Ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833)

Ο Αδαμάντιος Κοραής γεννήθηκε στην Σμύρνη το 1748. Ο πατέρας του ήταν έμπορος, η μητέρα του κόρη του λόγιου Αδαμάντιου Ρυσίου, που και αυτός ασχολήθηκε με το εμπόριο. Η μητέρα του θα τον βοηθήσει να ικανοποιήσει την δίψα του για τα γράμματα. Η Ανατολή είναι πολύ φτωχή πνευματικά για τον Κοραή. Στρέφει το βλέμμα του στη Δύση. Στα 23 του χρόνια θα μετοικήσει στο Άμστερνταμ, για να ικανοποιήσει τον πόθο του για την αποδημία, όπου θα εμπορεύεται δίνοντας έτσι τόπο στην επιθυμία του πατέρα του, να ανοιχθεί εμπορικά στη Ευρώπη.

Ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833)
Ο Αδαμάντιος Κοραής

Το Άμστερνταμ ήταν τότε μεγάλο κέντρο εμπορίου, αλλά και μεγάλο κέντρο ευρωπαϊκής παιδείας. Εκεί ο Αδαμάντιος Κοραής γνωρίζει τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, διαβάζει πολύ, διδάσκεται πολλά. Παρά τις προσπάθειες του οι επιχειρήσεις δεν πηγαίνουν καλά και αναγκάζεται το 1777 να εγκαταλείψει το Άμστερνταμ. Μετά από ένα πέρασμα από Λειψία, Βιέννη, Τριέστη, Βενετία, φτάνει το 1778 στη Σμύρνη. Εκεί ασφυκτιά. Με τη βοήθεια φίλων του καταφέρνει να φύγει ξανά, για να σπουδάσει ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Montpellier. Η ιατρική στην Τουρκία ήταν τιμημένη τέχνη και παρείχε κάποια προνόμια και κάποια χροιά ελευθερίας σε όσους την ασκούσαν.

Ο Αδαμάντιος Κοραής, όμως, δεν θα επιστρέψει στην Ανατολή. Τις ιατρικές σπουδές θα τις ακολουθήσει ευσυνείδητα, συνδυάζοντας τες όμως με το πάθος για τα γράμματα. Από το 1788 ο Κοραής, γιατρός πια, ζει στο Παρίσι. Από τα γράμματα και τα γραπτά του ξέρουμε πως είχε διαμορφωθεί ο εσωτερικός του κόσμος: οξύτατος φιλελευθερισμός και στη σκέψη και στη ζωή. Στα ιδανικά αυτά τις πιο θετικές υπηρεσίες τις παρέχει ο ανθρωπισμός, δηλαδή η αρχαία ελληνική παιδεία όπως δημιουργήθηκε μέσα στον δυτικό χώρο. Η ζωή του Κοραή θα αφιερωθεί στον διπλό αυτό ιδανικό που στα μάτια τους είναι ένα.

Ο Αδαμάντιος Κοραής καινοτομεί σε διάφορες κατευθύνσεις στα πνευματικά και συνειδησιακά ελληνικά θέματα. Δεν έρχεται σε αντίθεση με το κίνημα του Διαφωτισμού, όμως, το συμπληρώνει, το συστηματοποιεί και συνάγει στο όριο όσα συμπεράσματα και πορίσματα μπορούν να συναχθούν από αυτό. Μία από τις κύριες απασχολήσεις του Κοραή είναι η εκπαίδευση: πιστεύει και αυτός στα μελλούμενα του γένους. Σύνθημα του είναι το «Δράξασθε παιδείας». Το κίνημα του είναι νεανικό. Ασχολείται με θέματα παιδαγωγικά και συσταίνει θερμά την πρωτοφανέρωτη στα χρόνια του αλληλοδιδακτική μέθοδο. Μελετά ζητήματα της γραμματικής διδασκαλίας της αρχαίας και κάνει σχετικές υποδείξεις. Συσταίνει ακόμη το γιατί να συναχθεί μεθοδικά ύλη λεξικογραφική από όλες τις ελληνικές επαρχίες για την σύνταξη λεξικού της νέας ελληνικής.

Η επιθυμία του για την διάδοση της παιδείας δεν περιορίζεται στα σχολικά χρόνια. Κάνει υποδείξεις για την μετάφραση δυτικών έργων στα ελληνικά, λογοτεχνικών ή διδακτικών, και τονίζει την ανάγκη να εκδοθεί ένα περιοδικό για την «μετακένωση» της δυτικής παιδείας στον ελληνικό χώρο. Αλλά το μεγάλο του έργο, στο οποίο στηρίζει μεγάλες ελπίδες για την εθνική παλιγγενεσία, είναι η έκδοση των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, στο οποίο αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος των προσπαθειών του.

Το σύνολο των προσπαθειών του έχει μια βασική προϋπόθεση: την ύπαρξη γλωσσικού οργάνου κατάλληλου να εξυπηρετήσει όλες τις πνευματικές ανάγκες ενός συγχρονισμένου πολιτισμού. Η γλώσσα ήταν ένα από τα καίρια προβλήματα του Διαφωτισμού και προτάθηκαν οι πιο αντίθετες και ασυμβίβαστες λύσεις. Η μία ήταν η συστηματοποίηση και ύστερα από αυτό η χρησιμοποίηση αποκλειστικά της λαϊκής γλώσσας, ώστε να αρθεί έτσι η δυσχέρεια για τη διάδοση των φώτων σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Η άλλη είναι η επαναφορά της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας, του οργάνου δηλαδή που φέρνει μαζί του τις αρχαίες πνευματικές επιδόσεις και εξασφαλίζει ανάλογες επιτεύξεις.

Ο Κοραής θέλει την πρώτη λύση: αποκλείει τη επάνοδο στα αρχαία, και δεν δέχεται καμία επιβολή σχετικά, συμφωνεί με τους οπαδούς της δημοτικής στα ουσιαστικά σημεία και μάλιστα στο βασικό: «μόνον ο καιρός έχει την εξουσίαν να μεταβάλλει των εθνών τας διαλέκτους». Εκεί όμως που διαφωνεί με τους οπαδούς της δημοτικής λαλιάς είναι στα γράδα: θέλει η συστηματοποίηση η οποία δέχονται εκείνοι και αυτός να φτάσει σε ένα γενναίο καθάρισμα του λεξιλογίου και μια ανάλογη επεξεργασία της γραμματικής και του συντακτικού με βάση, όμως, πάντοτε, την πραγματική κατάσταση της ελληνικής γλώσσας στα χρόνια του.

Οι κανόνες του είναι απλοί: όπου μια λέξη ελληνική μπορεί να αντικαταστήσει μια ξένη, θα προτιμηθεί η ελληνική, όπου μια λέξη της λαλουμένης μπορεί να καλύψει τις ανάγκες τις οποίες εξυπηρετεί η αρχαία θα προτιμηθεί η λέξη της λαλουμένης, όπου κάποιος μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε ιδιωματικές λέξεις και σε λέξεις της κοινής, θα προτιμηθεί η κοινή. Αν αυτή η λύση είναι ανεφάρμοστη τότε το έθνος να γράφει όπως μιλά.

Ενόσω ζει ο Αδαμάντιος Κοραής θα υποστεί επιθέσεις, ιδίως όταν παίρνει έντονη αντικαποδιστριακή στάση, η οποία χαρακτηρίζει τους τελευταίους δημοσιευμένους διαλόγους του. Οι παλαιές αντιδικίες έχουν ξεθυμάνει, οι εκπρόσωποι των αντίθετων προς τις δικές του τάσεων έχουν εκλείψει ή έχουν αναλάβει άλλες φροντίδες. Τα πράγματα γίνονται με κάποια, εξωτερική τουλάχιστον, ένδειξη σεβασμού, όπου παρουσιάζεται συνάντηση δρόμων διαφορετικών. Μετά το θάνατό του η άρνηση ξεσπάει. Η αποδοκιμασία της κοραϊκής προσπάθειας, ως προς διάφορα, κατά περιπτώσεις, σημεία της εκφράζει την κάμψη του ελληνικού Διαφωτισμού, αλλά και οι τρόποι με τους οποίους απορροφήθηκαν τα άκαιρα πλέον συνθήματα αποτελούν χρήσιμες ενδείξεις της αλλαγής.

Με πληροφορίες από: https://www.ekdotikeathenon.gr/istopia-toy-ellhnikoy-ethnoys-p16.html

Please follow and like us:
error
fb-share-icon

2 Σχόλια

  1. […] Το προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδας του 1822 δεν προέβλεπε ειδικότερη οργάνωση της εκπαίδευσης και ανάμεσα στα οκτώ υπουργεία που συστήθηκαν δεν υπήρχε αυτό της «Παιδείας». Πράγμα που προκάλεσε την αντίδραση του Κοραή. […]

Υποβολή απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

error

Enjoy this blog? Please spread the word :)