Το Συνέδριο της Βιέννης και η Ιερή Συμμαχία

Το 1815 τελειώνουν οι Ναπολεόντιοι πόλεμοι με την συντριπτική ήττα του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Οι Ναπολεόντιοι πόλεμοι είχαν φέρει την Ευρώπη σε μια τραγική κατάσταση. Χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν, ισορροπίες πολιτικές, νομικές και κοινωνικές είχαν αλλάξει με απότομο και τραγικό τρόπο. Από το 1814, όμως, είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την πτώση που Βοναπάρτη. Διαβλέποντας οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις την πτώση αυτή άρχισαν να προετοιμάζουν την Ευρώπη για την μεταναπολεόντια εποχή, την οποία θα χαρακτηρίζει η ειρήνη, η ηρεμία και η σταθερότητα. Το Συνέδριο της Βιέννης ήταν η αρχή αυτής της εποχής.

Το Συνέδριο της Βιέννης δεν ήταν πραγματικά συνέδριο, γιατί οι σύνεδροι (οι αντιπρόσωποι όλων των Δυνάμεων που είχαν πάρει μέρος στον πόλεμο) δεν συναθροίστηκαν ποτέ σε απαρτία. Οι αποφάσεις λαμβάνονταν σε κλειστό κύκλο από την Τετραμερή Συμμαχία και τα μικρότερα κράτη καλούνταν να τις επικυρώσουν. Τα μέλη της Συμμαχίας ήταν η Αγγλία, η Ρωσία, η Αυστρία και η ηττημένη Γαλλία. Η Γαλλία παρόλο που ηττήθηκε οικτρά στους Ναπολεόντιους πολέμους και θα περίμενε κανείς να την έχουν απομονώσει οι άλλες Δυνάμεις, συμμετείχε σχεδόν ισότιμα στο Συνέδριο της Βιέννης. Αυτό ήταν κατόρθωμα του Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος έπεισε τις υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις να δεχτούν στο συνέδριο την Γαλλία, ως μία από τις Δυνάμεις ελέγχου της Ευρώπης.

Στο Συνέδριο της Βιέννης ο μόνος μονάρχης που πήρε μέρος αυτοπροσώπως ήταν ο τσάρος Αλέξανδρος Α’, συνοδευόμενος από τον δικό μας Ιωάννη Καποδίστρια και τον γερμανικής καταγωγής διπλωμάτη Νέσελροντ. Η Ρωσία είχε σταματήσει τον Ναπολέοντα το 1812. Θεωρούσε λοιπόν ο τσάρος ότι του ανήκε ο πρώτος ρόλος μέσα στο συνέδριο. Η πραγματική του επιδίωξη ήταν να πετύχει την ρωσική εδραίωση στην Πολωνία και γενικά στην Ευρώπη. Τούτο προκάλεσε την υποψία και την αντίθεση προς αυτόν των άλλων Δυνάμεων, ιδιαίτερα του Αυστριακού καγγελαρίου Μέττερνιχ και του Άγγλου Υπουργού Εξωτερικών Castlereagh, τους οποίους ήδη ανησυχούσαν τα περί φιλελευθερισμού κηρύγματα του. Την Γαλλία αντιπροσώπευε ο Talleyrand.

Η προσπάθεια διευθετήσεως των εδαφών της Πολωνίας και της Σαξωνίας και η επιμονή του τσάρου να επιβάλει τους όρους του έφεραν τις Μεγάλες Δυνάμεις τον Δεκέμβριο του 1914 στο χείλος του πολέμου. Τη στιγμή αυτή παρενέβη ο Talleyrand και πρότεινε στον Μέττερνιχ και στον Catlereagh μυστική συμφωνία εναντίον της Ρωσίας και της Πρωσίας, η οποία υπογράφτηκε το Ιανουάριο του 1815. Ο Talleyrand άφησε σκόπιμα να γίνει αμέσως γνωστή η ύπαρξη της συμμαχίας και τούτο ανάγκασε τον τσάρο να υποχωρήσει. Η Πολωνία αναγνωρίστηκε μόνο τυπικά ως ανεξάρτητο βασίλειο, αλλά εδαφικά πιο περιορισμένο από άλλοτε. Η Πρωσία διατήρησε το Πόζεν και το Ντάντσιχ, η Αυστρία τη Γαλικία και η Κρακοβία ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη πόλη κάτω από την προστασία της Αυστρίας, Πρωσίας και Ρωσίας. Το υπόλοιπο τμήμα αποτέλεσε το νέο πολωνικό κράτος με ηγεμόνα τον τσάρο Αλέξανδρο.

Την πρώτη αυτή συμφωνία ακολούθησε η διευθέτηση των άλλων εδαφικών εκκρεμοτήτων, η οποία διατυπώθηκε στην Τελική Πράξη της Βιέννης (Ιούλιος 1815). Αυτό όμως που είχε μεγαλύτερη σημασία, όσον αφορά στην Τελική Πράξη, ήταν η καθιέρωση της αρχής της ισορροπίας δυνάμεως. Για την ισορροπία αυτή, με την επιμονή της Αγγλίας, δημιουργήθηκε μια ισχυρή Πρωσία, η οποία θα αποτελούσε το αντίβαρο της Ρωσίας στην Ανατολή και της Γαλλίας στη Δύση.

Ο τσάρος εγκατέλειψε τη Βιέννη δυσαρεστημένος. Είχε διαπιστώσει ότι οι συμμαχίες και η ισορροπία δυνάμεως ήταν προσωρινές λύσεις. Επιθυμούσε μια συμμαχία ειρήνης πάνω σε ιδεολογική βάση, δηλαδή πάνω στις αρχές της χριστιανικής θρησκείας, δικαιοσύνη, φιλανθρωπία και ειρήνη, γιατί πίστευε πως μόνο αυτές μπορούσαν να αποτελέσουν εγγυήσεις ότι οι θεσμοί θα απέβλεπαν στο καλό της ανθρωπότητας.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1815 πέτυχε την υπογραφή της «Ιερής Συμμαχίας» από τους ηγεμόνες της Αυστρίας και Πρωσίας, οι οποίοι ενώθηκαν με δεσμούς αδελφότητας και θεώρησαν τους εαυτούς τους μέλη μιας πολιτείας. Ο Άγγλος μονάρχης δεν υπέγραψε με την δικαιολογία ότι η υπογραφή θα ήταν αντισυνταγματική δίχως την προσυπογραφή του υπεύθυνου υπουργού του. Ο σουλτάνος αρνήθηκε να την υπογράψει ως μη χριστιανός και ο πάπας δήλωσε πως ήταν προσβλητική για τον παπισμό. Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες την δέχτηκαν με κυνική φαιδρότητα και δεν την θεώρησαν επιβλαβή.

Οποιοδήποτε και αν ήταν το κίνητρο του τσάρου για τη σύναψη της Ιερής Συμμαχίας, γεγονός είναι πως σε αυτήν στηρίχθηκε λίγα χρόνια αργότερα για να στραφεί εναντίον της αντιχριστιανικής οθωμανικής αυτοκρατορίας (1828-1829) και για να εξουδετερώσει, με την συμπαράσταση του Μέττερνιχ, τα φιλελεύθερα και επαναστατικά κινήματα της κεντρικής Ευρώπης (1848).

Με πληροφορίες από: https://www.ekdotikeathenon.gr/istopia-toy-ellhnikoy-ethnoys-p16.html