Συνέλευση των Καλτεζών

Μόλις ξέσπασε η επανάσταση δημιουργήθηκε η ανάγκη για διοίκηση των επαναστατημένων και ελεύθερων πια περιοχών. Ήδη από την 25η Μαρτίου είχαν δημιουργηθεί τοπικά διοικητικά όργανα, όπως το «Αχαϊκόν Διευθυντήριον» στην Πάτρα και η «Μεσσηνιακή Γερουσία» στην Καλαμάτα. Καθώς η Επανάσταση εκτεινόταν, ανέκυπτε σοβαρός κίνδυνος από την έλλειψη ενιαίας συντονιστικής αρχής. Έτσι η συγκρότηση πελοποννησιακής συνέλευσης με συμμετοχή εκπροσώπων των τριών πολεμικών νησιών επιβλήθηκε από τα πράγματα. Με πρωτοβουλία της Μεσσηνιακής Γερουσίας προωθήθηκαν οι προετοιμασίες και συγκλήθηκε στη Μονή του Αγίου Νικολάου στη Μαντίνεια, σε μικρή απόσταση από τη Τρίπολη, στην κωμόπολη των Καλτεζών, η Συνέλευση των Καλτεζών, όπως ονομάστηκε.

Μετά από κάποιες προκαταρκτικές συζητήσεις άρχισαν οι εργασίες της Συνέλευσης στο τέλος Μαΐου υπό την προεδρία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, που προέδρευε «αυτοδικαίως», με γραμματέα τον Ρήγα Παλαμίδη. Τα μέλη της Συνέλευσης ήταν οι: Έλους Άνθιμος, Παναγιώτης Κρεββατάς, Δημήτριος Καραμάνος, Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος, Αθανάσιος Γρηγοριάδης, Αθανάσιος Κ. Κυριακός, Πέτρος Σαλαμόνης, Μανώλης Μελετόπουλος, Μιχάλης Κομητάς, Βασίλειος Σακελλαρόπουλος, Αναγνώστης Παπαγεωργίου, Νικόλας Πετμεζάς και αδελφοί, Κωνσταντής Χρυσανθακόπουλος και αδελφοί, Δημήτριος Μέλιος μετά των λοιπών καπεταναίων Αρκαδίας, Πρωτοσύγκελος Αμβρόσιος, Κανέλλος Δεληγιάννης, Νικόλαος Ταμπακόπουλος, Δημήτριος Παπατσώνης, Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος, Νικόλαος Σπηλιωτόπουλος, Παναγιώτης Μερίκας, Θεοδωράκης Πουλόπουλος, Παναγιώτης Γουλόπουλος, Σακελάριος Παπαφώτου, Γεώργιος Αγαλόπουλος, Αναγνώστης Τζιωρτζάκης, Νικόλαος Παλλαδάς, Αθανάσιος Κυριακός, Παπαπαναγιώτης Παπαλεξίου.

Η νέα επιτροπή που εκλέχθηκε με την ανάπτυξη της Μεσσηνιακής Γερουσίας, στην οποία προστέθηκαν μετά από μερικές μέρες και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Ασημάκης Ζαΐμης και ο Γεώργιος Παγωνόπουλος, αποτέλεσε τη Γερουσία της Πελοποννήσου. Με την ίδρυση της Γερουσίας αυτής, η οποία βέβαια αποτελούσε απλώς τοπική πελοποννησιακή αρχή, φάνηκε, εκτός από την ανάγκη ενός γενικότερου οργάνου για τον συντονισμό του Αγώνα και ενός φορολογικού συστήματος για τη συντήρηση του, και η προσπάθεια των προκρίτων να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους εν όψει της άφιξης του Δημητρίου Υψηλάντη στην Πελοπόννησο και να την εξισορροπήσουν με παράγοντες από όλες τις μεγάλες περιφέρειες της Πελοποννήσου.

Η Γερουσία πήρε από τη Συνέλευση των Καλτεζών ευρύτατη εξουσία, η οποία όμως ήταν περιορισμένη τοπικά μόνο στην Πελοπόννησο και χρονικά ως την κατάληψη της Τριπολιτσάς. Τότε, σύμφωνα με ρητή διάταξη, θα συγκαλούνταν νέα σύσκεψη και θα παίρνονταν περαιτέρω αποφάσεις. Η Συνέλευση διαλύθηκε την ίδια μέρα (26 Μαΐου) και η Γερουσία μόλις ανέλαβε τα καθήκοντα της μετακινήθηκε προς τη Μονή Χρυσοπηγής στη Στεμνίτσα, που παρείχε μεγαλύτερη ησυχία και ασφάλεια.

Από τη Στεμνίτσα η Γερουσία εξέδωσε διάφορες πράξεις με τη μορφή εγκυκλίων διαταγών. Ανάμεσα στις πρώτες είναι η διάταξη της 30ης Μαΐου περί οργανώσεως της περιφερειακής διοίκησης της Πελοποννήσου, με την οποία ανατέθηκε η περιφερειακή διοίκηση του Μοριά σε γενικές εφορίες κατά επαρχίες και σε εφορίες κατά χωριά. Η γερουσία αυτοδικαίως υπήγαγε σε αυτήν τις προσωρινές γενικές εφορίες που είχαν οργανωθεί αμέσως μετά την κήρυξη της Επανάστασης και στη συνέχεια προέβη σε προκήρυξη εκλογών για την ανάδειξη γενικών εφόρων των επαρχιών.

Οι εκλογές έγιναν τον Ιούνιο και η Γερουσία με ειδικά αναγνωστήρια έγγραφα επικύρωσε το αποτέλεσμα τους. Από τότε έπαυσε η λειτουργία των πρώτων τοπικών αρχών, ενώ των νέων εφοριών διήρκεσε ως το 1823, οπότε καταργήθηκαν μαζί με τη νέα Πελοποννησιακή Γερουσία, που είχε συγκροτηθεί στα τέλη του 1821. Ανάμεσα στις πράξεις της Γερουσίας της Πελοποννήσου ήταν και εκείνη για την επιστράτευση «πάντων των δυνάμενων να φέρουν όπλα» (30 Μαΐου 1821).

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών