Ο Θουκυδίδης, ο «πρώτος» ιστορικός

Ο Θουκυδίδης υπήρξε ορθολογιστής και αντικειμενικός. Καταγράφει την Ιστορία του ξεκαθαρισμένη από μύθους αφ’ ενός και δεν μεροληπτεί υπέρ των Αθηναίων ή υπέρ των Σπαρτιατών αφ’ ετέρου.

Ο Θουκυδίδης, ο «πρώτος» ιστορικός
Ο Θουκυδίδης

Ο ιστορικός Θουκυδίδης

Πρώτη συμβολή του στην ιστοριογραφία είναι η διάκριση των πραγματικών από τα φανταστικά γεγονότα. Ο Θουκυδίδης δεν αναφέρεται σε θαύματα ούτε παραθέτει χρησμούς και τις περιγραφές που ακούει από αυτόπτες τις διασταυρώνει.

Αρχίζει να γράφει την Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου -το μοναδικό του έργο- από την πρώτη στιγμή έναρξης των εχθροπραξιών 431π.Χ.). μέχρι τη μέρα του θανάτου του, το 399π..Χ Πρόκειται για ένα έργο ζωής, που συνεχίζει να γράφει για 20 ολόκληρα χρόνια. Η αφήγηση του φτάνει μέχρι το καλοκαίρι του 411π.Χ. Ο πόλεμος τελειώνει το 404π.Χ., οπότε μάλλον ο θάνατος του σταματά τη συγγραφή. Από εκεί και στο εξής συνεχίζει ο Ξενοφώντας την εξιστόρηση του πολέμου στο έργο του «Ελληνικά».

Το υλικό της Ιστορίας του ήταν αναγκασμένος να το συλλέγει ταξιδεύοντας σε διάφορους τόπους για να χαρτογραφήσει τα πεδία των μαχών, για να συναντήσει αυτουργούς και αυτήκοους μάρτυρες, που θα του ιστορήσουν τα περιστατικά, ρις πολιορκίες, τις μάχες, τις επιθέσεις, τους διαλόγους των πρέσβεων. Πρέπει να αναζητήσει ακόμα επίσημους λόγους, συνθήκες, συμφωνίες από τα δημόσια αρχεία των εμπολέμων. Η συλλογή του υλικού του ήταν επίπονη και μακροχρόνια.

Δεύτερη συμβολή του Θουκυδίδη στην ιστοριογραφία είναι η διάκριση των περιστασιακών αφορμών από τις πραγματικές αιτίες και η κριτική θεώρηση του υλικού. Ο Θουκυδίδης ιεραρχεί όλα τα στοιχεία που συνέλεξε από πλευράς σπουδαιότητας και βαρύτητας. Αφαιρεί και απορρίπτει επουσιώδη και αληθοφανή. Ταξινομεί τα σημαντικά σε συνδυασμούς με κριτήριο την αλληλεξάρτηση και αλληλοσυσχέτιση τους. Συγκρίνει αυτούς τους συνδυασμούς με τις παραμέτρους μιας υποθετικής εικόνας μάχης, πολιορκίας, διαλόγου πρέσβεων, εκφώνησης επιταφίου που φημολογείται. Αυτήν την αρχική εικόνα την αναπροσαρμόζει σε δεύτερο χρόνο επί τη βάσει των μαρτυριών ταξινομώντας, ιεραρχώντας, αφαιρώντας, πριν να αρχίσει την τελική καταγραφή.

Τρίτη συμβολή μετά την επεξεργασία των δεδομένων του, που τον προστατεύει ως ένα βαθμό από την πλάνη και από τον υποκειμενισμό είναι η πλήρης αποστασιοποίηση. Αγωνίζεται κάθε λεπτό για ολόκληρη εικοσαετία να «εξαφανίσει τον εαυτό του» πίσω από το έργο του, και ας είχε πάρει μέρος και αυτός στον πόλεμο και ας είχε δοκιμαστεί από αυτόν με την εξορία πρώτα, που τον κράτησε τα καλύτερα χρόνια της ζωής του μακριά από την Αθήνα, ακόμη περισσότερο όμως με τις περιπέτειες της πατρίδας του, που δεν έπαψε να την αγαπάει και όταν εκείνη τον είχε διώξει», σύμφωνα με τον Ι. Θ. Κακριδή.

Τελευταία συμβολή του Θουκυδίδη στην ιστοριογραφία είναι η γλώσσα της συγγραφής. Η δημιουργία νέων όρων, χρήσιμων για την ακρίβεια και την καθαρότητα της περιγραφής του, η συχνή χρήση της γενικής του έναρθρου απαρεμφάτου για τη δήλωση αιτίας.

Ο βίος του Θουκυδίδη

Ο Θουκυδίδης από το δήμο του Αλίμου ήταν πάμπλουτος. Ο πατέρας του Όλορος, απόγονος του Ολόρου, βασιλιά των Θρακών, του είχε αφήσει περιουσία τεράστια: κτήματα και ένα χρυσορυχείο στη Σκαπτή ύλη της Θράκης.

Ως απόγονος εύπορης και ευγενούς οικογένειας έτυχε τέλειας παιδείας. Δάσκαλοι του ήταν ο Αναξαγόρας και και ο Αντιφώντας Ακόμη οι σοφιστές που έφταναν στην Αθήνα, στο τότε κέντρο του πνευματικού κόσμου, Πρωταγόρας, Πρόδικος, Γοργίας κ.α. επέδρασαν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του.

Το 424π.Χ. βρέθηκε στρατηγός του αθηναϊκού στόλου. Δεν κατόρθωσε να σώσει την Αμφίπολη από τον Βρασίδα. Οι Αθηναίοι τον καταδικάζουν σε θάνατο για εσχάτη προδοσία. Έτσι αναγκάζεται να αυτοεξοριστεί για 20 χρόνια στη Σκαπτή Ύλη και να γράψει την Ιστορία του.

Μετά την κατάλυση των Τριάκοντα Τυράννων το 403 επιστρέφει στην Αθήνα με ψήφισμα του δήμου, αλλά σύντομα την εγκαταλείπει. Λίγο αργότερα αυτός ο «πατέρας» των ιστοριογράφων, ο αντιπροσωπευτικότερος τύπος της μεγάλης αθηναϊκής ακμής, η αυστηρότερη διάνοια της κλασικής αρχαιότητας, πεθαίνει αιφνίδια στην Σκαπτή Ύλη.

Please follow and like us:
error
fb-share-icon

3 Σχόλια

Υποβολή απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

error

Enjoy this blog? Please spread the word :)