Το βιβλίο των θαυμάτων εξιστορεί πόσες φορές ο Άγιος Δημήτριος έσωσε τη Θεσσαλονίκη από τους βαρβάρους. Η θρησκευτική πίστη βοήθησε την ιστορία να να εντοπίσει τις μάταιες αβαροσλαβικές προσπάθειες να παρθεί η νύμφη του Θερμαϊκού.
Το βιβλίο των θαυμάτων και ο Φαλμεράιερ
Με τις υπερβολές του όμως έδωσε τροφή στον Φαλμεράιερ να υποστηρίξει ότι η Ελλάδα εκσλαβίστηκε ολόκληρη. Η άποψη αυτή θεωρείται πια ξεπερασμένη.
Ήταν τέλη Σεπτεμβρίου του 586 ή 587, όταν στίφη Σλάβων πολιόρκησαν τη Θεσσαλονίκη. Η παράδοση τους ανεβάζει σε 100.000. Την έβδομη μέρα της πολιορκίας, φάνηκε νέος καβαλάρης με φωτοστέφανο και πανοπλία, τσάκισε τους εισβολείς και τους έτρεψε σε φυγή. Η επέμβαση του Αγίου έσωσε την πόλη εξηγεί το βιβλίο των θαυμάτων. Τι απέγιναν όμως οι 100.000; Ο Φαλμεράιερ θεωρεί ότι ξεχύθηκαν στον ελλαδικό χώρο, τον κατέκτησαν και τον εκσλάβισαν. Ο ελληνικός πληθυσμός εξολοθρεύτηκε από τους Αβάρους και τους Σλάβους. Η θεωρία έχει πια καταπέσει. Είναι δυνατόν 100.000 άτομα σκορπισμένα από τη Θράκη ως την Πελοπόννησο να αλλοιώσουν την εθνική συνείδηση των Ελλήνων;
Ο Παύλος Καρολίδης περιγράφει τι έγινε με τον Φαλμεράιερ. Ο άνθρωπος στα 1827, όταν η Ελληνική Επανάσταση κατέρρεε, προσπαθώντας να δημιουργήσει θόρυβο γύρω από το όνομα του, προέβλεψε την οριστική υποταγή των Ελλήνων «για ιστορικούς λόγους». Και ενώ έλεγε αυτά, δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος και τον διέψευσε. «Εξήγησε» τότε πως οι Έλληνες δεν ήταν Έλληνες, αλλά Σλάβοι και γι’ αυτό λάθεψε. Και φυσικά, δεν ήταν λίγοι αυτοί που είχαν συμφέρον να τον πιστέψουν.
Στις 27 Οκτωβρίου του 604, οι Σλάβοι πολιόρκησαν και πάλι τη Θεσσαλονίκη. Αυτή τη φορά το βιβλίο των θαυμάτων μιλά για 5.000. Αποκρούστηκαν χάρη στον Άγιο. Βοήθησαν και τα πολύ γερά ανακαινισμένα τείχη της πόλης, βοήθησε και η πολύ καλή οργάνωση της άμυνας.
«Συν γυναιξί και τέκνοις»
Οι Σλάβοι έφτασαν «συν γυναιξί και τέκνοις». Τα γυναικόπαιδα στρατοπέδευσαν στην πεδιάδα και οι πολεμιστές έριξαν μονόξυλα στη θάλασσα με σκοπό να πάρουν τη Θεσσαλονίκη με απόβαση. Οι πολιορκημένοι, όμως, πρόλαβαν και έφραξαν τον κόλπο με αλυσίδα, βύθισαν πασσάλους, κατέβασαν μηχανές από τα τείχη και τις έστησαν στην προκυμαία. Δύσκολο το εγχείρημα για τους Σλάβους. Την τέταρτη μέρα φύσηξε βαρδάρης και σκόρπισε τα μονόξυλα στους πέντε ανέμους.
Ηττημένοι οι Σλάβοι γύρισαν στις εστίες τους πέρα από το Δούναβη όπου εξακολουθούσαν να ζουν σε καθεστώς υποτέλειας στους Αβάρους. Οι αρχηγοί τους έπεισαν τον χαγάνο των Αβάρων να ξαναδοκιμάσουν μαζί. ήταν το 618 όταν Άβαροι και Σλάβοι έφτασαν πάλι έξω από τη Θεσσαλονίκη. Με οργανωμένο στρατό αυτή τη φορά, με πολιορκητικές μηχανές και σύστημα. Η πόλη άντεξε 33 μέρες στενής πολιορκίας. Την 34η μέρα, Σλάβοι και Άβαροι τα μάζεψαν και έφυγαν. Οριστικά αυτή τη φορά.
Οι Άβαροι σε Ανατολή και Δύση
Οι Άβαροι, σύμφωνα με τις πηγές, έκαναν πολλές επιδρομές στα νότια, και η Θράκη ήταν κυρίως εκείνη που τους υπέστη πιο καταστροφικά. Ποτέ, όμως, δεν έκαναν μόνιμες εγκαταστάσεις στα εδάφη της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Πολλές οι μαρτυρίες γι’ αυτό και πολλά τα επιχειρήματα, ένα από τα οποία το ότι κάθε τους επιδρομή είχε πάντα την ίδια αφετηρία.
Οκτώ χρόνια μετά την τελευταία απόπειρα κατά της Θεσσαλονίκης, στα 626μ.Χ., οι Άβαροι πολιόρκησαν τη βασιλεύουσα. Η Παναγία υπέρμαχος στρατηγός και το φρόνημα του πατριάρχη Σεργίου έσωσαν την Κωνσταντινούπολη. Όταν ο αυτοκράτορας Ηράκλειος γύρισε από την εκστρατεία του εναντίον των Περσών, βρήκε την οριστική λύση στο πρόβλημα: βοήθησε Σλάβους και Βούλγαρους να αποτινάξουν το ζυγό.
Οι Άβαροι στράφηκαν στη Δύση λεηλατώντας και σκορπίζοντας τον τρόμο, ώσπου, τρεις αιώνες αργότερα τους εκμηδένισε ο Καρλομάγνος. Χωρίς τους δυνάστες, Σλάβοι και Βούλγαροι άρχισαν να αποκτούν οργανωμένη εθνική υπόσταση.
