Ο 19ος αιώνας έχει πολλά παιδιά. Κανένας αιώνας στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν ήταν τόσο γεμάτος από εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα, όσο ο 19ος αιώνας. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, ο δυτικός κόσμος, ήταν η περιοχή του εργοστασίου όπου παράγονταν όλες οι καινούριες ιδεολογικές, πολιτικές, οικονομικές, επιστημονικές πραγματικότητες. Στον 19ο αιώνα, ένα παιδί των επαναστάσεων που είχαν προηγηθεί, δηλαδή της Αγγλικής, της Αμερικανικής Επανάστασης και φυσικά της Γαλλικής Επανάστασης, είναι ένα μεγάλο ιδεολογικό ρεύμα, που χαρακτήρισε τον 19ο αιώνα και ονομάζεται «εθνικισμός».
Ο σωστός όρος είναι «εθνισμός», γιατί με τον όρο «εθνικισμός» στην ελληνική ορολογία
εννοούμε την υπερβολή του εθνισμού, εκεί που σε κάθε χώρα, σε κάθε λαό υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν ότι μόνο ο δικός τους λαός είναι ο καλύτερος, ο δικαιότερος, ο εξυπνότερος και όλοι οι άλλοι πρέπει να υποστούν τη δράση της δικής τους ομάδας.
Όμως ο εθνισμός είναι ένα δυναμικότατο κίνημα το οποίο σάρωσε την Ευρώπη και τον κόσμο στον 19ο αιώνα, με πιο εμφανή και γρήγορα αποτελέσματα στις χώρες στις οποίες υπήρχε αποικιοκρατία και σε άλλες χώρες οι οποίες ήταν αυτοκρατορίες. Γιατί; Διότι οι λαοί που βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο άλλων δυνάμεων θεώρησαν ότι ήρθε η ώρα να απαλλαγούν από αυτές τις δυνάμεις. «Εμείς θα ζήσουμε όπως επιθυμούμε, θα ζήσουμε με τις δικές μας συντεταγμένες. Θέλουμε να έχουμε ένα δικό μας εθνικό κράτος».
Έτσι αυτό το ρεύμα του εθνισμού θα σαρώσει πρώτα την περιοχή της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Εκεί θα γίνουν μεγάλης κλίμακας εξεγέρσεις, κινήματα και επαναστάσεις, εναντίον φυσικά tων δύο ευρωπαϊκών δυνάμεων που ήλεγχαν το μεγαλύτερο τμήμα της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, δηλαδή της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, η οποία ελέγχει μία στην ουσία χώρα αλλά τεράστια, που είναι μια από τις μεγαλύτερες χώρες του κόσμου, τη Βραζιλία.
Οι κάτοικοι της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής μεταξύ του 1810 και του 1830 είχαν απαλλαγεί από την παρουσία των Ισπανών και των Πορτογάλων. Η Ισπανία έδωσε μάχες για να κρατήσει τις αποικίες της εκεί. Αντιθέτως ο Πορτογάλος βασιλιάς όταν είδε τα πράγματα πώς έβαιναν στα ισπανικά εδάφη είχε την πρόνοια να παραχωρήσει μόνος του ανεξαρτησία στη Βραζιλία, κι έτσι η Βραζιλία ανεξαρτητοποιήθηκε χωρίς πόλεμο και χωρίς αίμα.
Αρχηγοί αυτής της δράσεως ήταν κατά κύριο λόγο δύο μεγάλες προσωπικότητες: ο Σιμόν Μπολίβαρ (Simón Bolívar), ένα πρόσωπο το οποίο τιμάται ιδιαίτερα μέχρι σήμερα από τις χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση της ισπανικής αυτοκρατορίας, και ο Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν (José de San Martín), επίσης μαχητής της ελευθερίας.
Καθώς όμως το ωστικό κύμα έπαιζε τον ρόλο του στην Αμερική, ταυτοχρόνως επηρέασε τη
νοτιοανατολική περιοχή της Ευρώπης, και τούτο διότι εδώ βρίσκονταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία όμως ήδη από έναν αιώνα και πάνω ήταν σε σαφή παρακμή και ήδη
η Ρωσία έμοιαζε ότι πρόκειται να την κατανικήσει και να την υποκαταστήσει.
Χάρις λοιπόν σε συνδυασμένα γεγονότα, δηλαδή τη διείσδυση του κλίματος του εθνισμού στα Βαλκάνια, τις επιρροές από τη Γαλλική Επανάσταση, το γεγονός ότι η Ρωσία και ταπεινώνει και χτυπά και συγκρούεται με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και μοιάζει ότι θα παίξει ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων, και η ίδια η αδυναμία πλέον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ώθησε τους λαούς της Βαλκανικής να μπουν κι εκείνοι σε εξεγέρσεις για τη δημιουργία εθνικού κράτους. Πρώτοι οι οποίοι επαναστάτησαν είναι οι Σέρβοι, αλλά εκείνοι οι οποίοι επαναστάτησαν πρώτοι συνειδητά με εθνικό πρόσημο είναι οι Έλληνες, οι οποίοι δημιούργησαν εθνικό κράτος το 1830 και θα ακολουθήσουν στον 19ο αιώνα, σ’ αυτή τη δράση, οι Βούλγαροι, οι Ρουμάνοι.