Οι Παξοί είναι ένα μικρό νησάκι νότια της Κέρκυρας, 8 χιλιόμετρα μήκος επί 3 χιλιόμετρα πλάτος και πληθυσμό 4.635 άτομα. Είναι λοφώδες και καλυμμένο σχεδόν παντού με ελιές, ενώ οι βράχοι του είναι ασβεστολιθικοί. Υπάρχει ένα μικρό ρέμα που ονομάζεται Ποταμός.
Τα σπίτια της μοναδικής πόλης είναι νοικοκυρεμένα, ασπρισμένα και ζωσμένα από κήπους και ελιές, που προσφέρουν ένα ευχάριστο θέαμα όταν μπαίνεις στο λιμάνι. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού, απέναντι από τις ακτές της Αλβανίας. Το λιμάνι είναι απλώς ένα στενό πέρασμα ανάμεσα σε κολλημένες βραχώδεις μάζες ασβεστόλιθου και του μεγαλύτερου τμήματος του νησιού. Δεν μπορεί να δέσει κανείς στο λιμάνι με άσχημο καιρό. Στην άκρη του νησιού υπάρχει ένα μικρό παρεκκλήσι και στο μέσον του ένα φρούριο.
Οι Παξοί, παρ΄όλο που είναι μικροί, υπολογίζονται ως ένα από τα νησιά που αποτελούν την Επτανησιακή Δημοκρατία. Έχουν, ως εκ τούτου, τον δικό τους Αρμοστή ή αντιπρόσωπο του ύπατου Αρμοστή, δικαστήρια, άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες και ένα μικρό εκστρατευτικό απόσπασμα το οποίο σταθμεύει εκεί. Βρίσκεται υπό τις εντολές του Ύπατου Αρμοστή και στέλνει τον αντιπρόσωπο του στη Συνέλευση.
Οι Παξοί πιστεύεται ότι έχουν ορισμένη ποσότητα ορυκτό πλούτο, κυρίως θειάφι, αλλά και άλλες θειούχες πηγές. Έχουν επίσης μερικά καλά οικοδομικά υλικά. Οι κάτοικοι τους είναι από τους πιο όμορφους και πιο καλοστεκούμενους όλης της περιοχής, και από αυτή την άποψη είναι διαφορετικοί από τους κατοίκους των άλλων νησιών. Οι ελιές τους θεωρούνται από τα πιο καλά δέντρα, που δίνουν τις μεγαλύτερες σοδειές και το καλύτερο λάδι από οποιοδήποτε νησί. Όταν βλέπει κανείς το νησί από τη θάλασσα, δεν φαίνεται να έχει κάτι αξιοσημείωτο και η μικρή του πόλη, ο Γάιος, και το κλειστό λιμάνι είναι περισσότερο γραφικά παρά χρηστικά. Εκτός από την πόλη υπάρχουν και πολλά χωριά. Η πόλη έχει πάρει το όνομα της από τον χριστιανό απόστολο Γάιο, ο οποίος αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων.
Οι Παξοί δεν έχουν αρκετές πηγές νερού που να καλύπτουν τις ανάγκες των κατοίκων, και όσες υπάρχουν δεν βρίσκονται σε βολικά μέρη, ενώ άλλες είναι γλυφές. Μεγάλες στέρνες ή δεξαμενές έχουν κατασκευαστεί για να αποταμιεύουν το νερό την εποχή της ξηρασίας, οι οποίες έχουν αποδειχθεί πολύ χρήσιμες.
Ο αέρας αυτού του μικρού νησιού θεωρείται πολύ υγιεινός και οι άνθρωποι ζουν πολλά χρόνια. Οι γυναίκες φημίζονται για την ομορφιά τους στα νιάτα τους, αλλά όπως σε ολόκληρη την περιοχή, η ομορφιά των κοριτσιών των κατώτερων τάξεων, η ομορφιά ξεθωριάζει πριν την ηλικία των είκοσι. Οι φορεσιές ήταν παλαιότερα γραφικές, αλλά όσο πάνε καταργούνται. Οι άνθρωποι και των δύο φύλων είναι μάλλον τεμπέληδες και άκακοι, αγράμματοι και προληπτικοί. Κλώθουν το νήμα, αλλά σπάνια φτιάχνουν ύφασμα. Συχνά βλέπει κανείς τις γυναίκες να πλέκουν έξω.
Είναι σχετικά εύποροι και ελάχιστοι, ίσως και κανένας, άποροι. Λέγεται ότι πολλές από τις φτωχές οικογένειες κατέχουν ελιές χωρίς να είναι ιδιοκτήτες γης. Λίγα χρόνια αναμφισβήτητης κατοχής καρπών ενός δέντρου τεκμηριώνουν απαίτηση μόνιμης ιδιοκτησίας ή τουλάχιστον για όσο χρονικό διάστημα ζουν τα δέντρα, και έτσι ο καθένας έχει που έχει αρκετή τύχη ώστε να οικειοποιηθεί την περιουσία του γείτονα για κάποιο χρονικό διάστημα, χωρίς να γίνει αντιληπτός, γίνεται ο νόμιμος ιδιοκτήτης των δέντρων που είχε κλέψει. Αυτό όμως δεν εγείρει απαίτηση για τη γη στη οποία φύονται τα δέντρα.
Στους Παξούς υπάρχει επίσκοπος και πολλά μικρά παρεκκλήσια είναι διασκορπισμένα στο νησί. όπως οπουδήποτε αλλού, λειτουργούν κυρίως κατά τη γιορτή του Αγίου στον οποίο είναι αφιερωμένα.
Οι Παξοί είναι αξιοσημείωτοι για τις σπηλιές τους. Έχουν άνοιγμα προς τα δυτικά και νοτιοδυτικά. Βρίσκονται πάνω σε επιβλητικούς, κατακόρυφους βράχους. Μπορεί να τις προσεγγίσει κανείς με βάρκες του νησιού και μόνο με καλό καιρό. Η μεγαλύτερη έχει περίπου 30 μέτρα ύψος στο άνοιγμα της -το ένα τρίτο σχεδόν του συνολικού ύψους του βράχου. Έχει βάθος περίπου 90 μέτρων και όταν είναι κανείς μέσα, η θέα προς τα έξω περιγράφεται ως ιδιαίτερη -«όχι χωρίς μεγαλοπρέπεια και μια ορισμένη ομορφιά, που δημιουργείται από ένα συνδυασμό καταστάσεων, όπως είναι η μεγάλη καμπυλωτή επιβλητική οροφή, οι εκτεταμένοι κατακόρυφοι τοίχοι, τα βαθιά και διάφανα νερά που ανεβοκατεβαίνουν ρυθμικά, οι γιγάντιοι βράχοι, που την περιζώνουν απ΄έξω , σχεδόν κρύβοντας τη θάλασσα και τον ουρανό, οι όμορφες και ζωηρές αποχρώσεις του πετρώματος, το ασυνήθιστο παίξιμο του φωτός στην οροφή, και αυτό το καθαρό σκοτάδι που ανήκει στη βαθιά σκιά μιας καθαρής ατμόσφαιρας κάτω από το λαμπερό ήλιο». Η σπηλιά αυτή καλύπτεται με την όμορφη φτέρη «μαλλιά της παρθένου».
Άλλες σπηλιές, όχι σε μακρινή απόσταση, αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα των ασβεστολιθικών περιοχών και είναι πολύ γραφικές, χωριζόμενες σε τμήματα, με ανοίγματα στην οροφή, που επιτρέπουν να περνά το φως της ημέρας. Το τοπίο των βράχων γύρω από τις σπηλιές είναι περίφημο και λέγεται ότι είναι το πιο αξιοθέατο σε αυτού του είδους τις εικόνες σε όλη τη σειρά των Ιονίων Νήσων.
Οι Αντιπαξοί είναι ένα βραχώδες νησάκι νότια των Παξών. Έχει 100 κατοίκους, κυρίως βοσκούς και ψαράδες. Ανάμεσα από τα ασβεστολιθικά στρώματα εκρέει φυσική άσφαλτος σε υγρή μορφή. Στην ατμόσφαιρα γίνεται σκληρή και εύθρυπτη.
Εκτός από τους Παξούς και τους Αντιπαξούς υπάρχουν μερικά άλλα νησιά που βρίσκονται νότια της Κέρκυρας και ανήκουν σε αυτή την ομάδα. Από αυτά, ο Φανός (Οθωνοί) είναι ενδιαφέρων, καθώς έχει μια μεγάλη, ευρύχωρη σπηλιά δύσκολη στην πρόσβαση, εκτός από τη θάλασσα και μόνο με καλό καιρό. Η σπηλιά αυτή ήταν επί πολύ κατάλυμα ληστών και πειρατών. Ονομαζόταν από τους Γάλλους η σπηλιά της Καλυψούς, αλλά χωρίς το παραμικρό εύρημα. Έχει άνοιγμα προς το δυτικό μέρος του νησιού. Ο Φανός έχει επίσης μία από τις περίεργες, κυκλικές, βαθιές κοιλάδες, εντελώς κλειστές. Την άνοιξη έχει καλό κυνήγι ορτυκιού.
David Thomas Ansted