Το Παλαιστινιακό ζήτημα, ο κεντρικός πυρήνας της μεσανατολικής σύγκρουσης, σφράγισε ανεξίτηλα το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Ίσως να μην υπήρξε ποτέ σύγκρουση άλλη στην οποία να περιέχονται όλα τα μεγάλα ζητήματα: αναμέτρηση υπερδυνάμεων ή περιφερειακών δυνάμεων με ηγεμονικές βλέψεις, πόλεμος του πετρελαίου, πόλεμος για το νερό στα πρώτα βήματα του, δημογραφική έκρηξη, πολιτικές αναμετρήσεις με θρησκευτικό φανατισμό να παίρνει τη θέση των ιδεολογιών που βρίσκονταν σε κρίση ή παρακμή, διεκδικήσεις εθνικής ταυτότητας, ανάδυση μειονοτικών αιτημάτων -και όλα αυτά στο ευρύτερο πλαίσιο των υπολειμμάτων της αντιπαράθεσης των δύο υπερδυνάμεων και των αντιθέσεων Βορρά και Νότου, πλουσίων και φτωχών, ανεπτυγμένων και υπανάπτυκτων.
Το Παλαιστινιακό ζήτημα είναι ένα από τα πιο περίπλοκα ζητήματα του 20ου αιώνα και οι Παλαιστίνιοι από τους πιο αδικημένους λαούς της σύγχρονης ιστορίας. Δεν πρόκειται όμως για ένα ιστορικό ατύχημα, αλλά για μια τραγωδία που έχει πολύ συγκεκριμένα αίτια σε όλες τις φάσεις της. Εκείνο που ποικίλεις είναι ο βαθμός ευθύνης των τοπικών, περιφερειακών και διεθνών παραγόντων σε κάθε ιστορική περίοδο.
Η Παλαιστίνη μια χώρα-σταυροδρόμι λαών και θρησκειών με ιερούς τόπους για τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες, γνώρισε κατακτήσεις, καταστροφές, εκστρατείες και διωγμούς στη διάρκεια της πολυτάραχης ιστορίας της. Την Οθωμανική αυτοκρατορία διαδέχθηκε η βρετανική αποικιοκρατία με τη μορφή της «Εντολής» που δόθηκε από την Κοινωνία των Εθνών.
Όμως η γη της Παλαιστίνης συνδέθηκε από τις αρχές του αιώνα με τις υποσχέσεις για την ίδρυση «εθνικής εστίας» για τον εβραϊκό λαό. Ιδιαίτερα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τα δεινά που υπέστησαν οι Εβραίοι από το ναζιστικό καθεστώς -με αποκορύφωμα το Ολοκαύτωμα– οι υποσχέσεις έγιναν συγκεκριμένη πολιτική, συνδεδεμένη με γεωπολιτικά και στρατηγικά συμφέροντα στην αναβαθμισμένη τότε Μέσα Ανατολή.
Το εβραϊκό κράτος ιδρύθηκε στις 15 Μαΐου 1948, με την αποχώρηση των βρετανικών στρατευμάτων και μέχρι την ανακωχή του 1949 -οπότε και τελείωσε ο πρώτος αραβοϊσραηλινός πόλεμος- το Ισραήλ είχε ήδη καταλάβει τα τρία τέταρτα του παλαιστινιακού εδάφους. Το αραβικό παλαιστινιακό κράτος δεν ιδρύθηκε ποτέ. Το 1948 σημαίνει για τους Παλαιστινίους ό,τι σημαίνει για μας, τους Έλληνες, το 1922.
Το Παλαιστινιακό ζήτημα αποτελεί από τότε την καρδιά του Μεσανατολικού ζητήματος και συνδέεται άμεσα με όλους τους πολέμους που ακολούθησαν, από τον πόλεμο στον Λίβανο ως τον πόλεμο του Κόλπου. Εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι ξενιτεύτηκαν, αποτελώντας μια δραστήρια διασπορά που διακρίνεται παντού για τη συμβολή της στην επιστήμη, τις τέχνες, την οικονομία, τον πολιτισμό. Ο αγώνας τους δεν είναι για να βελτιωθούν οι συνθήκες προσφυγιάς, αλλά για την άρση της αδικίας που διαιωνίζεται, για την αναγνώριση και σε αυτούς του αναφαίρετου δικαιώματος να ζήσουν στο δικό τους κράτος.
Ποιοι είναι όμως οι σημαντικότεροι σταθμοί στην ιστορία του Παλαιστινιακού ζητήματος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Τον Νοέμβριο του 1947 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε το σχέδιο για το διαμελισμό της Παλαιστίνης σε δύο κράτη, ένα εβραϊκό που θα κάλυπτε το 56% του εδάφους και ένα αραβικό. Το σχέδιο απορρίφθηκε από τα αραβικά κράτη και η σύγκρουση κλιμακώθηκε. όταν οι Βρετανοί τερμάτισαν την «Εντολή», οι Εβραίοι ηγέτες ανακήρυξαν αμέσως το κράτος του Ισραήλ με πρωθυπουργό τον Νταβίντ Μπεν -Γκιουρόν. Μολονότι το νέο κράτος δεν είχε προσδιορισμένα σύνορα, γρήγορα αναγνωρίστηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση. Όταν τελείωσαν οι συγκρούσεις τα υπόλοιπα εδάφη, δηλαδή η Δυτική Όχθη του Ιορδάνη και η Λωρίδα της Γάζας, περιήλθαν στον έλεγχο της Ιορδανίας και της Αιγύπτου αντίστοιχα.
Οι αραβικές χώρες δεν κατάφεραν να διαμορφώσουν ενιαία στάση απέναντι στο Ισραήλ. Από το 1950 εμφανίστηκαν οι πρώτες μαχητικές παλαιστινιακές οργανώσεις με επικεφαλής την Φατάχ του Γιάσερ Αραφάτ, ενώ το 1964 ιδρύεται η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Ο επόμενος μεγάλος σταθμός είναι ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, τον Ιούνιο του 1967, κατά τον οποίο το Ισραήλ κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας, τη χερσόνησο του Σινά, την ανατολική Ιερουσαλήμ, ολόκληρη τη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη και τα υψώματα του Γκολάν από τη Συρία.
Η περίοδος που ακολουθεί, με την έντονη αντιπαράθεση των δύο υπερδυνάμεων γύρω από τη Μέση Ανατολή, οδηγεί στη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών και στην εμφάνιση πολλών παλαιστινιακών οργανώσεων, οι οποίες προσπαθούσαν να αναπτύξουν ανταρτική δράση στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.
Τον Νοέμβριο του 1967 το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ψήφισε ομόφωνα απόφαση με την οποία ζητούσε την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τα παλαιστινιακά εδάφη, αλλά καλούσε και τα αραβικά κράτη να σεβαστούν την ανεξαρτησία του Ισραήλ σε «ασφαλή και αναγνωρισμένα σύνορα». Το Ισραήλ δεν εφάρμοσε ποτέ την απόφαση αυτή, όπως και αντίστοιχη απόφαση του 1973.
Τον Νοέμβριο του 1977 ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Ανουάρ Ελ Σαντάτ πραγματοποιεί την ιστορική επίσκεψη του στην Ιερουσαλήμ και το Μάρτιο 1979 η Αίγυπτος και το Ισραήλ υπογράφουν συνθήκη ειρήνης, αποκαθιστώντας διπλωματικές σχέσεις. Το Ισραήλ αποχώρησε το 1982 από τα αιγυπτιακά εδάφη που κατείχε, αλλά λίγους μήνες αργότερα εισέβαλε στον Λίβανο για να εξουδετερώσει τις παλαιστινιακές δυνάμεις, οι οποίες δρούσαν από τα ορμητήρια τους στο νότιο Λίβανο. Οι Παλαιστίνιοι αντιστάθηκαν ηρωικά επί εκατό ημέρες στη Βηρυτό, και έπειτα από πολιορκία και σφοδρούς ισραηλινούς βομβαρδισμούς χιλιάδες ένοπλοι Παλαιστίνιοι εγκατέλειψαν το Λίβανο.
[…] Το Παλαιστινιακό ζήτημα στις μέρες μας 23 Οκτωβρίου 2020 […]