Η Μαίρη Σόμερβιλ (αγγλικά: Μary Somerville, το γένος Φαίρφαξ [Fairfax], πρώην Γκρέηγκ [Greig]· 26 Δεκέμβρη 1780 – 29 Noέμβρη 1872), ήταν Σκωτσέζα επιστήμων κι ευρυμαθής. Σπούδασε μαθηματικά κι αστρονομία και διορίστηκε από κοινού ως η πρώτη γυναίκα μέλος της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας ταυτόχρονα με τη Κάρολαϊν Χέρσελ ενώ η Βασιλική Ακαδημία της Αγγλίας της απένειμε τον τίτλο του τιμητικού μέλους (εκείνη την εποχή δεν επιτρεπόταν σε γυναίκες να είναι μέλη της Βασιλικής Ακαδημίας).
Ήταν κυρίως αυτοδίδακτη κι έγραφε εκλαϊκευμένα εγχειρίδια αστρονομίας. Είχε το απίστευτο χάρισμα της σύνθεσης εργασιών άλλων επιστημόνων και της απόδοσής τους σε κατανοητή για το ευρύ κοινό γλώσσα ενώ συνέθετε τις ξεχωριστές επιστήμες σε ενιαία και εμπνευσμένα σύνολα. Η Σόμερβιλ μετέφρασε και σχολίασε το δύσκολο έργο του μαθηματικού-αστρονόμου Πιερ Σιμόν Λαπλάς Mécanique Céleste στα Αγγλικά. Η μετάφραση αυτή χρησιμοποιήθηκε ως διδακτικό βιβλίο στα κολέγια για περίπου έναν αιώνα.
Μια από τις σημαντικότερες υποθέσεις της οδήγησε κατευθείαν στην ανακάλυψη του πλανήτη Ποσειδώνα ενώ η αγγλική λέξη scientist (επιστήμονας) επινοήθηκε για να περιγράψει εκείνη και το έργο της.
Τα πρώτα χρόνια της Mαίρη Σόμερβιλ
Η Μαίρη Σόμερβιλ ήταν κόρη του Αντιναυάρχου Σερ Γουίλιαμ Τζορτζ Φέρφαξ (Sir Γουίλιαμ George Fairfax), συγγένευε επίσης με πολλούς επιφανείς σκωτσέζικους οίκους, από τη πλευρά της μητέρας της, δεύτερης συζύγου του ναύαρχου, Μαργκαρετ Τσάρτερς (Margaret Τσάρτερς), θυγατέρα του δικηγόρου Σάμιουελ Τσάρτερς.
Η Μαίρη Σόμεβιλ γεννήθηκε 26 Δεκεμβρίου 1780, στο πρεσβυτέριο του Τζέντμπρα, στα σύνορα της Σκωτίας, το σπιτικό των παιδικών της χρόνων όμως ήτανε στο Μπέρνταϊλαντ του Φάιφ. Ήτανε το δεύτερο από τα τέσσερα επιζώντα παιδιά (τρία από τα αδέλφια της είχαν πεθάνει σε βρεφική ηλικία). Ήταν ιδιαίτερα κοντά με τον μεγαλύτερο αδελφό της, τον Σαμ. Η μητέρα της την έμαθε να διαβάζει τη Βίβλο και τις καλβινιστικές κατηχήσεις και, όταν δεν ασχολιόταν με τις δουλειές του σπιτιού, η Μαίρη τριγύριζε ανάμεσα στα πουλιά και τα λουλούδια του κήπου. Οι μακρόχρονες απουσίες του πατέρα της λόγω του επαγγέλματός του ίσως να ήταν η αιτία που η Σόμερβιλ μεγάλωσε χωρίς τους συνηθισμένους περιορισμούς που επιβάλλονταν στα κορίτσια των πλούσιων οικογενειών της εποχής της, αλλά ήταν ίσως και η αιτία της ελλιπούς μόρφωσής της. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μέχρι τα δέκα της να μην μπορεί σχεδόν καθόλου να διαβάσει. Στην αυτοβιογραφία της αναφέρει πως όταν ο πατέρας της γύρισε από ένα ταξίδι στη θάλασσα, είπε της μητέρας της: «Η κόρη μας δεν πρέπει να ζήσει έτσι. Πρέπει τουλάχιστον να μάθει να γράφει, να διαβάζει και να κρατά τους λογαριασμούς». Έτσι η 10χρονη θυγατέρα εστάλη για διδασκαλία ενός έτους στο Μάσελμπόρο, ένα ακριβό οικοτροφείο όπου έλαβε αυστηρή εκπαίδευση. Εκεί έμαθε τα στοιχειώδη περί γραφής, γαλλική και αγγλική γραμματική.
Όταν επέστρεψε, η οικογένειά της θεώρησε πως είχε σπαταλήσει υπερβολικά πολύ χρόνο σε άχρηστη μόρφωση και ότι είχε παραμελήσει τα οικοκυρικά και τις γυναικείες τις ασχολίες όπως το κέντημα και ο χορός, προσόντα που απαιτούνταν για να μπορέσει αργότερα να παντρευτεί. Έτσι την ανάγκασαν να ασχοληθεί με τα οικοκυρικά. Τότε, για να διασκεδάσει την ανία της, άρχισε μυστικά να παρατηρεί τα άστρα το βράδυ και να μαθαίνει μόνη της λατινικά.
Όταν είχε κακοκαιρία, περνούσε την ώρα της με την ανάγνωση βιβλίων στη βιβλιοθήκη του πατέρα της, συμπεριλαμβανομένου του Σαίξπηρ, και την εκπλήρωση των οικιακών καθηκόντων της. Στη μετέπειτα ζωή της θυμάται: «Εκεί αφιέρωνα μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου μου. Επίσης έπρεπε να κάνω και το κέντημά μου, και κεντούσα την αλφαβήτα από το Άλφα μέχρι το Ωμέγα καθώς και τους αριθμούς πάνω στον καμβά». Η θεία της Τζάνετ ήρθε να ζήσει με την οικογένεια και δήλωσε στη μητέρα της, σύμφωνα με πληροφορίες: «Αναρωτιέμαι πώς αφήσατε τη Μαίρη να χάσει το χρόνο της στην ανάγνωση, κεντάει χειρότερα και από άντρας». Έτσι εστάλη στο σχολείο του χωριού για κορίτσια για να μάθει κέντημα.
Η νεαρή ήταν «τόσο ενοχλημένη που αποδοκίμαζαν τις σπουδές μου και πίστευα πως είναι άδικο να έχει δοθεί στις γυναίκες η επιθυμία για γνώση αν ήταν τόσο κακό να την αποκτήσουν».
Ο δάσκαλος του χωριού επισκέπτονταν την Μαίρη στο σπίτι αρκετές βραδιές της εβδομάδας για να την διδάξει και της έμαθε πως να χρησιμοποιεί τις δύο μικρές υδρόγειες σφαίρες που υπήρχαν στο σπίτι. Στις προσωπικές της αναμνήσεις η Μαίρη σημειώνει ότι στο σχολείο τα αγόρια μάθαιναν λατινικά, «αλλά θεωρούνταν αρκετό για τα κορίτσια μόνο να μπορούν να διαβάζουν τη Βίβλο, πολύ λίγες έμαθαν ακόμη και τη γραφή».
Η Εκπαίδευση της Μαίρης Σόμερβιλ
Στα 13 της η μητέρα της την έστειλε να γραφτεί σε σχολείο στο Εδιμβούργο για τους χειμερινούς μήνες, όπου βελτίωσε τις δεξιότητες γραφής και μελέτησε την απλή αριθμητική. Πίσω στο Μπέρνταϊλαντ διδάχτηκε αρκετά λατινικά ώστε να μπορεί να διαβάσει τα βιβλία στη βιβλιοθήκη του σπιτιού. Σε μιαν επίσκεψη στη θεία της στο Τζέντμπρα, συναντήθηκε με τον θείο της Dr Τόμας Σόμερβιλ και βρήκε το θάρρος να του πει ότι προσπαθούσε να μάθει λατινικά. Ο δρ Σόμερβιλ τη διαβεβαίωσε ότι στην αρχαιότητα πολλές γυναίκες ήταν πολύ ικανές λόγιες και προχώρησε στο να τη διδάξει τη λατινική διαβάζοντάς της Βιργίλιο. Κατά την επίσκεψή της σε έναν άλλο θείο, τον Γουίλιαμ Τσάρτερς, στο Εδιμβούργο, η Μαίρη στάλθηκε στη σχολή χορού του Στρέιντζ, όπου έμαθε καλούς τρόπους και πως να υποκλίνεται. Συνόδευε επίσης τον θείο και τη θεία της στις επισκέψεις τους στην οικογένεια Λάιελ στο Κινόρντι. Ο Τσαρλς Λάιελ έμελλε να γίνει διάσημος γεωλόγος και καλός φίλος της.
Όσον αφορά τη πολιτική αναταραχή της εποχής και τη Γαλλική Επανάσταση, έγραψε αργότερα ότι ο πατέρας της ήτανε Τόρις κι ότι «η άδικη κι υπερβολική κακοποίηση του Φιλελεύθερου κόμματος με έκανε φιλελεύθερη. Από τα πρώτα μου χρόνια το μυαλό μου στράφηκε ενάντια στη καταπίεση και την τυραννία κι αγανακτούσα με την αδικία του κόσμου, καθώς αρνιόταν όλα τα προνόμια της εκπαίδευσης στο φύλο μου, τα οποία ήταν τόσο γενναιόδωρα δοσμένα στους άνδρες». Η Μαίρη κι ο μεγαλύτερος αδελφός της Σαμ θα αρνούνταν να βάλουνε ζάχαρη στο τσάι τους, σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στο θεσμό της δουλείας. Η Σόμερβιλ ισχυρίστηκε ότι οι φιλελεύθερες θρησκευτικές και πολιτικές απόψεις της παρέμειναν αμετάβλητες σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, αλλά ότι δεν ήτανε ποτέ δημοκράτης.
Ενώ συνοδεύει τον θείο και τη θεία της στο Μπέρνταϊλαντ το καλοκαίρι, αποκτά πρόσβαση σε στοιχειώδη βιβλία για την άλγεβρα και τη γεωμετρία. Περνά το καλοκαίρι μαθαίνοντας να παίζει πιάνο και να μαθαίνει ελληνικά ώστε να μπορεί να διαβάσει τον Ξενοφώντα και τον Ηρόδοτο. Πίσω στο Εδιμβούργο της επετράπη να παρακολουθήσει την ακαδημία κυριών που είχε ανοίξει ο Νέισμιθ. Όταν ο Αλέξανδρος Νέισμιθ συμβούλευσε έναν άλλο μαθητή να μελετήσει τα «Στοιχεία» του Ευκλείδη ως βάση για την προοπτική, την αστρονομία και την μηχανική επιστήμη, η Σόμερβιλ αναγνώρισε την ευκαιρία, καθώς σκέφτηκε ότι το βιβλίο θα τη βοηθήσει να καταλάβει τις Πλοήγησεις του μαθηματικού Τζον Ρόμπερτσον.
Συνέχισε στον παραδοσιακό ρόλο της κόρης μιας κοινωνικά δικτυωμένης οικογένειας, παρακολουθώντας κοινωνικές εκδηλώσεις και διατηρώντας μία γλυκιά και ευγενική συμπεριφορά -τόσο που στην καλή κοινωνία του Εδιμβούργου άρχισαν να την αποκαλούν «Ρόδο του Τζέντμπρα». Πίσω στο Μπέρνταϊλαντ ένας νέος δάσκαλος ήρθε να μείνει μαζί με την οικογένεια για να εκπαιδεύσει τον μικρότερο αδερφό της Χένρι. Ο κ. Κρο ήταν μελετητής ελληνικών και λατινικών κι η Μαίρη του ζήτησε να της αγοράσει στοιχειώδη βιβλία για την άλγεβρα και τη γεωμετρία. Της έφερε τα Στοιχεία του Ευκλείδη και την Άλγεβρα του Τζον Μπόνικασλ. Η Μαίρη σηκωνόταν πρωί για να παίξει πιάνο, ζωγράφιζε κατά την διάρκεια της ημέρας και έμενε ξύπνια μέχρι αργά μελετώντας κρυφά το έργο του Ευκλείδη και άλγεβρα. Όταν η μητέρα της έμαθε ότι διάβαζε μαθηματικά έγινε έξαλλη, την τιμώρησε και της πήρε όλα τα κεριά για να μην μπορεί να διαβάζει. Όμως η Σόμερβιλ είχε ήδη διαβάσει τα έξι πρώτα βιβλία του Ευκλείδη.
Όταν ο οικογενειακός φίλος Λόρδος Μπαλμούτο τη κάλεσε να επισκεφτεί την οικογένειά του, εκείνη είδε πρώτη φορά εργαστήριο. Έζησε επίσης κάποιο χρόνο με την οικογένεια των Οσβαλντ στο Ντάνικερ. Εντυπωσιάστηκε με τη κόρη τους Ελίζαμπεθ Όσβαλντ, μια τολμηρή ιππέα που αργότερα έγινε λόγιος με ειδίκευση στα ελληνικά και λατινικά.
Ο πρώτος της γάμος και οι σπουδές της Μαίρης Σόμερβιλ
Το 1804 γνώρισε τον πρώτο σύζυγό της, τον μακρινό ξάδερφό της Σάμιουελ Γκρέιγκ, γιο του ναυάρχου Σάμιουελ Γκρέιγκ. Παντρεύτηκαν κι απόκτησαν δύο παιδιά, το ένα από τα οποία, ο Γουόρονζοου Γκρέιγκ, θα γινότανε αργότερα δικηγόρος κι επιστήμονας. Ζούσανε στο Λονδίνο, αλλά η Σόμερβιλ δεν ήταν ευτυχισμένη. Της επιτρεπόταν να μελετήσει, (εκείνον τον καιρό μάλιστα έμαθε Γαλλικά) αλλά ο σύζυγός της δεν ήτανε συμπαραστάτης και δεν πίστευε στην ικανότητα των γυναικών να επιδιώξουν ακαδημαϊκά ενδιαφέροντα. Πράγματι «ήταν εντελώς προκατειλημμένος εναντίον των σπουδαγμένων γυναικών, πράγμα κοινό κείνη την εποχή».
Όταν ο σύζυγός της πέθανε το 1807, η Σόμερβιλ επέστρεψε στο σπίτι της στη Σκωτία. Πίσω στη Σκωτία η Σόμερβιλ, όντας μία ευκατάστατη χήρα, διέθετε πια τον απαραίτητο χρόνο και πλούτο αλλά και την απαραίτητη ανεξαρτησία για να συνεχίσει τις σπουδές της. Αμέσως φρόντισε να αγοράσει πολλά μαθηματικά βιβλία και έφτιαξε στο σπίτι της μια μεγάλη επιστημονική βιβλιοθήκη. Μέχρι τότε η Σόμερβιλ είχε καταφέρει να μελετήσει και να μάθει μόνη της επίπεδη και σφαιρική τριγωνομετρία, κωνικές τομές, και όλη την«Αστρονομία» του Βρετανού αστρονόμου Τζον Φέργκιουσον. Στην συνέχεια προχώρησε να μελετήσει αστρονομία, χημεία, γεωγραφία, μελέτη μικροσκοπίων, ηλεκτρισμό και μαγνητισμό.
Ο Τζόν Πλέιφεαρ, καθηγητής φυσικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, ενθάρρυνε τις σπουδές της και μέσω αυτού ξεκίνησε αλληλογραφία με τον Γουίλιαμ Γουάλας, με τον οποίο άρχισε να συζητά μαθηματικά προβλήματα. Άρχισε να λύνει τα μαθηματικά προβλήματα που τέθηκαν στο μαθηματικό περιοδικό του Στρατιωτικού Κολλεγίου στο Μάρλοου και τελικά έφτιαξε όνομα όταν επίλυσε ένα διοφαντικό πρόβλημα και της απονεμήθηκε ασημένιο μετάλλιο το 1811. Ο Γουάλας πρότεινε να μελετήσει τα συγγράμματα του γάλλου μαθηματικού Πιέρ Σιμόν Λαπλάς, που συνοψίζει τη θεωρία της βαρύτητας και συλλέγει τα μαθηματικά αποτελέσματα που είχανε καθιερωθεί στα 50 χρόνια από την δημοσίευση της Principia. Είπε ότι η μελέτη του Λαπλάς της έδωσε την εμπιστοσύνη και την αυτοπεποίθηση που χρειαζότανε για να επιμείνει στις μαθηματικές σπουδές της.
Στα 33 της αγόρασε από τη βιβλιοθήκη επιστημονικών βιβλίων, τα στοιχεία της μηχανικής του Λουί Μπενζαμάν Φρανκέρ, την ανάλυση άλγεβρας και λογισμού του Σιλβέστρ Φρανσουά Λακρουά, την αναλυτική γεωμετρία κι αστρονομία του Ζαν Μπατίστ Μπιό, τη πραγματεία του Σιμεόν Ντενί Πουασόν για τη μηχανική, τη Θεωρία Αναλυτικών Λειτουργιών του Ζοζέφ Λουί Λαγκρανζ, Στοιχεία Αλγεβρας και Ισοπεριμετρικών Προβλημάτων του Λεονάρ Ουλέρ, Εικόνα της Γης του Αλέξη Κλαϊρούτ, Εφαρμογή της Ανάλυσης στη Γεωμετρία του Γκασπάρ Μονζ και τους Logarithmus του Φρανσουά Καλέ.
Τα τελευταία χρόνια της Μαίρη Σόμερβιλ
Το τέταρτο βιβλίο της «Μοριακή και Μικροσκοπική Επιστήμη», δημοσιεύθηκε το 1869 και της είχε πάρει 10 χρόνια να το γράψει. Αλλά άρχισε να έχει αμφιβολίες για την επιλογή της να αφιερώσει τον εαυτό της στη διάδοση της επιστήμης, αντί να επικεντρωθεί μόνο στα μαθηματικά. Το βιβλίο ήταν άλλη μια επιτυχία. Έδωσε μια ενημερωμένη περιγραφή των τελευταίων ανακαλύψεων που αποκαλύφθηκαν μέσω του μικροσκοπίου και δημοσιεύθηκε σε 2 τόμους και 3 μέρη. Στο πρώτο μέρος μιλά για τις τελευταίες ανακαλύψεις για τα άτομα και τα μόρια, το δεύτερο κάλυψε τη φυτική ζωή και το τρίτο διερεύνησε τη ζωή των ζώων. Το βιβλίο περιελάμβανε 180 εικονογραφήσεις, που προκάλεσαν πολλά έξοδα στον εκδότη της.
Η γραφή της επηρέασε τον Τζον Κάουτς Άνταμς και τον Τζέημς Κλερκ Μάξγουελ, ο οποίος χαρακτήρισε την εποχή της ως εποχή κατά την οποία υπήρχε μια ευρέως διαδεδομένη επιθυμία «να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε κάποια έννοια της φυσικής επιστήμης στο σύνολό της». Σχολιάζει: «Η ενότητα που σκιάζεται στο βιβλίο της κ. Σόμερβιλ είναι επομένως μια ενότητα της μεθόδου της επιστήμης κι όχι μια ενότητα της διαδικασίας της φύσης».
Εκλέχτηκε στην Αμερικανική Γεωγραφική και Στατιστική Εταιρεία το 1857 και στην Ιταλική Γεωγραφική Εταιρεία το 1870 κι έγινε μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας.
Από το 1833 και μετά, η Σόμερβιλ κι ο σύζυγός της πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους στην Ιταλία. Εκείνη διατήρησε την αλληλογραφία μ’ ένα μεγάλο αριθμό κορυφαίων επιστημόνων και παρέμεινε ενεργός σε τρέχουσες συζητήσεις για γεγονότα και θεωρίες.
Η Μαίρη Σόμερβιλ και τα δικαιώματα των γυναικών
Απόδειξη δωρεάς από την Μαίρη Σόμερβιλ και τις κόρες της στην Εθνική Κοινότητα για το Δικαίωμα ψήφου των Γυναικών στο Λονδίνο (London National Society for Women’s Suffrage) με ημερομηνία 12 Νοεμβρίου 1868.
Η Μαίρη Σόμερβιλ υποστήριζε τα δικαιώματα των γυναικών, ειδικά το δικαίωμά τους να μορφώνονται και να ζουν ελεύθερες όπως επιθυμούν (ειδικά από την στιγμή που η ίδια αντιμετώπισε τόση εχθρότητα στις σπουδές της) αλλά και το δικαίωμα των γυναικών να ψηφίζουν και να έχουν πολιτικά δικαιώματα. Στην αυτοβιογραφία της έγραψε ότι οι βρετανικοί νόμοι είναι δυσμενείς για τις γυναίκες. Αναφέρει λεπτομερώς τα εμπόδια που αντιμετώπισε στην απόκτηση της εκπαίδευσης ως νεαρή κοπέλα, αν και δεν έκανε εικασίες σχετικά με τη φύση του προβλήματος. Έτσι υποστήριζε ανοιχτά και έντονα τις σουφραζέτες. To 1866 ο φιλόσοφος και οικονομολόγος Τζον Στιούαρτ Μιλ, που ήταν γνωστός υποστηρικτής των γυναικείων δικαιωμάτων, ξεκίνησε μία διαμαρτυρία για να πιέσει για να αποκτήσουν οι γυναίκες το δικαίωμα ψήφου και το πρώτο άτομο από το οποίο ζήτησε να υπογράψει ήταν η Μαίρη Σόμερβιλ, η οποία το έκανε. Δυστυχώς η διαμαρτυρία αυτή δεν απέφερε καρπούς καθώς οι γυναίκες στην Μεγάλη Βρετανία έπρεπε να περιμένουν μέχρι το 1918 για να δουν τους πρώτους σχετικούς νόμους να ψηφίζονται και να θέτονται σε εφαρμογή.
Κατά τη διάρκεια της ζωής της, η αναταραχή για τη καθιέρωση της πρόσβασης των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είχε αυξηθεί. Το 1875 η αστρονόμος Μαίρη Μίτσελ είπε στον πρόεδρο του κολλεγίου ότι θα «προσελάμβανε μια γυναίκα επιστήμονα αν ήτανε τόσο καλή όσο η Μαίρη Σόμερβιλ». Το 1869 η Σόμερβιλ πρόλαβε να δει μία από τις πρώτες ενδείξεις πως σταδιακά οι γυναίκες θα γίνονταν δεκτές στα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Υπό την πίεση των σουφραζίστριων και φεμινιστριών Έμιλι Ντέιβις (Emily Davies), Μπάρμπαρα Μπότισον (Barbara Bodichon) και Ενριέτα Στάνλεϊ (Henrietta Stanley), το Κέμπριτζ ίδρυσε Κολλέγιο Θηλέων που αργότερα ονομάστηκε Γκίρτον το οποίο όμως δεν θεωρούνταν ισάξιο με τα αντρικά κολλέγια. Μόνο από το 1948 και μετά το Κολλέγιο Θηλέων του Κέμπριτζ θα αποκτούσε ίσο κύρος με τα υπόλοιπα κολλέγιά του.
Το τέλος της Μαίρης Σόμερβιλ και η κληρονομιά της
Η Μαίρη Σόμερβιλ πέθανε στη Νάπολη στις 29 Νοεμβρίου 1872 και θάφτηκε εκεί στο αγγλικό νεκροταφείο. Μετά τον θάνατό της η εφημερίδα The Morning Post δημοσίευσε στη νεκρολογία της: «Όσο κι αν δυσκολευόμαστε να ορίσουμε στα μέσα του 19ου αι., επιλέγοντας ένα βασιλιά της επιστήμης, δεν θα υπήρχε καμία αμφιβολία ή δυσκολία ως προς ποιαν θα ορίζαμε βασίλισσά της».
Την επόμενη χρονιά κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία της, που αποτελείται από αναμνήσεις που γράφονται κατά τη διάρκεια της ηλικίας της. Πάνω από 10.000 κομμάτια βρίσκονται στη Συλλογή Σόμερβιλ στην Μπεντλέια βιβλιοθήκη του κολλεγίου Σόμερβιλ, στην Οξφόρδη. Η συλλογή περιλαμβάνει έγγραφα σχετικά με τη γραφή και το δημοσιευμένο έργο της, καθώς κι αλληλογραφία με μέλη της οικογένειας, πολυάριθμους επιστήμονες και συγγραφείς κι άλλα πρόσωπα στη δημόσια ζωή. Περιλαμβάνεται επίσης ουσιαστική αλληλογραφία με τις οικογένειες Βύρωνα και Λάβλεϊς.
Κατά την διάρκεια της ζωής της έγινε εξαιρετικά διάσημη και άσκησε τεράστια επιρροή στον επιστημονικό κόσμο της εποχής της. Αν και επέλεξε να αψηφήσει τα στερεότυπα της εποχής της που θεωρούσαν τις γυναίκες ανίκανες για ανώτερη μόρφωση και επιστημονική σκέψη και δεν δίστασε να έρθει και σε άμεση σύγκρουση με την οικογένειά της προκειμένου να σπουδάσει, η Σόμερβιλ γενικά στη ζωή της επέλεξε να μην έρθει σε σύγκρουση με το κατεστημένο αλλά να το προσεγγίσει προκειμένου να γίνει αποδεκτή. Οι γυναίκες ήταν αδύνατον να εισέλθουν στον ακαδημαϊκό κόσμο καθώς αποκλείονταν από κάθε επίσημη μόρφωση και από κάθε επιστημονική κοινότητα. Μπορούσαν μόνο να μάθουν γραφή και ανάγνωση και να ασχοληθούν με τις επιστήμες ως ερασιτέχνες παρά το γεγονός ότι πολλές από αυτές είχαν λαμπρά μυαλά. Η Σόμερβιλ όμως φρόντισε να παίξει άψογα τον ρόλο της συζύγου, της μητέρας και της οικοδέσποινας και με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να δικτυωθεί και να δημιουργήσει συμπάθειες και φιλίες με την υψηλή κοινωνία του Λονδίνου και την ακαδημαϊκή κοινότητα, γεγονός που της επέτρεψε να απολαύσει φήμη και αναγνώριση.
Δυστυχώς όμως μετά τον θάνατό της το έργο της άρχισε σταδιακά να παραβλέπεται και να μην αναφέρεται στα βιβλία ιστορίας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η Σόμερβιλ και το έργο της όπως και πολλές άλλες γυναίκες πριν και μετά από αυτή να ξεχαστούν και δημιουργηθεί η εντύπωση πως δεν υπήρχαν γυναίκες ικανές για επιστημονική και μαθηματική σκέψη. Μέχρι και σήμερα τα κορίτσια αποθαρρύνονται από το να ασχοληθούν με τα μαθηματικά και τις επιστήμες έστω και με έμμεσους τρόπους. Η ζωή όμως και το έργο της Μαίρης Σόμερβιλ, όπως και εκείνα πολλών άλλων γυναικών, αποδεικνύουν πως η ενασχόληση με την επιστήμη δεν έχει φύλο.
Η Μαίρη Σόμερβιλ και η Κάρολαϊν Χέρσελ αποτέλεσαν πρότυπα για την αμερικανίδα αστρονόμο Μαρία Μίτσελ, την αγγλίδα μαθηματικό Άντα Λάβλεϊς και τον βρετανό φυσικό Τζέημς Κλερκ Μάξγουελ.
Από τον Οκτώβριο του 2018 η Μαίρη Σόμερβιλ εμφανίζεται στο σκωτσέζικο χαρτονόμισμα των 10 λιρών.
Η υστεροφημία της Μαίρη Σόμερβιλ
- Η πλατεία Σόμερβιλ στην Μπέρνταϊλαντ ονομάζεται από την οικογένειά της και σηματοδοτεί την τοποθεσία του σπιτιού της.
- Το Σόμερβιλ Κόλετζ στην Οξφόρδη, πήρε το όνομά του από κείνη, όπως και το Σόμερβιλ Χάουζ, στο Μπέρνταϊλαντ όπου ζούσε για λίγο και το Σόμερβιλ Χάουζ, ένα γυμνάσιο θηλέων στο Μπρίσμπεϊν της Αυστραλίας.
- Ένα από τα γραφεία της επιτροπής του Σκωτικού Κοινοβουλίου στο Εδιμβούργο έχει πάρει το όνομά της.
- Ο Σερ Γουίλιαμ Έντουαρτ Πάρι το 1819 ονόμασε να μικρό νησί στο στενό Μπάροου στο Νούναβουτ (74 ° 44’N 96 ° 10’W), νησί Σόμερβιλ προς τιμήν της.
- Η λέσχη Σόμερβιλ ιδρύθηκε το 1878 στο Λονδίνο, το 1887 ανακαινίστηκε ως ο νέος σύλλογος Σόμερβιλ κι έπαψε να λειτουργεί το 1908.
- Ο 5771 Σόμερβιλ (1987 ST1) είναι ένας αστεροειδής της κύριας ζώνης που ανακαλύφθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1987 από τον Μπόουελ στο Αστεροσκοπείο Λόουελ στο Φλάγκσταφ της Αριζόνα και το ονόμασε έτσι προς τιμήν της.
- Ο κρατήρας Σόμερβιλ είναι ένας μικρός σεληνιακός κρατήρας στο ανατολικό τμήμα της Σελήνης και βρίσκεται στα ανατολικά του προεξέχοντος κρατήρα Λανγκρένους. Είναι ένας από μια σειρά σεληνιακούς κρατήρες που ονομάζονται με κάποιο γυναικείο όνομα επιφανούς γυναίκας αν και οι σεληνιακοί κρατήρες που φέρουν αντρικό όνομα είναι συντριπτικά περισσότεροι από εκείνους που φέρουν γυναικείο.
- Η Σόμερβιλ εμφανίζεται ως χαρακτήρας στην ταινία του 2014, κος Τέρνερ, όπου την υποδύεται η Λέσλι Μάνβιλ.
Η οικογένεια της Μαίρη Σόμερβιλ
Από τον πρώτο γάμο της Μαίρης Σόμερβιλ: ο Woronzow Greig (1805-1865), παντρεύτηκε την Agnes Graham, αλλά όλα τα παιδιά τους πέθαναν κατά τον τοκετό ή τη νηπιακή ηλικία.
Από το δεύτερο γάμο της Μαίρη Σόμερβιλ: η Margaret Farquhar Σόμερβιλ (1813-1823) πέθανε στην παιδική της ηλικία. Ο Τόμας Σόμερβιλ (1814-1815) πέθανε στη βρεφική ηλικία. Η Μάρθα Τσάρτερς Σόμερβιλ (1815-1879) κι η Μαίρη Σαρλότ Σόμερβιλ (1817-1875) οι δυο κόρες της που επέζησαν, πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους φροντίζοντας τη Σόμερβιλ.
https://el.wikipedia.org/wikiΜαίρη_Σόμερβιλ
