Ο Γιάννης Γκούρας γεννήθηκε σε ένα μικρό χωριό της Παρνασσίδος, την Γκουρίτσα το 1791. Μικρός ήταν τσοπανάκος κα φύλαγε τα πρόβατα ενός Τούρκου. Όταν έγινε 17 ετών ακολούθησε τον θείο του γερο-Πανουργιά, ο οποίος τότε ήταν κλέφτης καταδιωγμένος από τους Τούρκους. Από αυτόν μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και έμαθε την τέχνη του πολέμου. Τρία χρόνια πριν την Επανάσταση άφησε τον Πανουργιά και ακολούθησε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Ο Αλή πασάς θέλοντας να δολοφονήσει έναν προσωπικό του εχθρό στη Αθήνα, ζήτησε τη βοήθεια του Οδυσσέα Ανδρούτσου και εκείνος ανέθεσε την αποστολή στον Γιάννη Γκούρα, που κατέβηκε στην Αθήνα και εξετέλεσε τη διαταγή. Οι ανακρίσεις κατέληξαν στον Γκούρα, ο οποίος συνελήφθη. Ο Ανδρούτσος, μόλις πληροφορήθηκε το γεγονός, έδρασε αστραπιαία συνέλαβε συλλαμβάνοντας τους Τούρκους αξιωματούχους του πασά της Εύβοιας, στον οποίο ανήγγειλε ότι αν δεν ελευθέρωνε τον Γκούρα θα σκότωνε τους ανθρώπους του. Ο πασάς ελευθέρωσε τον Γκούρα, που από τότε έγινε πρωτοπαλίκαρο του Ανδρούτσου.
Ο Πανουργιάς, που συμμετείχε και αυτός στη Συνέλευση της Λευκάδας, ανέθεσε σε οπλαρχηγούς να στρατολογήσουν πολεμιστές από τα χωριά της Παρνασσίδος και της Δωρίδας. Ο Γιάννης Γκούρας αφού ήρθε σε επαφή με τους προκρίτους του Γαλαξιδιού και τους κεφαλάδες του Αγίου Γεωργίου και των γύρω χωριών, συγκρότησε πολυάριθμο σώμα με κορμό 300 ένοπλους Γαλαξιδιώτες φορτωμένους και με κανόνια από τα πλοία τους και 400 από την υπόλοιπη περιοχή.
Ο Γκούρας, ένας από τους οπλαρχηγούς της επίθεσης κατά της πόλης των Σαλώνων (27 Μαρτίου), συνέβαλε με τους γενναίους άνδρες του στην εξ εφόδου αυθημερόν κατάληψη της. Οι Τούρκοι κλείσθηκαν στο Κάστρο και παραδόθηκαν στις 10 Απριλίου 1821, ανήμερα το Πάσχα.
Πριν τη μάχη της Αλαμάνας, ο Γιάννης Γκούρας διατάχθηκε να να εκτελέσει όλους τους Τούρκους που φύλαγε στα Σάλωνα ο πρωτοξάδελφος του Γιάννης Μαμούρης. Ο Γκούρας εξετέλεσε τη διαταγή αφήνοντας ζωντανό μόνο τον Οσμάν μπέη, τον οποίο αντάλλαξε με τον Γιώργο Δυοβουνιώτη. Ο Γιάννης Γκούρας συμμετείχε ακόμη στην μάχη που δόθηκε στο Χάνι της Γραβιάς, πρωταγωνίστησε στη μάχη των Βασιλικών Φθιώτιδας καθώς και στη μάχη του Μαραθώνα του 1824.
Μετά τη μάχη των Βασιλικών ο Γκούρας, στηριζόμενος στη δόξα και την ικανότητα του, ανεξαρτητοποιήθηκε και συγκρότησε δικό του Σώμα. Άρχισε να δρα ως ισότιμος προς τους άλλους οπλαρχηγούς και η γνώμη του είχε βαρύτητα στα πολεμικά ζητήματα. Τον Μάιο του 1822, η κυβέρνηση του πρότεινε να αναλάβει τη αρχηγία του σώματος της Λιβαδειάς, αντικαθιστώντας τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, ο οποίος είχε έρθει σε ρήξη με τον Άρειο Πάγο των Σαλώνων. Ο Γκούρας δεν δέχτηκε, είτε γιατί δεν ήθελε να φανεί αχάριστος απέναντι στον ευεργέτη και σωτήρα του Ανδρούτσο, είτε γιατί πίστευε ότι δεν θα μπορούσε να επιβληθεί στους άλλους καπεταναίους της Στερεάς Ελλάδας. Όταν ο Ανδρούτσος ανέλαβε αρχιστράτηγος στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα, διόρισε τον Γκούρα φρούραρχο των Αθηνών, θέση που κράτησε μέχρι το Νοέμβριο του 1824.
Δυστυχώς όλοι οι άνθρωποι έχουμε ελαττώματα. Το ελάττωμα του Γκούρα ήταν η φιλαργυρία. Τη φιλαργυρία του εκμεταλλεύτηκε η κυβέρνηση Κουντουριώτη-Κωλέττη για να τον εξαγοράσει με 900.000 γρόσια και να τον στρέψει εναντίον των ανταρτών του Μοριά. Η φιλαργυρία του τον οδήγησε στην εκτέλεση της επιθυμίας της κυβέρνησης να συλλάβει τον προστάτη και σωτήρα του Οδυσσέα Ανδρούτσο, τον οποίο έκλεισε στο βενετικό πύργο της Ακρόπολης, έβαλε -όπως πιστεύεται- τον εξάδελφο του Γιάννης Μαμούρη να τον δολοφονήσει και να τον πετάξει από την Ακρόπολη. Αλλά και ως φρούραρχος δεν σταμάτησε να καταπιέζει τους Αθηναίους.
Το τελευταίο βράδυ του Σεπτεμβρίου του 1826 σε μία από τις τακτικές επιθεωρήσεις των επάλξεων, για να ενθαρρύνει τους συμπολεμιστές του και να εμποδίσει τυχόν λιποταξίες, ένα βόλι του Κιουταχή τον βρήκε στον κρόταφο και τον άφησε άπνουν ακαριαία. Ήταν μόλις 35 ετών.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών