Το 863 ο ηγεμόνας της Μοραβίας Ρατισλάβος στέλνει επιστολή στον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ στη οποία μεταξύ άλλων έγραφε τα εξής: «Ήλθον προς ημάς πολλοί Χριστιανοί διδάσκαλοι εξ Ιταλίας, εξ Ελλάδος και εκ Γερμανίας, οι οποίοι μας εδίδαξαν διαφόρως. Αλλ’ ημείς οι Σλάβοι είμεθα απλούς λαός και ουδένα έχομεν δυνάμενον να κατηχήσει ημάς εις την αλήθειαν και να εξηγήσει ημάς την έννοια της Γραφής. Διά τούτο κύριε, απόστειλον προς ημάς τοιούτον άνθρωπον, όστις θα οικοδομήσει ημάς εις πάσαν την αλήθειαν».
Το Βυζάντιο ανταποκρίνεται θετικά και σύντομα στην παράκληση του Ρατισλάβου. Η κοσμοϊστορική αποστολή του εκχριστιανισμού των Σλάβων Μοραβών ανατίθεται στους Κύριλλο και Μεθόδιο, οι οποίοι μεταβαίνουν στην μακρινή Μοραβία και Παννονία (σημερινές Τσεχία, Σλοβακία και Ουγγαρία) παίρνοντας μαζί τις σλαβικές μεταφράσεις των Ευαγγελίων, διαφόρων λειτουργικών κειμένων και άλλων θρησκευτικών έργων που είχαν μεταφράσει από πριν (Ο Μεθόδιος έχοντας έρθει σε επαφή με Σλάβους ως διοικητής βυζαντινής επαρχίας σε περιοχή που κατοικούσαν Σλάβοι είχε μάθει την σλοβενική γλώσσα).
Οι μεταφράσεις των κειμένων έγιναν με το νεό αλφάβητο το οποίο είχαν επινοήσει τα δύο αδέλφια, το λεγόμενο ζλαγολιτικό αλφάβητο, μετασχηματίζοντας την ελληνική μικρογράμματη γραφή της εποχής. Το αλφάβητο αυτό αντικαταστάθηκε τον δέκατο αιώνα στον σλαβικό κόσμο από το Κυρίλλειο αλφάβητο που ήταν βασισμένο στη μεγαλογράμματη ελληνική γραφή.
Οι δύο Θεσσαλονικείς αδελφοί τελούσαν τη θεία λειτουργία και κήρυτταν τον θείο λόγο στη σλαβική γλώσσα, πράγμα πολύ σημαντικό για τον απλό λαό ο οποίος δεν γνώριζε τη λατινική, την οποία χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί ιεραπόστολοι. Έτσι η επιτυχία του ιεραποστολικού τους έργου ήταν εξασφαλισμένη.
Το έργο των δύο Ελλήνων ιεραποστόλων υπήρξε κοσμοϊστορικό όχι μόνο από θρησκευτικής πλευράς αλλά και από πνευματικής, γιατί με τις μεταφράσεις του οι δύο μεγαλοφυείς Έλληνες δεν διέσωσαν μόνο τον Χριστιανισμό αλλά έθεσαν τις βάσες της σλαβικής φιλολογίας και του σλαβικού πολιτισμού, ο οποίος πήρε πολλά στοιχεία από τον βυζαντινό πολιτισμό. Επίσης, οι δύο ιεραπόστολοι μόρφωσαν και πολλούς μαθητές τους, οι οποίοι συνέχισαν το έργο των δασκάλων τους στη Βουλγαρία και τη Σερβία.
Το τριετές έργο του Κύριλλου και του Μεθοδίου εκτιμήθηκε και από την παπική Εκκλησία η οποία τους προσκάλεσε στη Ρώμη, όπου τους αποδόθηκαν τιμές από τον Πάπα Αδριανό Β’ και στον διάδοχο του Νικόλαο Α’. Εκεί υπήρχαν πολλά μοναστήρια σε ένα από τα οποία διέμειναν οι απόστολοι των Σλάβων. Εκεί πέθανε στις 14 Φεβρουαρίου 869 ο Κύριλλος. Μετά τον θάνατο του Κύριλλου, ο Μεθόδιος αναγνωρίστηκε από τον Πάπα αρχιεπίσκοπος Παννονίας με έδρα το Σίρμιο, και εκεί εργάστηκε με ζήλο υπέρ του Χριστιανισμού μέχρι το θάνατό του (885).
Ενώ ο ηγεμόνας της Μοραβίας Ρατισλάβος είχε στραφεί στο Βυζάντιο για τον εχριστιανισμό των υπηκόων του, αντίθετα ο Βούλγαρος ηγεμόνας Βόρις ή Βόγορης έστειλε πρέσβεις στους Φράγκους ζητώντας από αυτούς ιεραπόστολους. Οι Βυζαντινοί δεν ήταν δυνατόν να ανεχθούν την πνευματική προσάρτηση της γειτονικής χώρας στο κράτος των Φράγκων και ουσιαστικά στη Ρώμη. Γι’ αυτό μετά τη νίκη τους κατά των Αράβων το 863 ο Μιχαήλ Γ’ και ο Βάρδας ετοιμάζονταν για πόλεμο κατά των Βουλγάρων. Τότε ο Βόρις προτίμησε να αποφύγει τον πόλεμο και ήλθε σε συνεννόηση με τους Βυζαντινούς να δεχθεί τον Χριστιανισμό. Ο Βόρις και η αδελφή βαπτίζονται Χριστιανοί. Ο Βόρις ονομάζεται Μιχαήλ. Ανάδοχος του έγινε ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’.
Ο πατριάρχης Φώτιος προέτρεψε τον Βόρι-Μιχαήλ να ιδρύσει αυτοκέφαλη Βουλγαρική Εκκλησία, εξαρτημένη από το πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Αντίθετα με τη Ρώμη, που αντιπαθούσε τα τοπικά γλωσσικά ιδιώματα στην λειτουργία, το Βυζάντιο όχι μόνο επέτρεπε, αλλά διευκόλυνε τους λαούς που προσηλύτιζε να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους και στη λειτουργία και στις άλλες λατρευτικές εκδηλωσεις.
Η ίδρυση της ορθόδοξης Βουλγαρικής Εκκλησίας έδωσε την αφορμή να διεισδύσουν στη Βουλγαρία άφθονα στοιχεία του βυζαντινού πολιτισμού. Κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών η Βουλγαρική Εκκλησία βρήκε τον δρόμο της με το να γίνει σλαβονική εκκλησία, δηλαδή με το να ολοκληρώσει τη διαδικασία του εκσλαβισμού της και συνάμα την πολιτική και φυλετική ενοποίηση του νέου αυτού κράτους.
Ο εκχριστιανισμός της Βουλγαρίας συνετέλεσε στην πολιτιστική της ανάπτυξη αλλά και στη ολοκλήρωση του εκσλαβισμού της. Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Βόρις έγινε μοναχός αφού άφησε στον θρόνο τον γιο του Βλαδίμηρο. Ως μοναχός πέθανε ο Βόρις γύρω στα 907 και είναι ο πρώτος εθνικός άγιος των Βουλγάρων.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους