Οι βασιλείς της Αρχαϊκής Περιόδου (3η χιλιετία π.Χ.) στην Αίγυπτο υιοθέτησαν ένα είδος τάφου, τον μασταμπά, ο οποίος έγινε πολύ δημοφιλής στον αιγυπτιακό κόσμο. Ο μασταμπάς ήταν μια αρχιτεκτονική κατασκευή για ανθρώπους με υψηλά αξιώματα που ήρθε να αντικαταστήσει τις παραδοσιακές ταφές σε σκαμμένους λάκκους.
Ο τυπικός μασταμπάς εξελίχθηκε από μια απλούστερη κατασκευή της Αρχαϊκής Περιόδου. Περιελάμβανε πολλούς θαλάμους, ένα μέρος των οποίων βρισκόταν κάτω από τη γη, όπου τοποθετούνταν η σορός, αφού τυλιγόταν μέσα σε ψάθες. Αργότερα αντικαταστάθηκαν από φέρετρα που τοποθετούνταν σε κοιλότητες ανάμεσα στο δάπεδο και τους τοίχους. Η εξέλιξη της κατασκευής αυτού του τύπου οδήγησε στην ανάπτυξη κτιρίων, που ήταν παρόμοια οι άνθρωποι όσο ζούσαν, αλλά ήταν επίσης φτιαγμένα για να χρησιμεύουν ως αιώνιες κατοικίες.
Στην αρχή οι ένοικοι των τάφων ήταν βασιλείς, όμως όταν αυτοί άρχισαν να προτιμούν τις πυραμίδες, με πρώτη τη βαθμιδωτή πυραμίδα του Ζοζέρ (2650π.Χ. περίπου), οι μασταμπάδες συνέχισαν να χρησιμοποιούνται για την ταφή άλλων σημαντικών προσώπων, όπως οι συγγενείς του φαραώ και τα μέλη της Αυλής.
Ο όρος μασταμπάς, που σημαίνει πάγκος και παραπέμπει στους χτιστούς πάγκους που υπήρχαν μπροστά στις αραβικές κατοικίες, υιοθετήθηκε από τους αιγυπτιολόγους για να δείξουν έναν απλό τάφο αποτελούμενο από δύο τμήματα. Το ένα βρισκόταν εν μέρει μέσα στη γη και χρησίμευε ως ταφικός θάλαμος. Το άλλο, στο επίπεδο του εδάφους, ήταν χτισμένα από πέτρα ή πλίνθους και αποτελούνταν από αρκετούς θαλάμους που περιείχαν όλα τα αντικείμενα του αποθανόντος. Αυτό χρησίμευε επίσης και ως ναΐσκος. Το εξωτερικό ήταν διακοσμημένο με με αρχιτεκτονικά στοιχεία που μιμούνταν τις προσόψεις των ανακτόρων.
Στη σύλληψη, η οργάνωση του μασταμπά ήταν απολύτως όμοια με εκείνη των πυραμίδων. Είχαν και οι δύο περιοριστικούς τοίχους, έξω από τους οποίους υπήρχαν μερικοί βοηθητικοί τάφοι που ήταν τάφοι υπηρετών. Στην πραγματικότητα ήταν δούλοι που τους δηλητηρίαζαν ή τους έθαβαν ζωντανούς όταν πέθαιναν οι αφέντες τους.
Στην Άβυδο και στην Σακάρα έχουν αποκαλυφθεί τάφοι βασιλέων. Πιθανόν οι βασιλείς της 1ης δυναστείας (3000-2890π.Χ.) να έχτιζαν δύο τάφους για τον εαυτό τους, έναν άδειο, συμβολικό τάφο στην Άβυδο και τον αληθινό τάφο στην Σακάρα. Ενδεχομένως οι δύο νεκροπόλεις να συμβόλιζαν τον διπλό ρόλο των βασιλέων στην Άνω και την Κάτω Αίγυπτο, μια πρακτική που συνεχίστηκε και από τις μετέπειτα δυναστείες.
Οι βασιλικοί μασταμπάδες, οι οποίοι σύντομα αντικαταστάθηκαν από τις πυραμίδες, εγκαταλείφθηκαν πιο γρήγορα από τους μασταμπάδες για άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους. Γύρω από τις Πυραμίδες της Γκίζας υπάρχουν αμέτρητα κτίσματα αυτού του τύπου, τοποθετημένα με πολύ μεγάλη τάξη γύρω από τους τάφους των φαραώ.
Το πάνω μέρος της κατασκευής, που προοριζόταν για ναΐσκος για τη λατρεία του νεκρού, ήταν το πιο αναπτυγμένο τμήμα του τάφου από την 4η δυναστεία (2613-2494π.Χ.) και μετά. Οι πολλοί θάλαμοι ήταν διακοσμημένοι με ζωγραφιστά χαμηλά ανάγλυφα που απεικόνιζαν κάθε είδους θέματα, όπως προσκόμιση προσφορών στο νεκρό, σκηνές από τη ζωή στην ύπαιθρο, το κυνήγι και το ψάρεμα. Ο νεκρός αποδιδόταν συνήθως να επιβλέπει αυτές τις δραστηριότητες συντροφιά με τη σύζυγό του.
Στην κυρίως αίθουσα, όπου γίνονταν οι πιο σημαντικές τελετές, η μεγαλύτερη προσοχή ήταν επικεντρωμένη στη διακόσμηση της ψεύτικης θύρας. Η στήλη ή η αναμνηστική πλάκα που βρισκόταν μποστά από τον βωμό, βλέποντας προς τη δύση, πίστευαν ότι έδινε τη δυνατότητα στον αποθανόντα να πηγαινοέρχεται από τον κόσμο των νεκρών σε εκείνον των ζωντανών όποτε ήθελε.
Με πληροφορίες από: nationalgeograhic