30 μίλια από τη Μήλο βρίσκεται η Σίφνος, ή Σίφαντος. Τη Σίφνο συναντήσαμε κάτω από έναν όμορφο ουρανό ακόμη πιο γοητευτικό από της Μήλου. Στη Σίφνο συναντούμε γερόντους εκατόν είκοσι ετών. Ο αέρας, τα νερά, τα φρούτα, το θήραμα, τα πουλερικά, όλα άριστης ποιότητας. Τα σταφύλια της είναι υπέροχα, όμως η γη που τα παράγει είναι πολύ σκληρή και τα κρασιά της δεν είναι εκλεκτά. Γι΄αυτό το λόγο πίνουμε Μήλου και Σαντορίνης.
Παρ΄ότι η Σίφνος καλύπτεται από πετρώματα μαρμάρου και γρανίτη, ωστόσο είναι από τα πιο γόνιμα και τα καλύτερα καλλιεργημένα νησιά του Αρχιπελάγους. Προμηθεύει τους σημερινούς ευγενικούς κατοίκους της αρκετούς καρπούς. Τα ήθη των προγόνων τους είναι πολύ υποτιμημένα. Όταν μέμφονταν κάποιον ότι ζει με τρόπο σιφαντίνικο και ότι ο λόγος του είναι σιφαντίνικικος ισοδυναμούσε με μεγάλη ύβρι.
Οι κάτοικοι προσπαθούν να αξιοποιήσουν το λάδι και την κάππαρη τους. Επίσης, το μετάξι τους είναι πολύ όμορφο, αλλά παράγεται σε μικρή ποσότητα και τα βαμβακερά υφάσματα, αρκετά περιζήτητα, είναι δύο ειδών: το σκαμίτι είναι υφασμένο ενιαία, το δίμιτο είναι ύφασμα δίκλωστο, σταυρωτό, ωραιότερο, πιο γερό και μεγαλύτερης κατανάλωσης. Έτσι, καταναλώνεται όχι μόνο το βαμβάκι του νησιού, αλλά και αυτό των γειτονικών νησιών. Τα υπόλοιπα εμπορεύσιμα είδη της Σίφνου είναι τα σύκα, τα κρεμμύδια, το κερί, το μέλι, το σουσάμι. Εργάζονται στην παραγωγή ψάθινων καπέλων που πωλούνται σε όλο το Αρχιπέλαγος με το όνομα καστόρι της Σίφνου.Το νησί αυτό, όπου μετράμε πάνω από 5.000 ψυχές, φορολογείται προς 1.700 ως 4.000 τάλιρα για κεφαλικούς και άμεσους φόρους.
Εκτός από το Κάστρο, που βρίσκεται στο βράχο της άκρης της θάλασσας και ίσως χτίστηκε στα ερείπια της αρχαίας Απολλωνίας, υπάρχουν πέντε χωριά, ο Αρτέμωνας, το Σταβρί, η Κατεβατή, τα Εξάμπελα και το Πεταλί, τέσσερις μονές καλογέρων, της Βρύσης ή Πηγής, του Μουγκού, του Αγίου Χρυσοστόμου και του Προφήτη Ηλία, δύο μονές καλογραιών, η μία με περίπου 20 κοπέλες και η άλλη με 40, στον οικισμό που φέρει το όνομα Καμάρες. Τα κορίτσια έρχονται μερικές φορές από τα νησιά του Αρχιπελάγους για να κάνουν το τάμα τους. Όσο για τα παρεκκλήσια, υπάρχουν γύρω στα πεντακόσια και οι εξήντα παπάδες τα λειτουργούν μόνο μια φορά ετησίως, την ημέρα του Αγίου τους.
Τα λιμάνια του νησιού είναι ο Φάρος, το Βαθύ, η Κιτριανή, η Χερσόνησος, και του Κάστρου. Ο Φάρος σίγουρα διατήρησε το όνομα κάποιου παλαιού φάρου που χρησίμευε ως οδηγός των πλοίων. Τα λιμάνια της Σίφνου ήταν αρκετά πολυσύχναστα πριν από πολλά χρόνια.
Η Σίφνος άλλοτε ήταν πασίγνωστο και πλούσιο νησί χάρη στα μεταλλεία χρυσού και αργύρου. Σήμερα ίσα που γνωρίζουν που βρίσκονται. Στο νησί είναι ιδιαίτερα συνηθισμένος και ο μόλυβδος. Οι βροχές τον αποκαλύπτουν σχεδόν παντού. Το μεταλλείο είναι γκριζόχρωμο, στιλπνό και αποδίδει μολύβι που πλησιάζει τον κασσίτερο. Όταν οι αγρότες θέλουν να κυνηγήσουν, τον παίρνουν από τα χωράφια και τον λιώνουν για να φτιάξουν σκάγια. Το μολύβι αυτό, που είναι σαν φυσικό ψιμύθιο, υαλοποιείται εύκολα, γεγονός που κάνει άριστης ποιότητας τις χύτρες του νησιού.
Ο Θεόφραστος, ο Πλίνιος, ο Ισίδωρος βεβαιώνουν ότι στη Σίφνο σμίλευαν κάποια πέτρα μαλακή και έφτιαχναν πήλινες χύτρες οι οποίες, αφού τις περιέχυναν με κάποιο λάδι, γίνονταν μαύρες και πολύ σκληρές. Πολύ καλά θεωρούνταν και τα ποτήρια που έφτιαχναν στο νησί.
Οι Εβραίοι της Σίφνου
Πριν από περίπου πενήντα χρόνια έφτασαν στη Σίφνο Εβραίοι απεσταλμένοι της Υψηλής Πύλης για να εξετάσουν τα μεταλλεία μολύβδου. Όμως οι αστοί του νησιού, φοβούμενοι μήπως τους εξαναγκάσουν να εργαστούν σε αυτά, πλήρωσαν τον καπετάνιο της γαλέρας, που είχε φέρει τους Εβραίους και την είχαν φορτώσει με μετάλλευμα, να τους οδηγήσει στην Θεσσαλονίκη. Ο ανωτέρω αξιωματικός έριξε σε ξέρα το πλοίο του και ενώ αυτό βυθιζόταν αυτός διασώθηκε με τη βάρκα του, Κάποιοι Εβραίοι που ξαναήρθαν στη Σίφνο με την ίδια αποστολή δεν φάνηκαν καλύτεροι έμποροι.
Οι Σίφνιοι για να απαλλαγούν από αυτούς μια και καλή, έδωσαν ένα ποσόν σε κάποιον Προβηγκιανό πειρατή που βρισκόταν στη Μήλο και αυτός τρύπησε με κανονιοβολισμούς μία δεύτερη γαλέρα φορτωμένη με μετάλλευμα από τους Εβραίους. Το αποτέλεσμα της επίθεσης ήταν τόσο καλό, που Τούρκοι και Εβραίοι εγκατέλειψαν αυτήν την προσπάθεια τους.
Ο Τούρκοι δεν τολμούσαν και πολύ να εμφανιστούν στα νησιά πριν από την πλήρη αναχώρηση των Γάλλων, οι οποίο έφευγαν συχνά για να τους συλλάβουν και να τους αιχμαλωτίσουν στη συνέχεια στις κορυφές των γύρω βουνών. Οι Έλληνες διευκόλυναν ατές τις βιαιοπραγίες, ωστόσο παρηγορούσαν τους μουσουλμάνους και τους δάνειζαν χρήματα για την πληρωμή των λύτρων.
Η Σίφνος αλλάζει χρήση στους αρχαίους τάφους
Οι αρχαιότητες του νησιού είναι παραμελημένες. Στο δρόμο από το λιμάνι προς το κάστρο υπάρχει ένας αρχαίος τάφος που χρησιμεύει σαν σκάφη για να πίνουν νερό τα ζώα. Είναι ένα κομμάτι μάρμαρο υψηλής αισθητικής με μήκος έξι πόδια κι οκτώ ίντσες, επί δύο πόδια και οκτώ ίντσες φάρδος και δύο πόδια και τέσσερις ίντσες ύψος. Ο τάφο φέρει φύλλα ακάνθου, μηλοέλατου και άλλων καρπών. Πολύ κοντά στο μνημείο αυτό βρίσκεται μία άλλη μαρμάρινη πέτρα ενσωματωμένη στον τοίχο, λείψανο ενός άλλου τάφου.
Στους πρόποδες ενός λόφου, λίγο μακρύτερα από εκεί, βρίσκονται τα ερείπια ενός αρχαίου ναού, που θα μπορούσε να είναι του θεού Πάνα, ο οποίος λατρευόταν στο νησί κατά την αρχαιότητα. Επίσης, βλέπουμε έναν μαρμάρινο τάφο οκτώ πόδια μήκος και τέσσερις ίντσες ύψος και δύο πόδια και οκτώ ίντσες φάρδος, όμως τα κτερίσματα είναι πενιχρά και φαίνονται μικροτεχνήματα. Απεικονίζουν παιδιά που κρατούν στεφάνια από όπου κρέμεται ένα μεγάλο τσαμπί σταφύλι.
Στο μοναστήρι της Βρύσης ή Πηγής, υπάρχει ένας τάφος από μάρμαρο με πολύ διαφορετική χρήση από αυτήν που προοριζόταν, αφού πλέον χρησιμοποιείται σαν ποτίστρα. Αυτός ο τάφος έχει ύψος τρία πόδια και οκτώ ίντσες και μολονότι τα κτερίσματα του είναι κατεστραμμένα, ο χρόνος δεν άφησε τα σημάδια του σε τρία παιδιά στην πρόσοψη του, που μαρτυρούν ότι όλο είχε γίνει από εξαιρετικό τεχνίτη. Τα παιδιά κρατούν την άκρη ενός στεφανιού.
Πάνω στην πύλη της Χώρας, στην έξοδο με κατεύθυνση το λιμάνι, είναι εντοιχισμένα τμήματα δύο μορφών από μάρμαρο, μέτριας τεχνικής. Η μία είναι γυμνή και η άλλη καλυμμένη. Σε μια γωνιά ενός τετραγώνου πύργου, στα αριστερά της πύλης του Κάστρου, διακρίνεται ένα ανάγλυφο από μάρμαρο που το αναφέρουν ως ιστορία του Tobie. Γνώμη μου είναι ότι πρόκειται για λείψανο κάποιου τάφου. Στον ίδιο τοίχο, έχουν χτίσει ό,τι απέμεινε από ένα λιοντάρι, ενώ φαίνεται μόνο το κεφάλι και το στήθος του.
Οι Λατίνοι της Σίφνου
Η Σίφνος έχει διαχωριστεί από το δουκάτο της Νάξου. Είναι βέβαιο ότι ο Μάρκος Σανούδος το κυρίευσε και το προσάρτησε στο δουκάτο αυτό υπό τον Ερρίκο Β’, Λατίνο αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης. Η οικογένεια των Γοζαδίνι κατείχε τη Σίφνο μέχρι την περίοδο που ο Μπαρμπαρόσα έγινε κυρίαρχος υπό τον Σουλεϊμάν Β’. Η οικογένεια αυτή σήμερα έχει περιοριστεί σε τρία αδέλφια, τα οποία σχεδόν όλο το χρόνο είναι στο κρεβάτι, αφού όλα υποφέρουν από βαριές παθήσεις.
