Ο Ανδρίτσος Σαφάκας ήταν αρματολός από την ορεινή Ναυπακτία. Γεννήθηκε το 1775 στην Αρτοτίνα. Μεταπηδούσε από το στρατόπεδο των Ελλήνων στο στρατόπεδο των Τούρκων και το αντίστροφο με αρκετή ευκολία. Βρήκε το θάνατο από ελληνικά χέρια το 1828.
Αρματολός, συμμερίζεται τις περιπέτειες των οπλαρχηγών της Ρούμελης, που στο γύρισμα του αιώνα, βρίσκονται σε προστριβές με τον Αλή πασά των Ιωαννίνων. Το 1806, κυνηγημένος, καταφεύγει στη Λευκάδα, αλλά επιστρέφει πάλι και προσκυνά. Στα 1812, νέες περιπέτειες με τον Βελή πασά, στον οποίο και πάλι προσκύνησε μέχρι το 1820, οπότε και εγκαταλείπει τον αποκηρυγμένο από το σουλτάνο πασά των Ιωαννίνων.
Η Επανάσταση τον βρίσκει στο αρματολίκι των Κραβάρων και λίγο αργότερα επεκτείνει τον τομέα ευθύνης του μέχρι τα αρματολίκια Λιδωρικίου και Μαλανδρίνου. Η προσχώρηση του στο στρατόπεδο του Μαυροκορδάτου θα σημάνει την κατίσχυση του επί των τοπικών αντιπάλων του. Θα κατορθώσει να οριστεί πληρεξούσιος της επαρχίας του στις συνελεύσεις της Άμφισσας και της Επιδαύρου.
Στον εμφύλιο που μαίνεται στην Πελοπόννησο στα 1824, ο Ανδρίτσος Σαφάκας, ακολουθώντας άλλους Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς, συμμετέχει στις λεηλασίες και στην καταστολή της «ανταρσίας» και αυτή είναι από τις λίγες φορές που εγκατέλειψε τον «τόπο» του. Στα 1826, όταν τα σουλτανικά στρατεύματα διεισδύουν στη Ρούμελη, ο Σαφάκας διορίζεται αρματολός και σε αντάλλαγμα δηλώνει υποταγή και υπόσχεται να «είναι τα πράγματα όπως και πρότερον». Η παρέμβαση της Διοίκησης θα το φέρει πάλι στο στρατόπεδο των επαναστατών μέχρι την πτώση του Μεσολογγίου.
Ο θάνατος του Καραϊσκάκη και η αποτυχία των επιχειρήσεων στην Αττική θα φέρουν για ακόμη μία φορά, την τελευταία, τον Σαφάκα στο στρατόπεδο των Τούρκων. Τώρα όμως το προσκύνημα δεν θεωρήθηκε επαρκές για να διασφαλιστεί η «ευπείθεια» του Σαφάκα και έτσι οδηγείται όμηρος στη Λαμία και κατόπιν στα Ιωάννινα. Η άφιξη του Καποδίστρια και οι επιτυχίες των επαναστατών στη Ρούμελη δίνει άλλη προοπτική στους αρματολούς της Ρούμελης. Ο Σαφάκας δραπετεύει και επιχειρεί να επιστρέψει στον τόπο του, εμπιστευόμενος το παλιό αρματολικό δίκτυο της Ρούμελης. Όμως ο αδελφοποιτός του Σωτήρης Στράτος τον δολοφονεί. Ως δείγμα της ευπείθειας του προς τον Κιουταχή, του στέλνει το κεφάλι του Ανδρίστου Σαφάκα, τον Αύγουστο του 1828.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών