Ο Κωνσταντίνος Δ’ νικά τους Άραβες

Η νίκη έναντι των Αράβων του Κωνσταντίνου Δ’ είχε τεράστια απήχηση στους διάφορους ηγεμόνες της Ευρώπης, οι οποίοι έστειλαν πρεσβείες για να συγχαρούν τον Κωνσταντίνο για τον θρίαμβο του. Η νίκη των Ελλήνων ήταν νίκη του πολιτισμού και του Χριστιανισμού. Με τη νίκη αυτή ο Κωνσταντίνος Δ’ έσωσε όχι μόνο τον Χριστιανισμό αλλά και την Ευρώπη από τη μουσουλμανική κατάκτηση. Ο καθηγητής Καραγιαννόπουλος γράφει σχετικά: «Η νίκη του 674-678, μολονότι δεν δύναται ίσως -από της απόψεως της σφοδρότητος των συγκρούσεων και του πλήθους των συμμετασχουσών δυνάμεων- να συγκριθεί με τα γεγονότα του 718 προς της Κωσνταντινουπόλεως και του 732 εις το Poitiers, αποτελεί εν τούτοις γεγονός ίσης προς αυτάς σημασίας. Με τη νίκη του Κωνσταντίνου Δ’ απεκρούσθη η πρώτη απόπειρα εισβολής των Αράβων εις την Ευρώπην και απεφεύχθη η καταστροφή του ταμείου των αρχαιοελληνικών θησαυρών που ήτο τότε το Βυζάντιον. Απεφεύχθη επομένως η εκβαρβάρωσις της Ευρώπης, εις εποχήν μάλιστα καθ’ ην η ευεργετική ελληνοβυζαντινή επίδρασις δεν είχε γίνει εισέτι αισθητή».

Ο Κωνσταντίνος Δ' νικά τους Άραβες
Το «υγρό πυρ»

Οι Άραβες κατέλαβαν την Κύπρο, τη Ρόδο, την Κω και συνέχισαν τις κατακτήσεις τους κυριεύοντας τη Χίο, τη Σμύρνη και τα παράλια της Λυκίας και της Κιλικίας καθώς και ολόκληρο το Αιγαίο πέλαγος. Ο χαλίφης της Συρίας Μωαβιά αποφάσισε να επιτεθεί κατά της Κωνσταντινούπολης. Έφτασε μπροστά στη βασιλίδα και άρχισε να την πολιορκεί το 673. Συγχρόνως ισχυρός αραβικός στρατός έφτασε απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, στη Χαλκηδόνα. Η πρώτη αυτή πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες διήρκεσε έξι χρόνια. Δεν ήταν συνεχής και συστηματική γιατί διεξαγόταν από τον Απρίλιο ως τον Σεπτέμβριο κάθε έτους.

Όμως ο τρόπος πολιορκίας των Αράβων δεν ήταν καθόλου αποτελεσματικός. Ο Κωνσταντίνος Δ’ είχε χρόνο να οργανώνει την άμυνα της πόλης και να ετοιμάζει αντεπίθεση. Οι Άραβες επέμεναν στην πολιορκία αλλά και οι βυζαντινοί τους απέκρουαν με θαυμαστό τρόπο. Ενώ η πολιορκία συνεχιζόταν ένα νέο στοιχείο ήρθε να συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στη νίκη των βυζαντινών. Αυτό ήταν η χρήση του «υγρού πυρός» ή «θαλάσσιου πυρός» ή «ελληνικού πυρός». Πρόκειται για μια καταπληκτική εφεύρεση ή τελειοποίηση εφεύρεσης του Έλληνα μηχανικού Καλλίνικου. Ήταν μια εμπρηστική ουσία από θειάφι, νίτρο, πίσσα και πετρέλαιο.

Οι βυζαντινοί εφοδίαζαν πολλά πλοία με το τρομερό αυτό όπλο, που εκσφεδονιζόταν με ειδικούς χάλκινους σωλήνες (σιφώνια) και προκαλούσε πυρκαγιά στα εχθρικά πλοία μέσα σε ένα πανδαιμόνιο φωτιάς, εκπυρσοκροτήσεων, αστραπών και βροντών. Έτσι με το υγρό πυρ οι βυζαντινοί κατέκαψαν τα περισσότερα αραβικά πλοία, ενώ τα υπόλοιπα βυθίστηκαν στα παράλια της Λυκίας και της Παμφυλίας από φοβερή θαλασσοταραχή καθώς και από επιθέσεις του στόλου.

Εν τω μεταξύ ο χαλίφης Μωαβιά, επειδή πιεζόταν πολύ από επιδρομές Μαρδαϊτών (χριστιανοί Σύριοι που είχαν εγκατασταθεί στον Λίβανο), τις οποίες υποκινούσε ο ίδιος ο βυζαντινός αυτοκράτορας, αναγκάστηκε να ζητήσει ειρήνη από τους Βυζαντινούς. Έβλεπε εξάλλου ότι οι επιχειρήσες τους στην Κωνσταντινούπολη προχωρούσαν σε αποτυχία.

Ο Κωνσταντίνος Δ’ δέχθηκε τους πρέσβεις των Αράβων και αφού ακολούθησαν διαπραγματεύσεις και στην Κωνσταντινούπολη και στη Δαμασκό, συνομολογήθηκε ειρήνη το 679 για 30 χρόνια. Οι Άραβες υποχρεώθηκαν να πληρώνουν κάθε χρόνο 3.000 χρυσά νομίματα και να παρέχουν 50 όμηρους και 50 καθαρόαιμους ίππους.