Η αρχιτεκτονική στη Συρία ακολουθεί αυτή του αιγιακού χώρου. Η αρχιτεκτονική όμως της ενδοχώρας της Συρίας αγνοεί τις ρωμαϊκές μορφές και αντλεί από την εγχώρια παράδοση. Πρόκειται για κράμα ελληνιστικών και ανατολικών στοιχείων και μπορεί να θεωρηθεί ως η τελευταία αναλαμπή της μεγάλης ελληνιστικής τέχνης, που γνώρισε μεγάλη άνθηση στην περιοχή. Τις παλιές αυτές αρχιτεκτονικές μορφές προσαρμόζουν επιδέξια οι Σύριοι στις νέες απαιτήσεις της εποχής. Το φαινόμενο αυτό της συνέχειας της ελληνιστικής παράδοσης και του επιτυχημένου συγκερασμού της με τις νέες λειτουργικές χρήσεις είναι παράλληλο με το ανάλογο φαινόμενο που παρατηρείται στους εκκλησιαστικούς πατέρες της Ανατολής, οι οποίοι επιδιώκουν το συγκερασμό της ελληνιστικής σκέψης με την κοσμοθεωρία της νέας θρησκείας.
Εσωτερικά οι ναοί έχουν λιτό διάκοσμο και ο χωρισμός σε κλίτη γίνεται συνηθέστερα με πεσσούς και σπάνια με κίονες. Η αψίδα του Ιερού Βήματος είναι συνήθως εγγεγραμμένη και πλαισιώνεται συχνά από τα ορθογώνια παστοφόρια. Οι είσοδοι στις συριακές εκκλησίες είναι συνήθως δύο και ανοίγονται στη νότια πλευρά.
Το γνωστότερο και σημαντικότερο μνημείο της περιοχής είναι το συγκρότημα του μεγάλου προσκυνήματος του Αγίου Συμεών του Στυλίτη στο Qalat Seman. Ο ναός χτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ζήνωνα μεταξύ του 476-490, για να περιβάλλει τον κίονα, πάνω στον οποίο ο Άγιος Συμεών ασκήτευσε για περισσότερο από 30 χρόνια.
Η φήμη του Αγίου είχε εξαπλωθεί από την Ισπανία ως την Αραβία και ενόσω ζούσε ακόμη ο Άγιος πλήθος προσκυνητών συνέρρεαν γύρω από τον κίονα του για να ακούσουν το κήρυγμα του και να ιαθούν. Στον 25μ. κίονα συνέχισαν να συρρέουν προσκυνητές και μετά τον θάνατο του Αγίου. Το γεγονός αυτό επέβαλε την οικοδόμηση του τεράστιου ναού (περίπου 95Χ85μ) για να αντιμετωπισθούν οι ανάγκες του μεγάλου πλήθους προσκυνητών.
Το μνημείο αποτελείται από τέσσερις τρίκλιτες βασιλικές, που σχηματίζουν σταυρό και περικλείουν στο κέντρο οκτάγωνο, στη μέση του οποίου υψώνεται ο κίονας του Αγίου. Η ανατολική κεραία του σταυρού είναι μακρύτερη και απολήγει σε τριάψιδο Ιερό Βήμα. Πρόκειται για το παλαιότερο παράδειγμα βασιλικής, στην οποία το Ιερό Βήμα έχει τρεις αψίδες. Μόνο αυτή η κεραία του σταυρόσχημου μαρτυρίου χρησίμευε για την τέλεση της θείας Λειτουργίας, ενώ το υπόλοιπο χρησιμοποιούνταν για την διευκόλυνση της κίνησης των προσκυνητών. Γύρω από το καθολικό υψώνεται πλήθος βοηθητικών κτιρίων, βαπτιστήριο, πανδοχείο, ξενοδοχεία, άλλη μία εκκλησία.
Στο El Tabgha, κοντά στη λίμνη της Τιβεριάδας στην Παλαιστίνη, χτίζεται γύρω στο 500 η βασιλική του Πολλαπλασιασμού των πέντε Άρτων και δύο Ιχθύων, στο σημείο ακριβώς που έγινε το θαύμα. Είναι τρίκλιτη με εγκάρσιο κλίτος, που εξέχει στα πλάγια, και εγγεγραμμένη αψίδα. Δυτικά έχει νάρθηκα και αίθριο. Η κάτοψη του ναού θυμίζει μνημεία του αιγιακού χώρου.
Στην Ιορδανία σημαντικό παλαιοχριστιανικό κέντρο ήταν τα Γέρασα. Εδώ κατά τον 5ο αιώνα παρατηρείται έντονη επίδραση της αρχιτεκτονικής του Αιγαίου, η οποία υποχωρεί μετά το 500. Αξιόλογο μνημείο είναι ο καθεδρικός ναός των Γεράσων, αφιερωμένος στην Παναγία. Χτίστηκε γύρω στο 400 και αργότερα, 494-496, συνενώθηκε με το συγκρότημα του ναού του Αγίου Θεοδώρου. Και οι δύο είναι τρίκλιτες βασιλικές.
Εκτός από βασιλικές απαντούν εδώ και άλλοι αρχιτεκτονικοί τύποι, όπως ο περίκεντρος ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και η σταυρική βασιλική των Αγίων Αποστόλων, Προφητών και Μαρτύρων. Οι κεραίες του σταυρού είναι τρίκλιτες και με την προσθήκη γωνιακών χώρων εγγράφονται σε ορθογώνιο.
Στην Κύπρο η σημαντικότερη είναι του Αγίου Επιφανίου στη Σαλαμίνα. Ήταν ξυλόστεγη και είχε αρχικώς τρία κλίτη χωρισμένα με κιονοστοιχίες. Σε ολόκληρο το μήκος των μακρών τοίχων υπάρχει στενός διάδρομος, όπου βρίσκονται και οι κλίμακες ανόδου στα υπερώα. Οι χώροι αυτοί πρέπει να χρησίμευαν ως «κατηχούμενα», χώροι όπου παρέμεναν οι κατηχούμενοι κατά τη διάρκεια του μυστηριακού τμήματος της θείας Λειτουργίας.
Τέτοιοι διάδρομοι απαντούν και σε άλλα κυπριακά μνημεία. Στη δυτική πλευρά υπάρχει νάρθηκας και μεγάλο αίθριο, ενώ στην ανατολική πλευρά μεγάλη ημικυκλική αψίδα που εξέχει και εκατέρωθεν δύο μικρές που δεν εξέχουν. Οι αψίδες επικοινωνούν μεταξύ τους με στενές διόδους. Τρεις αψίδες στο Ιερό απαντούν την εποχή αυτή στην Παλαιστίνη, ο δε ιδιότυπος τρόπος επικοινωνίας τους θυμίζει αυτόν της αψίδας με τα παστοφόρια στις βασιλικές της Συρίας. Τα στοιχεία αυτά απαντούν και σε άλλα κυπριακά μνημεία και φαίνεται ότι τα εισήγαγε στο νησί ο Άγιος Επιφάνιος, όταν ήρθε στο νησί από την Παλαιστίνη, έγινε επίσκοπος της πόλης, έχτισε το μνημείο και τάφηκε μέσα στο μισοτελειωμένο τότε ναό το 403.
Το μνημείο μετασκευάστηκε μετά τους σεισμούς του 526-528. Τότε αφαιρέθηκαν δύο κιονοστοιχίες και έγινε έτσι πεντάκλιτη δρομική βασιλική. Ανατολικά της βασιλικής υπάρχει βαπτιστήριο. Στην αρχιτεκτονική της Κύπρου αναμειγνύονται στοιχεία συροπαλαιστινιακά με αυτά της Κωνσταντινούπολης και του Αιγαίου.