Χιντεγιόσι: Ο Ναπολέων της Ιαπωνίας

Στη Δύση το όνομα «Χιντεγιόσι» είναι ελάχιστα γνωστό. Στην Ανατολή και ιδιαίτερα, στην Κίνα και την Κορέα, πολλοί θυμούνται ακόμη εκείνον τον φιλόδοξο Ιάπωνα στρατηλάτη του 16ου αιώνα που ονειρεύτηκε και αποτόλμησε να τις κατακτήσει, πράγμα που του προσέθεσε το χαρακτηρισμό «Ναπολέων της Ιαπωνίας». Στην Ιαπωνία γνωστότερος με το προσωνύμιο «Τάικο», αποτελεί σήμερα ένα θρύλο.

Ο Ναπολέων της Άπω Ανατολής είχε ένα ταπεινό ξεκίνημα που ούτε το πραγματικό του όνομα είναι γνωστό. «Χιντεγιόσι», «Τογιοτόμι», «Τάικο», «Καμπάκου», όλα αυτά του προσδόθηκαν αργότερα, καθώς αναρριχόταν στα ύψη της εξουσίας. Αρχικά, είχε ο ίδιος διαλέξει το ταπεινό «Κινοσιτά», που σημαίνει «αυτός που ζει κάτω από το δέντρο». Γεννήθηκε το 1536 στο χωριό Νακαμπούρα της επαρχίας Οβάρι, κοντά την σημερινή πόλη Ναγκόγια. Ο πατέρας του πέθανε λίγο μετά και το χωριατόπαιδο μεγάλωσε με τη μητέρα του που ξαναπαντρεύτηκε. Εκείνη προόριζε το γιο της για έναν κοντινό βουδιστικό ναό, αλλά το παιδί γρήγορα έδειξε πως είχε άλλα όνειρα: ξεφεύγοντας από τους μοναχούς και οργισμένος που η θεότητα δεν εισάκουσε τις προσευχές του, θρυμμάτισε το κεντρικό αγαλμάτιο και έφυγε, αποφασισμένος να να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε έναν μικρό τοπικό άρχοντα και λίγο αργότερα στο Νομπουνάγκα, που το άστρο του ανέβαινε εντυπωσιακά. Η παράδοση μάλιστα έχει συγκρατήσει και ένα συναπάντημα του Κινοσιτά με τον μεγάλο ληστή της περιοχής Κορόκου, που στη συνέχεια έγινε ένας από τους στρατηγούς του.

Ο νεαρός τυχοδιώκτης πολεμιστής -που δεν είχε προικιστεί από τη φύση με όμορφα φυσιογνωμικά και σωματικά χαρακτηριστικά- παντρεύτηκε αργότερα την κόρη κάποιου μικρού πολεμάρχου, αλλά γρήγορα την απέπεμψε, σύμφωνα με τις απλοϊκές διαδικασίες διαζυγίου της εποχής: στέλνοντας της την περίφημη επιστολή «μικουντάρι χαν», δηλαδή τρεισήμισι αράδες που της γνωστοποιούσαν την απόφαση του να τη στείλει πίσω στην οικογένεια της.

Από το 1558 και μετά η θέση του Χιντεγιόσι δίπλα στον Νομπουνάγκα εδραιώθηκε. Το 1561 παντρεύεται την κόρη ενός άλλου άρχοντα, τη Νένε, η οποία νιώθει γι’ αυτόν αγάπη βαθιά, μολονότι ο Κινοσιτά, σε πείσμα της κακομορφίας του, δεν της είναι πιστός.

Οι Κορεάτικες εκστρατείες

Το καλοκαίρι του 1582 ο Νομπουνάγκα σκοτώνεται από έναν από τους στρατηγούς του, τον Ακέτσι Μιτσουχίντε, μέσα σε έναν ναό όπου είχε ζητήσει καταφύγιο. Ο Χιντεγιόσι εκδικείται το θάνατο του σκοτώνοντας τον δολοφόνο και εξουδετερώνοντας τις στρατιωτικές του δυνάμεις. Τώρα πια είναι έτοιμος να πετάξει με τα δικά του φτερά και να ξεκινήσει μια σειρά από εκστρατείες.

Το 1584 ο Χιντεγιόσι είχε επιχειρήσει να θέσει σε επιρροή τα νησιά Λουτσού (σημερινή Οκινάβα) και το 1590 είχε απευθύνει και μια σχετική επιστολή στο βασιλιά τους, προτείνοντας τη σύναψη συμμαχίας, αφού και οι δύο πλευρές ανήκαν στην «ίδια οικογένεια». (Τα νησιά αυτά στην ιστορία τους κινήθηκαν πάντα ανάμεσα στη σφαίρα επιρροής της Ιαπωνίας και της Κίνας). Χωρίς να έχει απόλυτη αίσθηση των τεράστιων εκτάσεων μακρινών χωρών, ο Χιντεγιόσι, ωστόσο, επανειλημμένα είχε αναφέρει την πρόθεση του μετά την υποταγή της Κίνας, να προχωρήσει και προς την νοτιοανατολική Ασία, τις Ινδίες και την Περσία. Μέσα από αυτές τις εξαγγελίες φαίνεται περισσότερο μεγαλομανία παρά μελετημένος σχεδιασμός κατακτήσεων.

Γύρω στο 1591, κάποιες ανταλλαγές απεσταλμένων με την Κορέα είχαν αρχίσει και κάποιες προσπάθειες ανίχνευσης του εδάφους υπό την έννοια συλλογής πληροφοριών. Ένας έμπορος, ο Καμίγια Σοτάν, είχε επιφορτιστεί με τη σύνταξη λεπτομερών χαρτών της χερσονήσου, καθώς είχε την άνεση μετακινήσεων στο χώρο. Ο Χιντεγιόσι ξεκαθάρισε στο βασιλιά της Κορέας ότι στόχος του ήταν να υποτάξει την Κίνα, ζητώντας ένα «πέρασμα» από την Κορέα. Οι Κορεάτες όμως δεν έδειξαν την παραμικρή ανταπόκριση. Έτσι η εκστρατεία γινόταν αναπόφευκτη: περίπου 160.000 στρατιώτες, 9.200 ναύτες, 100.000 εφεδρείες, αναφέρονται ως ιαπωνικές εκστρατευτικές δυνάμεις μαζί με ανυπολόγιστο αριθμό πολεμικών πλοίων.

Το 1592 οι ιαπωνικές δυνάμεις κατέλαβαν το Πουσάν και έφτασαν μέχρι τη Σεούλ, που ο βασιλιάς της την είχε εγκαταλείψει. Οι Κορεάτες είχαν εκπλαγεί από τον ιαπωνικό όγκο και υποχωρούσαν. Τον έβδομο μήνα του 1592 οι ιαπωνικές δυνάμεις προήλαυναν μέχρι την Πιονγκγιάνγκ και τον ποταμό Γιαλού. Σιγά σιγά άρχισε η αντεπίθεση, καθώς κινεζικές δυνάμεις πέρασαν τον Γιαλού για να απωθήσουν τους Ιάπωνες. Παράλληλα, μια μεγάλη κορεατική φυσιογνωμία, ο θρυλικός ναύαρχος Γι Σου Σιν, «ο Νέλσον της Κορέας» εμφανιζόταν στο πολεμικό ναυτικό θέατρο με ολέθριες για τους Ιάπωνες συνέπειες. Τα πλοία-χελώνες, τα περίφημα σιδερόφρακτα θωρηκτά του, έσπερναν τον όλεθρο στον ιαπωνικό στόλο.

Το 1593 ο Χιντεγιόσι υπέβαλε στους Κινέζους μια σειρά προτάσεων για ειρήνευση, που χαρακτηριζόταν από μετριοπάθεια και μια απόπειρα εγκαθίδρυσης διπλής κυριαρχίας στην κορεάτικη χερσόνησο, ιαπωνικής και κινεζικής. Ένας από τους ιαπωνικούς όρους ήταν: «Η Ιαπωνία θα ήταν σύμφωνη, εφόσον οι παρόντες όροι γίνουν αποδεκτοί, να επιστρέψει τις τέσσερις βόρειες επαρχίες της Κορέας στο βασιλιά της Κορέας, διατηρώντας το όνομα της μόνο σε αυτές τις τέσσερις». Η διατύπωση αυτή στην ουσία σήμαινε διχοτόμηση της χερσονήσου ανάμεσα σε βόρειο και νότιο τμήμα. Και ναι μεν ο Χιντεγιόσι δεν φαίνεται να επέμενε τόσο στον όρο αυτό, σήμερα όμως είναι δύσκολο να μην κάνουμε το συνειρμό ανάμεσα στην έννοια «διχοτόμηση» σαν υπόθεση τακτικής τότε και σαν τραγωδίας από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και εξής.

Το 1596 έφτασε μια κινεζική αντιπροσωπεία στο Σακάι της Ιαπωνίας μεταφέροντας το μήνυμα «Δηλώνουμε ότι ότι σας αποδεχόμαστε ως Βασιλιά της Κορέας». Αυτή η κινέζικη τοποθέτηση δεν ήταν όμως αυτό που ήθελε ο Χιντεγιόσι. Έτσι ξεκίνησε τη δεύτερη εκστρατεία του, με 140.000 πρόσθετους άνδρες, αλλά και πάλι χωρίς αποτέλεσμα. Ιδίως στη θάλασσα, ο Κορεάτης ναύαρχος συνέχισε να σπέρνει την καταστροφή, ενώ και στην ξηρά οι κινεζικές δυνάμεις συνέχιζαν την προέλαση τους στο Νότο. Η ιαπωνική υποχώρηση γινόταν αναπόφευκτη και, με το θάνατο του Χιντεγιόσι, οριστική.

Οι κορεάτικες εκστρατείες είναι αυτές που προσέδωσαν στον Χιντεγιόσι τον χαρακτηρισμό «Ναπολέων της Ιαπωνίας». Και ο Ναπολέων Βοναπάρτης απέτυχε στη Ρωσία, αλλά η αίγλη του παρέμεινε. Ο Χιντεγιόσι απέτυχε στην Κορέα αλλά διατήρησε κάποιο φωτοστέφανο για τα όνειρα του.

Το τέλος του Χιντεγιόσι

Το 1592 ο Χιντεγιόσι όρισε ως διάδοχο του τον ανηψιό του Χιντετσούγκου, ως λύση ανάγκης αφού δεν είχε γιο. Το 1593, όμως, αποκτά γιο και κληρονόμο του, τον Χιντεγιόρι, από την αγαπημένη του ερωμένη Γιοντογκίμι. Το 1595 ο Χιντετσούγκου διατάχθηκε να κάνει χαρακίρι, ενώ όλη η οικογένεια του θανατώθηκε με απίστευτη σκληρότητα. Ο Χιντεγιόσι όρισε μια πενταμελή επιτροπή, η οποία ήταν επιφορτισμένη να διαφυλάξει τον τίτλο και τα δικαιώματα του γιου του. Ανάμεσα τους ήταν και ο Ιεγιάσου, ο οποίος τελικά, θα ανέτρεπε τα πάντα, κατακτώντας ο ίδιος την κληρονομιά και την ύπατη εξουσία. Το 1598 ο Χιντεγιόσι αφήνει την τελευταία του πνοή.