Το Ιερό της Δήλου

Αναρριχηθήκαμε ανάμεσα σε χωράφια με κριθάρι, με κατακόκκινες παπαρούνες και περπατήσαμε ανάμεσα σε ανθισμένο τριφύλλι για να φτάσουμε μέχρι το Ιερό της Δήλου.

Αν ο ίδιος ο Όμηρος ήταν εδώ για να τραγουδήσει στις μεγάλες συνάξεις των Ιώνων και όντως τραγούδησε αυτόν τον ύμνο της Δήλου, βρήκε σίγουρα τα άνθη του και την ευωδία του, αν όχι και το φοίνικα του. Και στο σημείο αυτό η προσευχή της Χρυσηίδας θα μπορούσε να έχει διαμορφωθεί στο μυαλό του. Ενώ ο Κύνθος δεν είναι παρά ένας χωματόλοφος ανάμεσα σε βουνά, για το μάτι του νου όμως κανένα επιβλητικό βουνό στη Γη δεν προσφέρει πλατύτερο ορίζοντα από αυτό το παρατηρητήριο στη μικρή Δήλο. Αν κάποιος θέλει να γοητευτεί από το Αιγαίο και τις ιστορίες που το συνοδεύουν, πρέπει να βρεθεί σε εκείνο το μέρος. Στρογγυλά σαν δαχτυλίδια, τα νησιά σχηματίζουν έναν κύκλο που υψώνεται από τον ορίζοντα. Τα νησιά αυτά που σχηματίζουν ένα κύκλο, «Κυκλάδες», ήταν το παλιό ελληνικό γλωσσικό ιδίωμα «Τα μαργαριτάρια της Ελλάδος» -και κατά τον ποιητή Καλλίμαχο «ένας χορός που χόρευε γύρω από την εύοσμη Αστερία», όπως ονομαζόταν η Δήλος σε παλαιότερους χρόνους.

Το Ιερό της Δήλου είναι ο βωμός στη μεγάλη πλατιά ορχήστρα του Αιγαίου. Σε αυτή θάλασσα που φουσκώνει ελαφρά και τρεμοφέγγει, έχεις την εντύπωση μιας ρυθμικής κίνησης των νησιών. Και παρ΄όλο που ο Κύνθιος βάρβιτος έχει σιωπήσει από καιρό, υπάρχει μια αίσθηση λεπτής μελωδίας των πρωινών άστρων.

Τα ερείπια των ναών που κάποτε ήταν αφιερωμένοι στον Κύθνιο Δία ή την Αθηνά σε αυτήν την κορυφή του λόφου. Αλλά τα λίγα υπολείμματα ενός φράγκικου κάστρου στη θέση αυτή δείχνουν ότι κατά το Μεσαίωνα η Δήλος δεν ήταν έρημος τόπος, όπως υπήρξε για δεκαοχτώ αιώνες. Ο Παυσανίας τη βρήκε να κατοικείται από έναν μόνο άνθρωπο που φύλασσε τον Ιερό της Δήλου και ένας ποιητής, έναν αιώνα πριν, είχε γράψει: «Ποιος θα περίμενε να είναι πιο έρημη από την Τήνο;». Σήμερα το σύνολο του πληθυσμού του ιερού του νησιού, όταν δεν αυξάνεται από άτομα που βρίσκονται σε καραντίνα λόγω πανώλους, σε περιοχές της Ανατολής αποτελείται από τον έφορο των μαρμάρινων ερειπίων και δύο κοπάδια από κατσίκια από τη Μύκονο, που είναι πράγματι κάτοικοι της Δήλου μόνο όταν υπάρχει βοσκή.

Αλλά πρέπει να πας στην Τήνο αν θέλεις να δεις τους Έλληνες να συγκεντρώνονται από τρεις ηπείρους εκεί τώρα, όπως παλαιότερα συνωστίζονταν στη Δήλο, και αν ήθελες να ακούσεις τους κανονιοβολισμούς. Και μια ματιά στα μάρμαρα της Δήλου που έχουν χρησιμοποιηθεί για το χτίσιμο της εκκλησίας, του προσκυνήματος θα εξηγήσει σε μεγάλο βαθμό την ερείπωση της Δήλου.

Irving Manatt