Ο σουφισμός είναι μία τάση του Ισλάμ, που δημιουργήθηκε σε σιιτικό περιβάλλον, μετά το σχίσμα του Ισλάμ σε σουνίτες και σιίτες. Από την Περσία προέρχεται αυτή η τάση και είναι μυστικιστική. Δηλαδή σε καθοδηγεί πώς θα έρθεις σε ένωση με το θείο, σε μία βιωματική ένωση με το θείο.
Ο σουφισμός, παρότι γεννήθηκε στην Περσία, άνθησε σε τουρκικό περιβάλλον. Η Τουρκία, μέχρι σήμερα, είναι η χώρα με τους περισσότερους σούφι στον κόσμο. Και τούτο γιατί επίσημοι σούφι στοχαστές βρήκαν καλή υποδοχή στην αυλή των Σελτζούκων Τούρκων. Οι Σελτζούκοι κατενίκησαν τους Βυζαντινούς στη μάχη του Μαντζικέρτ και κατέλαβαν μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας στον 11ο αιώνα μ.Χ.
Οι Σελτζούκοι Τούρκοι ήταν μια ομάδα Τούρκων που είχε εισπράξει αραβικές και περσικές επιρροές. Θεωρούνταν καλλιεργημένοι Τούρκοι. Και στην αυλή τους έφτασαν σούφι στοχαστές και βρήκαν καταφύγιο και καλή υποδοχή στην αυλή των Σελτζούκων Τούρκων. Ανάμεσά τους είναι ο Τζελαλεντίν αλ Ρουμί και άλλα επίσημα πρόσωπα, τα οποία δημιούργησαν σπουδαία δερβίσικα τάγματα. Με την τάση αυτή των σούφι συνδυάζεται μια πολύ ενδιαφέρουσα πλευρά του Ισλάμ που είναι μυστικιστική και είναι, θα έλεγε κανείς, τα μοναστικά τάγματα στο Ισλάμ.
Το Ισλάμ δεν έχει κατά κανόνα μοναστήρια αλλά οι σούφι έχουν τέτοια δράση, δηλαδή βρίσκονται όλοι μαζί, κοινοβιακά, κοινοκτημονικά. Υπάρχουν δερβίσικα τάγματα τα οποία ζουν μοναστηριακά. Αλλά υπάρχουν και δερβίσηδες οι οποίοι ζουν μια μονήρη ζωή, σαν ερημίτες, περιφέρονται ντυμένοι με ένα κουρέλι και ψέλνοντας στον Θεό. Αυτά τα δερβίσικα τάγματα έπαιξαν ρόλο ευρύτερα στο Ισλάμ.
Ομάδες σούφι, κανονικών, καθημερινών ανθρώπων βρίσκονται για να ψάλλουν και να χορέψουν και να υμνήσουν όλοι μαζί. Αυτοί δεν πηγαίνουν στα τζαμιά, έχουν δικούς τους χώρους, όπου βρίσκονται, που μπορεί να είναι σπίτια, κάποια αποθήκη, κάποιος χώρος που τους φιλοξενεί. Μπορεί να είναι και ένα κτισμένο μικρό οίκημα, δεν θέλουν μεγάλα οικήματα για να είναι κοντά κοντά. Άνδρες και γυναίκες ψέλνουν μαζί, χορεύουν. Κάποιες ομάδες χορεύουν αυτούς τους κυκλικούς χορούς που σε φέρνουν σε έκσταση. Κάποιες ομάδες από αυτές υποβοηθούν την έκσταση με αλκοόλ, δηλαδή πίνουν αλκοόλ, που στο Ισλάμ είναι απαγορευμένο. Και κάποιες ομάδες κάνουν και χρήση ναρκωτικών, κυρίως χασίς. Και εξ αυτού, οι χώροι που βρίσκονται οι σούφι και ψέλνουν ονομάζονται τεκέ.
Γενικά ο σουφισμός χρησιμοποιεί πάρα πολύ την όρχηση, τον χορό και την ποίηση. Ο Τζελαλεντίν αλ Ρουμί, ο οποίος είναι ο ιδρυτής του Τάγματος των Μεβλεβί Δερβίσηδων (περιστρεφόμενοι δερβίσηδες) θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της ιστορίας της ανθρωπότητας. Γενικά οι σούφι συνέτασσαν δικούς τους ύμνους και υμνούσαν τον Θεό. Οι σούφι από όλες τις υποχρεώσεις των πιστών δεν δέχονται παρά μόνο το να κάνεις έργα φιλανθρωπίας και κοινωνικής προσφοράς, γι’ αυτό και ήταν και είναι ακόμη ομάδες κοινωνικής δράσης.
Οι σούφι είναι παρεΐστικες ομάδες, δεν δέχονται καμιά εξουσία, ούτε ιερατείο, ούτε ναούς, ούτε πολιτική εξουσία. Το Ισλάμ έχει ιερατείο. Οι σούφι όχι. Οι κύριες αρχές τους είναι: «να είσαι κύριος του χεριού σου»: δηλαδή να ελέγχεις τις πράξεις σου, «να είσαι κύριος της γλώσσας σου»: να ελέγχεις τα λόγια σου, «να είσαι κύριος του φύλου σου»: δηλαδή το ότι είσαι άντρας ή γυναίκα, να δρας ανάλογα με το φύλο σου, να τιμάς το φύλο σου.