Τα Μυστήρια του Προτεσταντισμού

Ο προτεσταντισμός είναι μία τάση. Αμφισβητεί την πολυτέλεια, τον πλούτο, την έλλειψη πενίας, την αλαζονεία της Καθολικής Εκκλησίας και την κατηγορούσαν για απληστία, για την αγάπη του χρήματος, την έλλειψη συμπόνιας και ήταν εναντίον των Μυστηρίων. Πολλοί από τους προτεστάντες ήταν ενάντια στα Μυστήρια, κάποιοι αντιδρούσαν και διέγραφαν άλλα Μυστήρια της Εκκλησίας. Παραδείγματος χάριν ο Λούθηρος απέρριπτε τα 4 από τα 7 Μυστήρια της Χριστιανοσύνης.

Επίσης αρνούνταν τις εικόνες. Κατά κανόνα ο προτεσταντισμός αρνείται την αποτύπωση. Υπάρχουν, όμως, ομάδες προτεσταντών που δέχονται την αποτύπωση του Θείου αλλά όχι με ένταση. Παραδείγματος χάριν είναι ομάδες προτεσταντών οι οποίες δεν δέχονται καμία εικόνα μέσα σε ναό. Υπάρχουν ομάδες προτεσταντών που δεν δέχονται καν ναούς. Υπάρχουν ομάδες προτεσταντών που δεν δέχονται καν το σήμα του σταυρού. Τα θεωρούν όλα αυτά ειδωλολατρία και πολυθεΐα. Ο Σβίγγλιος, ο πρωτοπόρος προτεστάντης της Ελβετίας στην περιοχή της Ζυρίχης, δεν δεχόταν ούτε καν την ύπαρξη σταυρών μέσα στους ναούς.

Οι προτεστάντες, κατά κανόνα, δεν δέχονται κεντρικές εξουσίες ανάμεσά τους. Στην οργάνωσή τους υπάρχουν πολλές ομάδες οι οποίες δεν έχουν καμία εξουσία, δεν έχουν ιερατείο δηλαδή. Άλλες ομάδες έχουν ιερατείο. Η Αγγλικανική Εκκλησία έχει ιερατείο και βέβαια είναι μια συγκροτημένη Εκκλησία. Η Λουθηρανική Εκκλησία επίσης έχει ιερατείο. Οι περισσότεροι λουθηρανοί είναι προς τις πλευρές της βόρειας Γερμανίας και στη Σκανδιναβία και αυτοί ακολουθούν μια πιο συντεταγμένη πλευρά σε σχέση με τα ιερατεία και σε σχέση με την εξουσία.

Ο προτεσταντισμός είναι ένα περίπλοκο σχήμα, διότι δέχεται τις ομάδες. Δηλαδή στην Ορθοδοξία, στον Καθολικισμό, αν μια ομάδα αποκοπεί και πει κάποια απόχρωση της κεντρικής απόψεως, θα φέρει αναταραχή. Ο προτεσταντισμός γεννήθηκε περίπλοκος και γι’ αυτό στον προτεσταντισμό υπάρχουν πάρα πολλές ομάδες και δημιουργούνται ομάδες, χωρίς να δημιουργείται ταραχή.

Ο προτεσταντισμός έχει παραγάγει πάρα πολλές ομάδες. Μπορούν να ομαδοποιηθούν, κάποιες από τις ομάδες αυτές, σε δυο μεγάλα ρεύματα. Η μία είναι οι λουθηρανικές απόψεις κι η άλλη είναι οι καλβινιστικές απόψεις. Ο Λούθηρος ήταν μια φυσιογνωμία, που έπαιξε κεντρικό ρόλο στα πράγματα. Πίστευε στην οργάνωση της Εκκλησίας και πίστευε ότι η Εκκλησία των πιστών πρέπει να σέβεται την πολιτική εξουσία, αλλά και να συνομιλεί με την πολιτική εξουσία.

Σε ένα κεντρικό διακύβευμα του προτεσταντισμού, το πιο κεντρικό, είναι ότι ο κάθε πιστός
είναι ιερέας του εαυτού του. Ο κάθε πιστός έχει ευθύνη για τον εαυτό του, είναι ιερέας του εαυτού του. Υπάρχουν πολλές ομάδες στον προτεσταντισμό που δεν δέχονται καν ιερείς.

Στις λουθηρανικές πλευρές, στις αγγλικανικές πλευρές επίσης, στην Αγγλικανική Εκκλησία υπάρχουν ιερείς και υπάρχει ιερατείο, αλλά δεν περνούν από το Μυστήριο της ιεροσύνης. Την ώρα που χρίζεται κάποιος ιερέας στην Καθολική και στην Ορθόδοξη Εκκλησία συμμετέχει το Άγιο Πνεύμα και έτσι ο ιερέας κατά κάποιον τρόπο έχει συμμετοχή στο Θείο. Αυτό είναι το Μυστήριο της ιεροσύνης.

Στην περίπτωση των προτεσταντών δεν υπάρχει αυτό το θέμα, δεν είναι Μυστήριο, αλλά εκεί που υπάρχουν ιερείς έχουν κύρος και απολαμβάνουν σεβασμό. Επίσης στις προτεσταντικές εκκλησίες δεν υπάρχουν μοναστήρια. Ο προτεσταντισμός είναι κάθετος σε αυτό, διότι δεν πιστεύει ότι πρέπει οι άνθρωποι να προσεύχονται συνεχώς στον Θεό.

Ο προτεσταντισμός πιστεύει ότι οι άνθρωποι είναι στη Γη για να πράττουν, να εργάζονται. Διότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο ξεχωριστό -απ’ όλα τα άλλα πλάσματα- σε αυτό το σημείο: να είναι δημιουργός. Επομένως, ο άνθρωπος τιμά τον Θεό, εργαζόμενος. Η προσευχή είναι για ένα πεπερασμένο διάστημα. Από εκεί και πέρα, πήγαινε στη δουλειά σου, εργαζόμενος κάνεις προσευχή.

Στον προτεσταντισμό δεν υπάρχουν μοναστήρια, επίσης δεν υπάρχει περιουσία της Εκκλησίας, διότι στον προτεσταντικό κόσμο δημεύτηκε αμέσως η περιουσία της Καθολικής Εκκλησίας που προϋπήρχε και έκλεισαν τα μοναστήρια, δεσμεύτηκαν οι γαίες τους και κατά κανόνα αξιοποιήθηκαν πωλούμενες και τελείωσε αυτό το ζήτημα.

Ποια είναι η μεγάλη διαφορά μεταξύ των λουθηρανικών τάσεων και των καλβινιστικών τάσεων; Η μεγάλη διαφορά μεταξύ τους είναι στο πόσο δέχονται σαν κύριο θέμα τον σεβασμό προς τις πολιτικές αρχές. Και οι δύο πλευρές σέβονται πάρα πολύ την κοινή ζωή. Ο προτεσταντισμός είναι χαρακτηριστικός για όλους σε δύο σημεία: ο κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του, έχει απόλυτη ευθύνη για τον εαυτό του, και για όσα του συμβαίνουν έχει μεγάλη ευθύνη ο ίδιος, αλλά το δεύτερο σκέλος του προτεσταντισμού είναι ότι όλοι μαζί οι άνθρωποι οφείλουν να προστατεύουν και να δρουν για την κοινωνία τους. Ο προτεσταντισμός δηλαδή σε θέλει τον καθένα μόνο του, αλλά και όλους μαζί.

Ο καλβινισμός, κατά κανόνα, είναι πιο κοντά στις συλλήψεις επαναφοράς του τρόπου ζωής των πρώτων χριστιανών. Μέσα στους προβληματισμούς των προτεσταντικών ομάδων ήταν «να ξαναγυρίσουμε στην καθαρότητα των πρώτων χριστιανών». Και επειδή οι πρώτοι χριστιανοί ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, κοινοκτημονικοί και κοινοβιακοί, ο καλβινισμός έχει κρατήσει πολλά από αυτό και έτσι οι περισσότερες μικρο-ομάδες του προτεσταντισμού, οι οποίες δεν δέχονται άλλη εξουσία, ούτε καν θρησκευτική εξουσία, ζουν σε ομάδες και είναι κοινοβιακές και κοινοκτημονικές είναι κατά κανόνα καλβινιστικές. Γενικά ο καλβινισμός στα θέματα καθημερινής ζωής και δράσης μέσα στην κοινωνία είναι πιο ριζοσπαστικός, πιο επιθετικός στη διεκδίκηση της ομαδικότητας σε πλευρές κοινοκτημονικές και κοινοβιακές.

Ο λουθηρανισμός αντιθέτως δίνει μεγάλη έμφαση στην ατομική ευθύνη, στην προσωπική ευθύνη, στην προσωπική δράση, αλλά θεωρεί ότι είναι σπουδαίο να σέβεται κανείς τις πολιτικές αρχές και να τις τιμά και να τις παρακολουθεί και να τις ενδυναμώνει και αν χρειάζεται να τις αλλάζει.

Παραδείγματος χάριν, όταν ο Λούθηρος δίδασκε στην περιοχή της Βιτεμβέργης, άλλαξε το τοπίο και οι πληθυσμοί άρχισαν να συζητούν πάνω σ’ αυτά τα ζητήματα, η Γερμανία ζούσε -σε ένα της κομμάτι- μια μεγάλη εξέγερση αγροτών. Οι γεωργοί στη Γερμανία βρίσκονταν σε εξέγερση. Αρχηγό είχαν έναν χαρισματικό ηγέτη, τον Τόμας Μίνστερ (Тhomas Μünster) και όταν οι γεωργοί έμαθαν ότι ο Λούθηρος μιλάει για την ατομική ευθύνη, τη δυνατότητα του ανθρώπου να διεκδικεί την υπόστασή του κ.λπ. πίστεψαν ότι βρήκαν τον άνθρωπό τους, και πήγαν στον Λούθηρο και ζήτησαν την πολιτική του κάλυψη, τη βοήθειά του.

Ο Λούθηρος τους είπε «όχι, αυτό που κάνετε εσείς εγώ δεν πιστεύω ότι είναι επαναστατικό. Επανάσταση είναι ο κάθε άνθρωπος να έχει ευθύνη της ύπαρξής του, να τηρεί ηθικούς κανόνες, να είναι μακριά από κάθε διαφθορά, να είναι μακριά από κάθε ψέμα, να είναι εργατικός, να σέβεται την κοινωνία του. Αυτό είναι επανάσταση, δεν είναι επανάσταση αυτό που κάνετε εσείς». Και οι αγρότες έφυγαν απογοητευμένοι.

Ενώ, άλλες πλευρές όπως ο Καλβίνος ή ο Σβίγγλιος ήταν πιο έτοιμοι να υπερασπίσουν τέτοιες δράσεις, εξεγέρσεις κ.λπ. απέναντι σε μια κεντρική εξουσία. Έχει σημασία και δεν είναι τυχαίο: ο Τόμας Μίνστερ, ο θρυλικός αρχηγός των Γερμανών αγροτών, ήταν αναβαπτιστής, δηλαδή ανήκε στο καλβινιστικό τμήμα του προτεσταντισμού που στον Λούθηρο δεν ταίριαζε, όπως και στον Καλβίνο δεν ταίριαζε τόσο πολύ ο Λούθηρος, αλλά όλοι τους ήταν σε μία κοινή πορεία, που είναι ο προτεσταντισμός.