Το Παλένκε είναι αναμφίβολα μία από τις σημαντικότερες πόλεις που έχει να επιδείξει ο πολιτισμός των Μάγια, που επικράτησε για περίπου 3.000 χρόνια σε μία εκτεταμένη περιοχή η οποία περιλαμβάνει τη Γουατεμάλα, την Ονδούρα, το Ελ Σαλβαδόρ, το Μπελίσε, τα μεξικανικά ομοσπονδιακά κρατίδια του Γιουκατάν, το Καμπέτσε, το Κουιντάνα Ρου και το Τσιάπας.
Ιδρύθηκε το 100 π.Χ. στη λοφώδη περιοχή κοντά στα σύνορα της πεδιάδας του Καμπέτσε και της οροσειράς Τσιάπας. Το Παλένκε άκμασε τον 7ο αιώνα μ.Χ. κατά την Κλασική Περίοδο. Αρχικά το όνομα του ήταν Λακάμ Χα που σημαίνει «μεγάλο νερό», καθώς η περιοχή βρίθει πηγών. Οτούλουμ («οχυρωμένα σπίτια», στη γλώσσα κολ), ήταν το όνομα που είχαν δώσει στην περιοχή – και με αυτό την παρέδωσαν στους Ισπανούς που την αποίκησαν τον 16ο αιώνα. Οι Ισπανοί είναι αυτοί που άλλαξαν το όνομα σε Παλένκε καθώς στα ισπανικά σημαίνει «οχυρωμένος τόπος», εννοώντας την ισχυρή οχύρωση που το προστάτευε από τις εχθρικές εισβολές.
Όταν ανακαλύφθηκε, το 1800, ο πολιτισμός των Μάγια, θεωρήθηκε ο πιο εξελιγμένος της Μέσης Αμερικής. Οι Μάγια δεν δημιούργησαν μια αυτοκρατορία, με την ιστορική έννοια, αλλά ίδρυσαν ισχυρές πόλεις-κράτη, που κυβερνούσαν μονάρχες. Οι βασιλείς των Μάγια αντιμετωπίζονταν ως θεότητες και εκτός από τις πόλεις ήλεγχαν και τις περιοχές που τις περιέβαλλαν.
Ο πολιτισμός των Μάγια έφτασε στο απόγειό του μεταξύ 3ου και 9ου αιώνα μ.Χ. Πρόκειται για μια περίοδο κατά την οποία ήκμασαν τα μνημειώδη τελετουργικά κέντρα και κυριάρχησαν ισχυρές δυναστείες βασιλέων-ιερέων, που για αιώνες φύλαξαν τα μυστικά τους μέσα στα βάθη των πυραμίδων και τελικά άφησαν πίσω τους, χαραγμένες πάνω στις πέτρες, τις μαρτυρίες ενός ένδοξου παρελθόντος.
Η περιοχή των Μάγια εκτεινόταν σε περίπου 300.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (όση είναι η έκταση της σημερινής Ιταλίας) και χωριζόταν σε δύο ζώνες, σε οροπέδια και σε βαθύπεδα με σημαντικές διαφορές μεταξύ τους σε κλίμα, έδαφος, χλωρίδα και πανίδα. Η οροσειρά του νότου και τα υψίπεδα του Τσιάπας και της Γουατεμάλας ονομάζονταν ορεινή ή παγωμένη γη, ενώ οι πεδιάδες του Γιουκατάν και του Καπέτσε λέγονταν πεδινή ή θερμή γη. Στην πραγματικότητα το κλίμα στα ορεινά ήταν εύκρατο με τη θερμοκρασία να κυμαίνεται από 15 έως 26 βαθμούς Κελσίου όλο το χρόνο και με βροχοπτώσεις έντονες από τον Μάιο ως τον Δεκέμβριο. Τα οροπέδια κάλυπταν δάση από πεύκα, βελανιδιές, κυπαρίσσια, μουριές και δάφνες, που σήμερα η ανθρώπινη επέμβαση στην φύση και η γεωργία έχουν μειώσει σημαντικά.
Προχωρώντας βόρεια, τα βουνά σβήνουν σταδιακά και μετατρέπονται σε λοφίσκους, ώσπου τη θέση τους παίρνει μια τεράστια πεδιάδα με ασβεστώδες έδαφος που δεν ξεπερνά ποτέ τα 200 μέτρα ύψος. Αυτές είναι οι λεγόμενες θερμές περιοχές. Με θερμοκρασία από 21 έως 32 βαθμούς, έχουν τροπική βλάστηση και καταλκύζονται από δέντρα μαονιού, καουτσούκ, φοίνικες, μπαομπάμπ, καθώς επίσης και από πολυάριθμες ποικιλίες θάμνων και λουλουδιών.
Οι βροχοπτώσεις είναι πολύ έντονες αλλά μειώνονται όσο προχωρά κανείς προς τα βόρεια, μέχρι τις ακτές του Γιουκατάν, όπου κυριαρχούσαν τα ημιάνυδρα εδάφη. Ολόκληρη η χερσόνησος είναι επίπεδη, καλλυμένη από χαμηλά αδιαπέραστα δασύλλια και από δαμασκηνιές και ακανθώδη φυτά. Το πορώδες έδαφος αδυνατεί να συγκρατήσει την υγρασία με αποτέλεσμα να σπανίζουν οι πηγές. Μόνο σε σημεία όπου τα υπόγεια ποτάμια προκαλούν την υποχώρηση του ασβεστώδους εδάφους μπορούν να δημιουργηθούν βαθιά υδάτινα κοιλώματα, που ονομάζονται σενότε. Η μεσοαμερικανική πεδιάδα είναι από τα πιο αφιλόξενα μέρη της ηπείρου, αλλά κατά ένα περίεργο λόγο ακριβώς εκεί γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ο πολιτισμός των Μάγια.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic
