Οι Πελοπίδες (αρχ. Πελοπίδαι) ήταν τα παιδιά του Πέλοπα και οι απόγονοι τους, που, κατά την παράδοση βασίλεψαν πριν από την κάθοδο των Ηρακλειδών στα μεγαλύτερα πολιτικά κέντρα της Πελοποννήσου, ιδιαίτερα στις Μυκήνες, στο Άργος, και στη Σπάρτη. Ως παιδιά του Πέλοπα θεωρούνται κυρίως ο Ατρέας και ο Θυέστης και ενδεχομένως οι Πλεισθένης, Αλκάθοος, Πιτθέας Νικίππη.
Οι Πελοπίδες απέκτησαν δύναμη στην Αργολίδα, παντρεύοντας την αδελφή τους Νικίππη με τον γιο του Περσέα Σθένελο, ο οποίος, αντιμετωπίζοντας δυναστικές έριδες, προκειμένου να ενισχύσει τη θέση του, τους προσεταιρίστηκε παραχωρώντας σε αυτούς την μικρή πόλη Μίδεια ή Μιδέα. Με αυτήν ως ορμητήριο ο γιος και διάδοχος του Σθένελου Ευρυσθέας σκοτώθηκε πολεμώντας τους Ηρακλείδες. Οι Πελοπίδες πέρασαν στην πόλη των Μυκηνών και από εκεί επεξέτειναν την δύναμή τους σε ευρύτερες περιοχές της Αργολίδας, με ισχυρότερο κλάδο τους Ατρείδες, που βασίλεψαν στις Μυκήνες και στη Σπάρτη.
Σε αντίθεση με την γνωστή από την ομηρική Ιλιάδα αρχαιότερη παράδοση για την θεόδοτη εξουσία των Πελοπιδών και την ειρηνική διαδοχή της, οι Δωριείς της Πελοποννήσου ήταν εύλογο να θεωρούν τους Πελοπίδες, ως προκατόχους της επικράτειας τους, καταραμένη γενιά και να αποδώσουν σε αυτούς μνήμες του ελληνισμού από αγριότερα ήθη και παρωχημένους θεσμούς με αιμομιξίες, ανθρωποθυσίες, ανθρωποφαγίες, συζυγοκτονίες, αδελφοκτονίες και μητροκτονίες. Στην πραγματικότητα οι Πελοπίδες πρέπει να θεωρηθούν ως οι προδωρικί πληθυσμοί της Πελοποννήσου.
Πέλοψ
Ο Πέλοψ, γενάρχης των Πελοπίδων, ήταν ήρωας της Πελοποννήσου, ο οποίος έδωσε το όνομά του στην περιφέρεια αυτή της Ελλάδας, μυθολογούμενος ως βασιλιάς της Ήλιδας. Ο Πέλοψ είναι γνωστός ως γιος του Τάνταλου και τη Διώνης ή Ευρυάνασσας. Σύμφωνα με την παράδοση, κατά την παιδική του ηλικία σφαγιάστηκε από τον πατέρα του και προσφέρθηκε σαν γεύμα στους θεούς για να διαπιστωθεί η παντογνωσία τους. Οι θεοί δεν ξεγελάστηκαν και, αφού τιμώρησαν τον Τάνταλο, επανέφεραν στη ζωή τον Πέλοπα, με την τέχνη του Ερμή, ο οποίος κατάφερε να συγκολλήσει τα κομμάτια του και μάλιστα να αποκαταστήσει με ελεφαντοκόκκαλο ένα τμήμα το οποίο κατά λάθος είχε φάει η Δήμητρα.
Σύμφωνα με τον γνωστότερο μύθο, όταν στην Πίσα της Ήλιδας βασίλευε ο Οινόμαος, που συνήθιζε να καλεί τους υποψήφιους γαμπρούς για την κόρη του αρματοδρομίες, αφού τους νικούσε τους σκότωνε. Ο Πέλοψ παρουσιάστηκε στον Οινόμαο, δέχτηκε τους όρους, παράλληλα όμως προσεταιρίστηκε τον ιπποκόμο του Οινόμαου, Μυρτίλο, ο οποίος έκανε δολιοφθορά στο άρμα του Οινόμαου, που έτσι τσακίστηκε. Ο Πέλοψ ως ευνοούμενος του Ποσειδώνα, έχοντας ως δώρο του θεού ένα θαυμαστό άρμα, νίκησε βασιλά της Πίσας Οινόμαο, πήρε την κόρη του Ιπποδάμεια και την επικράτειά του. Όσον αφορά τον Μυρτίλο, επειδή ήταν ερωτευμένος με την Ιπποδάμεια, ο Πέλοψ τον αφού πέτυχε τον σκοπό του, τον γκρέμισε στο πέλαγος, που από τότε ονομάστηκε Μυρτώο.
Ως παιδιά του Πέλοπα και της Ιπποδάμειας αναφέρονται οι βασιλείς των Μυκηνών Ατρεύς και Θυέστης, η βασίλισσα του Άργους ή της Τίρυνθας Νικίππη, μητέρα του Ευρυσθέα, ο βασιλιάς της Τροιζήνας Πιτθέας, ο βασιλιάς των Μεγάρων Αλκάθοος. Ως γιος του Πέλοπα με την Αξιόχη αναφέρεται ο Χρύσιππος, τον οποίο προσέβαλε ο Λάιος, βασιλιάς της Θήβας και γι’ αυτό τον καταράστηκε ο Πέλοψ να σκοτωθεί από το χέρι του γιου του.
Στον αγωνιστικό χώρο της Ολυμπίας υπήρχε τέμενος του Πέλοπα όπου γίνονταν θυσίες. Κατά τον Πίνδαρο, εκεί υπήρχε ο τάφος του Πέλοπα. Οι ίδιοι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, κατά μία παράδοση, ξεκίνησαν ως ταφικοί αγώνες στη μνήμη του Πέλοπα. Τα οστά φαίνεται ότι αποτέλεσαν λατρευτικό αντικείμενο, αφού κατά την παράδοση, η άλωση της Τροίας επετεύχθη μετά την μεταφορά των οστών του στο ελληνικό στρατόπεδο.
Η μορφή του Πέλοπα, ως ήρωα της Πελοποννήσου, εντοπίζεται στην Αργολίδα, όπου κατά την παράδοση, έδρασαν οι περισσότεροι Πελοπίδες, δηλαδή οι οικογένειες του Ατρέα και του Θυέστη, που σε πρώτη μορφή του μύθου αναφέρονται ως μόνοι απόγονοι του Πέλοπα. Έτσι η παράδοση της μικρασιατικής προέλευσης του ήρωα πρέπει να νοηθεί από τη μεταφύτευση του μύθου από τους εκπατρισμένους Αχαιούς της Πελοποννήσου μετά την κάθοδο των Δωριέων. Εξάλλου η σύνδεση της μορφής του Πέλοπα με τη μυθική και λατρευτική παράδοση της βορειοδυτικής Πελοποννήσου και τους εκεί ολυμπιακούς αγώνες εξηγείται από την επιβίωση, ύστερα από την δωρική κατάκτηση αχαϊκού στοιχείου, (Αχαΐα), όπου αποσύρθηκαν και οι τελευταίοι ηγεμόνες, απόγονοι του Πέλοπα, των Μυκηνών.
Για τη σημασία της θυσίας του Πέλοπα με σφαγή, διαμελισμό πρέπει να παραβληθούν οι μύθοι για τα Θυέστια δείπνα. Με προϋπόθεση της εύνοιας του Ποσειδώνα στην νίκη του Πέλοπα στην αρματοδρομία ήταν νοητή, χωρίς την παρεμβολή του Μυρτίλου, που παραμένει άγνωστη η σύνδεση του με τη μορφή του Πέλοπα.