Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911)

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (Σκιάθος, 4 Μαρτίου 1851 – Σκιάθος, 3 Ιανουαρίου 1911) είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λογοτέχνες, γνωστός και ως «ο άγιος των ελληνικών γραμμάτων», «η κορυφή των κορυφών» κατά τον Κ. Π. Καβάφη. Έγραψε κυρίως  διηγήματα, τα οποία κατέχουν περίοπτη θέση στη νεοελληνική λογοτεχνία.

Ο Βίος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθῳ, τῇ 4 Μαρτίου 1851. Ἐβγήκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α΄ καὶ Β΄ τάξιν. Τὴν Γ΄ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἴτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ Ἰούλιον τοῦ 1872 ὑπῆγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἦλθα εἰς Ἀθήνας καὶ ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ΄ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολήν, ὅπου ἤκουα κατ’ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰ ξένας γλώσσας. Μικρὸς ἐζωγράφιζα Ἁγίους, εἶτα ἔγραφα στίχους, καὶ ἐδοκίμαζα νὰ συντάξω κωμῳδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη Ἡ Μετανάστις ἔργον μου εἰς τὸ περιοδικὸν Σωτῆρα. Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθη Οἱ ἔμποροι τῶν Ἐθνῶν εἰς τὸ Μὴ χάνεσαι. Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ καὶ ἐφημερίδας.

Αυτά μας πληροφορεί ο ίδιος ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης σε ένα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμα. Το σημείωμα αυτό όμως αναφέρεται μόνο σε ημερομηνίες και σε γεγονότα – σταθμούς για τον ίδιο. Κρίνεται λοιπόν αναγκαία μια λεπτομερής αναφορά στη ζωή του μεγάλου αυτού διηγηματογράφου.

Η οικογένεια του Παπαδιαμάντη είχε βγάλει πολλούς παπάδες. Παπάς ήταν και ο πατέρας του. Τότε οι παπάδες θεωρούνταν – και ήταν – από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους. Η παράδοση λοιπόν της οικογένειας του και η θέση του πατέρα του, του άνοιγαν πολλούς δρόμους μόρφωσης και ανάδειξης. Και πραγματικά ο Παπαδιαμάντης ήταν άριστος μαθητής. μόνο στα μαθηματικά δεν είχε καλή επίδοση.

Το θρησκευτικό περιβάλλον της οικογένειας του, και ιδιαίτερα του σπιτιού του τον επηρέασε βαθύτατα. Γιαυτό όταν πήγε στο Άγιο Όρος σκεφτόταν να γίνει καλόγερος. Τελικά όμως δεν το αποφάσισε. Έτσι επέστρεψε στην Σκιάθο., για να αποφασίσει τελικά να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Από δω και πέρα η ζωή του μοιραζόταν ανάμεσα στη Σκιάθο και την Αθήνα.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στην Αθήνα

Όταν ήρθε στην πρωτεύουσα, άρχισε να ασχολείται με τη δημοσιογραφία, ενώ παράλληλα γράφτηκε και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου. Η οικονομική του κατάσταση όμως ήταν άθλια. Ποτέ δεν σκεφτόταν τον εαυτό του ή την εμφάνιση του. Όσοι τον έβλεπαν τον λυπούνταν.

Αυτός αδιάφορος για όσα γίνονταν γύρω του, έβρισκε ψυχική διέξοδο σε μακρινούς, ατελείωτους περιπάτους. ήταν ένας αθεράπευτος φυσιολάτρης. Πολλούς φίλους δεν είχε, ενώ η ζωή του ήταν μοναχική. Ποτέ του όμως δεν ζήλεψε την αριστοκρατική ζωή των πρωτευουσιάνων.

Ωστόσο η οικτρή οικονομική του κατάσταση δεν του επέτρεψε να πάρει το δίπλωμα του. Σε αυτό φταίει και ο ίδιος, γιατί όταν είχε χρήματα, τα σπαταλούσε ασυλλόγιστα. Αρκετές φορές μάλιστα δεν είχε ούτε κρεβάτι να κοιμηθεί. Είχε όμως τα όπλα του: ένα μπαούλο με βιβλία και ένα κερί. όταν δεν διάβαζε, έγραφε και όταν δεν έγραφε, διάβαζε.

Όποτε βαριόταν το περιβάλλον και τη μιζέρια της πρωτεύουσας, πήγαινε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την αγαπημένη του Σκιάθο. Εκεί καθόταν για λίγο καιρό, έγραφε, ξεκουραζόταν κι επέστρεφε πάλι στην Αθήνα. Ανανεωμένος πλέον, ριχνόταν ξανά στη δημοσιογραφία, καθώς και σε μεταφράσεις διαφόρων έργων.

Τα τελευταία χρόνια του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Ο καιρός όμως περνούσε. Και αυτό φαινόταν καθαρά στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Είχε καταβληθεί από την εντατική δουλειά, από τ ξενύχτι και το ποτό. Τώρα δε μπορούσε να δουλέψει όπως πριν. Έτσι μειώθηκαν τα έσοδα του, σε σημείο μάλιστα που να μην μπορεί να συντηρηθεί.

Δυο ταξίδια που έκανε στη Σκιάθο με την ελπίδα να ξαναβρεί τις δυνάμεις και την υγεία του, δεν έφεραν αποτέλεσμα. Κι αυτό γιατί αναγκαζόταν να επιστέψει στην Αθήνα και να δουλέψει. Στην επιστροφή ήταν λιγότερο εξαντλημένος αλλά περισσότερο δύσθυμος.

Τελικά υποχρεώθηκε να αλλάξει σπίτι για να σώσει την υγεία του. Διάφορα αλλεπάλληλα χτυπήματα όμως του πίκραναν πολύ τη ζωή και τον έκαναν περισσότερο μελαγχολικό και κλεισμένο στον εαυτό του. Συγκεκριμένα πέθανε ο αδελφός του, που ζούσε στο Βόλο και ύστερα οι γονείς του. Ενώ οι δύο αδελφές του έμειναν μόνες τους στο νησί.

Ωστόσο, παρ΄όλη τη φτώχεια και την αρρώστια του., ο Παπαδιαμάντης ούτε ζητούσε ούτε δεχόταν βοήθεια από κανέναν. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να επιστρέψει στο νησί του. Και όταν η επιθυμία του αυτή πραγματοποιήθηκε, κατάφερε να ξαναβρεί τις δυνάμεις του, παρ΄όλο που ζούσε με τις αδελφές του στερούμενος πολλά πράγματα.

Τώρα το μοναδικό του όνειρο ήταν να επιστρέψει στην Αθήνα για να αρχίσει την έκδοση των έργων του. Το όνειρο του όμως αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Το Δεκέμβριο του 1910 έπεσε στο κρεβάτι από γρίπη, που τελικά εξελίχθηκε σε βρογχοπνευμονία. Εξαντλημένος καθώς ήταν και από την αρτηριοσκλήρωση δεν κατάφερε να αντέξει. Έτσι στις 3 Ιανουαρίου του 1911 άφησε την τελευταία του πνοή ψάλλοντας.