Το Κάστρο ή Χίος, η κύρια πόλη του νησιού της Χίου χτίστηκε από τους Γενουάτες στην περιοχή της αρχαίας Χίου και είναι όμορφα τοποθετημένη στην ανατολική πλευρά του νησιού. Σε μικρή απόσταση πίσω από την πόλη, υψώνονται τα γυμνά βραχώδη βουνά, τα οποία κρύβουν το εσωτερικό του νησιού. Άγονα στην κορυφή, αλλά στους πρόποδες προσεχτικά καλλιεργημένα σε πεζούλες, παράγουν ελιές, ροδάκινα, σύκα, σταφύλια και άλλα φρούτα για τα οποία η Χίος είναι φημισμένη.
Η γη ανάμεσα στη ρίζα των βουνών και τη θάλασσα, για μερικά μίλια γύρω από το Κάστρο, έχει πολλές μονοκατοικίες με κήπους γεμάτους με ημιτροπικά οπωροφόρα δέντρα: πορτοκαλιές, λεμονιές, μπανανιές, ροδιές και αμυγδαλιές. Το πιο φημισμένο προϊόν του νησιού είναι η μαστίχα. Η μαστίχα προέρχεται από εγχαράξεις στο φλοιό του σχίνου, ενός θάμνου που καλλιεργείται ευρέως στο πεδινό μέρος του νησιού, νότια του Κάστρου.
Η πόλη έχει μεν λιμάνι, αλλά είναι ρηχό και όχι καλά προστατευμένο από τον καιρό, με αποτέλεσμα να το επισκέπτονται όχι πολλά εμπορικά πλοία, ενώ το συνηθισμένο αγκυροβόλιο είναι έξω από το μόλο. Στα δεξιά του λιμανιού, κοιτάζοντας προς τη θάλασσα, υπάρχει ένα φρούριο με αρκετά κανόνια, που εκτείνεται κατά μήκος της ακτής και που η πρόσφατη λιθοδομή του δείχνει το σημείο όπου έχουν επισκευαστεί τα παλιά τείχη, μια προφύλαξη που λαμβάνεται για να ελέγχεται οποιαδήποτε εξέγερση των Ελλήνων.
Οι δρόμοι είναι καθαροί και καλοστρωμένοι, σε αντίθεση με τις περισσότερες τουρκικές πόλεις. Οι αγορές φαίνεται να διαθέτουν όλα τα αναγκαία, αλλά και μερικά πολυτελή προϊόντα, παρ’ όλο που η πόλη δεν είναι τώρα, όπως ήταν κάποτε, ένα από τα κέντρα παραγωγής της αυτοκρατορίας. Το νησί έχει ως ένα βαθμό συνέλθει από τη σφαγή του 1822, όταν σφαγιάστηκαν 20.000 Έλληνες Χιώτες. Όμως υπάρχουν ακόμη στην πόλη κάποια κατεστραμμένα σπίτια και οι άστεγοι τοίχοι μερικών μονοκατοικιών γύρω από την πόλη, που μαρτυρούν τη φρικτή πράξη της τουρκικής κτηνωδίας.
Μουσουλμάνοι και χριστιανοί εμφανίζονται τώρα να ζουν μαζί αρκετά ειρηνικά, με τους τελευταίους να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του νησιού, όπως μπορεί κανείς να συμπεράνει από τον αριθμό των ορθόδοξων και καθολικών εκκλησιών του νησιού, ενώ ένα τζαμί αρκεί για τις ανάγκες των λίγων μωαμεθανών κατοίκων. Πολλά από τα σπίτια είναι χτισμένα σε ρυθμό ιταλικό, βαμμένα με λαμπερά χρώματα, με αναρριχώμενες κληματαριές, πράσινα καφασωτά στα παράθυρα κκαι επικλινείς στέγες.
Εκτός από τον καθαρό αέρα, το ισορροπημένο και εύκρατο κλίμα και το όμορφο τοπίο, και οι χαμηλές τιμές όλων των βασικών προϊόντων κάνουν το Κάστρο ακόμη πιο γοητευτικό. Ένα αυστριακό Lloyd και ένα ρωσικό ατμόπλοιο πιάνουν λιμάνι στη Χίο κάθε εβδομάδα, έτσι ώστε το νησί να έχει επαφή με την Ευρώπη, και παρ΄όλο που οι διασκεδάσεις οποιουδήποτε είδους είναι σπάνιες, υγεία και πλούτος θα μπορούσαν να αναζητηθούν σε χειρότερα μέρη από το «βραχώδες νησί της Χίου».
Η έδρα του Ομήρου είναι μια άγρια βραχώδης χαράδρα περίπου τρία μίλια βόρεια του Κάστρου, μιας και η Χίος είναι από τα μέρη που καυχιέται ότι είναι η πατρίδα του αρχαίου ποιητή. Ανάμεσα στους χαμηλούς λόφους πάνω από την πόλη υπάρχουν πολλές όμορφες κοιλάδες, των οποίων οι έντονες καλλιέργειες μου θύμισαν παρόμοιες εικόνες ανάμεσα στους λόφους γύρω από τη Νίκαια και που η κοίτη του ποταμού που τρέχει ανάμεσα τους παρέχει και στις δύο περιοχές το μοναδικό δρόμο. Τα γαϊδούρια φαίνεται να είναι το μόνο μεταφορικό μέσο για φορτία, αφού δεν παρατήρησα να υπάρχει άμαξα ή αμαξιτός δρόμος.
Την Κυριακή το απόγευμα ολόκληρος ο χριστιανικός πληθυσμός του Κάστρου συνωστιζόταν στο χώρο περιπάτου ανάμεσα στην πόλη και το φρούριο. Οι άνδρες γενικά φορούσαν μαύρο φράκο και ψηλά καπέλα, ενώ οι γυναίκες ήταν υπέροχες με τα μεταξωτά τους φορέματα και τα καπέλα τους. Πολλές από τις γυναίκες θα ήταν πραγματικά πολύ όμορφες, αν δεν έβαφαν το πρόσωπο τους σε βαθμό που να το παραμορφώνουν, παρ΄όλο που χωρίς αμφιβολία οι ίδιες είχαν τη γνώμη ότι γίνονταν «όμορφες για πάντα».
Οι πιο πολλοί από τους χωριάτες φορούσαν τη μακριά κόκκινη ελληνική τραγιάσκα, αν και κάθε τόσο εμφανιζόταν το στρογγυλό φέσι ή το άσπρο σαρίκι κάποιου Τούρκου.
Το ότι δεν υπήρχαν πολλοί Άγγλοι στο νησί το καταλάβαμε από το βαθμό περιέργειας που προκάλεσε η παρουσία μας στην πόλη, παρ΄όλο που μερικοί Έλληνες επισκέφτηκαν τη θαλαμηγό μας. Κάποιοι μιλούσαν υποφερτά αγγλικά, που είχαν μάθει στο αγγλικό κολέγιο, που υπήρχε κοντά στο Κάστρο, ένα ίδρυμα για το οποίο φαινόταν πολύ περήφανοι.
Εκτός από τους φόρους στη μαστίχα και στα άλλα στεριανά προϊόντα, φαίνεται ότι επιβάλλεται κάποιος φόρος στα θαλασσινά προϊόντα. Θέλοντας κάποια μέρα να αγοράσω ψάρια από ψαράδες που η βάρκα τους ήταν κοντά μας, μας είπαν με σπασμένα ιταλικά ότι δεν τολμούσαν να μας πουλήσουν, καθώς ήταν υποχρεωμένοι να φέρουν όλη την ψαριά στην αγορά, όπου επιβαλλόταν ένας φόρος πριν να πουληθούν.
Σηκώθηκε από την Ανατολή μια συγκρατημένη αύρα και ο οικείος ήχος της άγκυρας σήμανε την αναχώρηση μας, η προοπτική να φτάσουμε σύντομα στις ακτές της Αιγύπτου μας έκανε να ξεχάσουμε η θλίψη που είχαμε, αφήνοντας πίσω μας τον παράδεισο της Ανατολής.
