης του Καλλία το 449π.Χ. που εγκατέλειπε την Κύπρο στον Μεγάλο Βασιλέα, δεν ήταν δυνατή πια μια άσκηση τέτοιας δημοκρατικής πολιτικής από τους Κυπρίους βασιλείς και θα πρέπει να αποκαταστάθηκε το καθεστώς που υπήρχε προηγουμένως.
Παρά την Ιωνική Επανάσταση και την συσχετισμένη με αυτή κυπριακή επανάσταση του Ονήσιλου το 499/8 π.Χ., δεν μπορούμε να φανταστούμε πως τέτοια δημοκρατικά στοιχεία εισήλθαν και έγιναν δεκτά στις κυπριακές πόλεις πριν από το 480π.Χ., όπως υποστηρίχθηκε από μελετητές, αλλά ούτε και να συμφωνήσουμε με την παλαιότερη αντίληψη ότι η επιγραφή του Ιδαλίου ανήκει στο 450-449 π.Χ. Η συμμετοχή των Κυπρίων στην εκστρατεία του Ξέρξη εναντίον της Ελλάδας το 480π.Χ. δεν μας επιτρέπει να δεχθούμε ότι μπορεί να γίνει οποιαδήποτε αλλαγή στην απόλυτη εξουσία των βασιλέων ως τότε, όπως και ούτε και μετά την ειρήνη του Καλλία, αφού τότε διακόπτεται η αθηναϊκή επιρροή στην Κύπρο.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους