Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος (1790-1825)

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που βρήκε φρικτό θάνατο από χέρια Ελλήνων. Γεννήθηκε στην Ιθάκη το 1790. Γιος του Ανδρέα (Ανδρούτσου) Βερούση από τις Λιβανάτες Λοκρίδας, που ήταν διαβόητος αρχικλέφτης της περιοχής. Ο πατέρας του Οδυσσέα υπήρξε στενός συνεργάτης του Λάμπρου Κατσώνη. Η μητέρα του, Ακριβή Τσαρλαμπά, ήταν κόρη του εύπορου προεστού της βενετοκρατούμενης Πρέβεζας.

Ο Οδυσσέας δεν πρόλαβε ουσιαστικά να γνωρίσει τον πατέρα του, ο οποίος συνελήφθη από τους Βενετούς, παραδόθηκε στους Τούρκους και πέθανε στη φυλακή. Το οικογενειακό περιβάλλον της μητέρας του μέσα στο οποίο μεγάλωσε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ήταν εύποροι προύχοντες της Πρέβεζας. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο Οδυσσέας είχε τις δυνατότητες να αποκτήσει τουλάχιστον στοιχειώδη μόρφωση, ενώ παράλληλα επηρεάστηκε από την κινητικότητα ιδεών που λάμβανε χώρα στα Επτάνησα.

Μαθαίνει στοιχειώδη ανάγνωση και γραφή, μιλά ελληνικά και αρβανίτικα, γλώσσες της οικογένειας του, αλλά και λίγα ιταλικά, γλώσσα σε κοινή χρήση στα Επτάνησα. Μετείχε σε κοινωνικά περιβάλλοντα, τα οποία δεξιώνονται την σταδιακή ανάδειξη της ελληνικής αρχαιότητας που λαμβάνει χώρα στους λόγιους κύκλους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κάποια στιγμή της ζωής του βρίσκεται στην αυλή του Αλή πασά ως πολεμιστής, δεν είναι, όμως, διασαφηνισμένο κάτω από ποιες συνθήκες. Μπορούμε να εικάσουμε ότι η οικονομική καταστροφή που υπέστη η οικογένεια του μετά την επίθεση του Αλή πασά στη Πρέβεζα, το πολεμικό παράδειγμα του πατέρα του Ανδρούτσου, αλλά και παλιές σχέσεις του πατέρα του με τον Αλβανό πασά επηρέασαν την απόφαση του Οδυσσέα να ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα και μάλιστα στην αυλή του ισχυρότερου εκείνη την εποχή Τούρκου πασά. Το 1814 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος έχει κατορθώσει να ανέβει ιεραρχικά στην αυλή και να είναι πια αρχηγός της προσωπικής φρουράς του Αλή πασά. Το επόμενο στάδιο είναι η κατάληψη της επίζηλης θέσης του αρματολικίου Λιβαδειάς, που και ο πατέρας ήθελε, αλλά δεν κατάφερε να το κερδίσει.

Ο θάνατος του Αθανασίου Διάκου στις 24 Απριλίου 1821 δημιουργεί κενό εξουσίας στις επαναστατικές δυνάμεις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, μετά από σύντομη διαφυγή στα Επτάνησα, επανέρχεται στη Στερεά Ελλάδα. Η πορεία του Ανδρούτσου θα συνδεθεί στενά με την μετέπειτα εξέλιξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή και τη διαμόρφωση των πολιτικοκοινωνικών συσχετισμών δυνάμεων. Η μάχη της Γραβιάς μπορεί να θεωρηθεί ως εκκίνηση της διαδρομής του Ανδρούτσου στην Ελληνική Επανάσταση.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος πέρα από την στρατηγική του ικανότητα και την ανδρεία που επέδειξε στα πεδία των μαχών είναι γνωστός και για τις πολιτικές του αντιπαραθέσεις. Λίγους μήνες μετά την έναρξη της Επανάστασης κρινόταν αναγκαίο να δημιουργηθούν διοικητικοί θεσμοί ικανοί να υποστηρίξουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Η προοπτική συγκρότησης μιας τοπικής διοίκησης στην Ανατολική Χέρσο Ελλάδα συνιστά εισαγωγή μιας νεοτερικότητας μέσα στο πλαίσιο μιας παραδοσιακής κοινωνίας. Στις 15 Νοεμβρίου ιδρύθηκε ο Άρειος Πάγος ως ανώτατο όργανο διοίκησης της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος. Ο Άρειος Πάγος ήταν ένα όργανο με το οποίο ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αρχικά συνεργάστηκε αρμονικά, αργότερα όμως τα συμφέροντα τους διασταυρώθηκαν.

Ο Άρειος Πάγος και ο Ανδρούτσος εποφθαλμιούσαν τον έλεγχο της Εύβοιας και της Αθήνας, ο έλεγχος των οποίων θα διαμόρφωνε νέους συσχετισμούς δυνάμεων στην Ανατολική Χέρσο Ελλάδα. Μέσα στο 1822 ο Άρειος Πάγος τίθεται υπό τις διαταγές της Προσωρινής Διοίκησης. Η δημοκρατικότητα, όμως, του Οδυσσέα Ανδρούτσου και η ολιγαρχικότητα των πολιτικών δυνάμεων της εποχής έδειχναν την ρήξη ανάμεσα στη Προσωρινή Διοίκηση και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο να μοιάζει αναπόφευκτη. Οριστικοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 1825.

Άρχισε ένας ανελέητος αγώνας εκ μέρους των πολιτικών δυνάμεων να πλήξουν το κύρος του Ανδρούτσου. Από το 1824 Ο Ανδρούτσος είχε χάσει τα ερείσματα του στο αστικό κέντρο των Αθηνών, ακόμη και μεταξύ των χωρικών. Στο έσχατο σημείο της καταδρομής του ο Οδυσσέας Ανδρούτσος επέλεξε την παράδοση του στον Ιωάννη Γκούρα, άλλοτε πρωτοπαλίκαρο του, στις 7 Απριλίου 1825. Φυλακίστηκε, βασανίστηκε και βρήκε φρικτό θάνατο στην Ακρόπολη, στις 5 Ιουνίου 1825, οπότε και καταγκρεμνίστηκε το νεκρό σώμα του από τον Ιερό Βράχο.

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών