Ο Κωνσταντίνος Ζ’ ο Πορφυρογέννητος διαδέχθηκε στον θρόνο τον Αλέξανδρο, αδελφό του Λέοντα Στ’. Επειδή ήταν τότε μόνο επτά ετών επιτροπευόταν από επταμελή αντιβασιλεία. Ο Κωνσταντίνος Ζ’ ανέλαβε οριστικά την εξουσία στις 27 Ιανουαρίου του 945 και το Πάσχα του 946 έστεψε συναυτοκράτορα τον γιο του Ρωμανό για να στερεώσει την δυναστεία.
Ο Κωνσταντίνος Ζ’ υπήρξε περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο άνθρωπος των γραμμάτων, λόγιος, συγγραφέας, με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα για την ιστορία, τη φιλολογία, την τέχνη, τις νομικές επιστήμες. Όχι μόνο υποστήριξε τις τέχνες, αλλά και ο ίδιος ασχολήθηκε με την ποίηση, την ζωγραφική, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική, τη μουσική, αλλά και με τις εφαρμοσμένες τέχνες, όπως η ναυπηγική πολεμικών πλοίων, η τορνευτική και τη χρυσοχοΐα. Επειδή ήταν εξαιρετικά μελετηρός και επειδή του άρεσε πολύ να συναναστρέφεται λόγιους καλλιτέχνες και επιστήμονες «έγινε εγκυκλοπαιδικότατος».
Ως πολιτικός υπήρξε μετριότατος. Ακολούθησε την πολιτική του Ρωμανού Α’ και επηρεαζόταν πολύ από τη σύζυγό του Ελένη Λεκαπηνή. Είχε όμως το χάρισμα να εκλέγει ικανούς συνεργάτες στους τομείς που αντιλαμβανόταν ότι δεν ήταν κατάλληλος. Το γεγονός αυτό δείχνει άνθρωπο σώφρονα και προικισμένο με ζωηρό το αίσθημα της αυτογνωσίας και της αίσθησης των πραγμάτων.
Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος γράφει για τον Κωνσταντίνο Ζ’: «Δεν ζούσε τον ίδιο τρόπο ζωής όπως ο πατέρας του, αλλά ήταν σώφρων, όπως ο παππούς του, δεν ήταν αμαθής, όπως ήταν ο παππούς του, αλλά ήταν λόγιος όπως ο πατέρας του. Δεν ήταν άπρακτος, όπως ο πατέρας του, αλλά, μολονότι δεν είχε την πολιτική δραστηριότητα όπως του παππού του, δεν εστερείτο πρακτικού πνεύματος».
Η αγάπη του για τα γράμματα οδήγησε τον Κωνσταντίνο Ζ’ Πορφυρογέννητο στην αναδιοργάνωση του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας, το οποίο είχε πριν από έναν αιώνα αναδιαμορφώσει ο περίφημος καίσαρας Βάρδας, θείος του Μιχαήλ Γ’ και αδελφός της αυτοκράτειρας Θεοδώρας. Διόρισε διαπρεπείς καθηγητές όπως ο πατρίκιος Νικηφόρος στα Μαθηματικά, ο πρωτοσπαθάριος Κωνσταντίνος στη Φιλοσοφία, ο Γρηγόριος στην Αστρονομία, ο Αλέξανδρος επίσκοπος Νικαίας, στη Ρητορική κλπ.
Η αμοιβή αυτών των καθηγητών υπήρξε πλουσιοπάροχη. Αλλά και τους φοιτητές τούς βοηθούσε πολύ, ιδιαίτερα αυτούς που διακρίνονταν για την επιμέλεια τους. Τους ονόμαζε «ομοδιαίτους και ομοτράπεζους», τους καλούσε σε γεύματα στα ανάκτορα, όπου συζητούσε μαζί τους φιλολογικά και επιστημονικά θέματα.
Στις 9 Νοεμβρίου του 959 πέθανε ο Κωνσταντίνος Ζ’ ο Πορφυρογέννητος σε ηλικία 54 ετών, μετά από βασιλεία 48 ετών, στην πραγματικότητα άσκησε την εξουσία μόνο τα τελευταία 14 χρόνια.