Μάχη χωρίς στρατηγούς δε γίνεται. Και ναυμαχία χωρίς ναυάρχους. Αλλά και χωρίς εχθρό δε γίνεται. Ποιοι ήταν αυτοί που με τις οδηγίες, την εμπειρία και την οξυδέρκεια τους κατάφεραν, εν προκειμένω στη Σαλαμίνα, να διώξουν τον περσικό στρατό και στόλο από την Ελλάδα και κατ’ επέκταση από την Ευρώπη; Οι ναύαρχοι της Σαλαμίνας ήταν οι: Θεμιστοκλής, Ευρυβιάδης, Αριστείδης, Παυσανίας Α’. Και εχθρός ο Ξέρξης.
Οι ναύαρχοι της Σαλαμίνας
Ο Θεμιστοκλής
Ο Θεμιστοκλής ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός, νικητής στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Έγινε άρχοντας το 492π.Χ.. Ήταν αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης. Υπήρξε ο ιδρυτής της ναυτικής δύναμης της Αθήνας προτείνοντας το 482π.Χ. στην Εκκλησία του Δήμου να ψηφιστεί νόμος, σύμφωνα με το οποίο τα κέρδη από τα ορυχεία αργύρου του Λαυρίου δεν θα μοιράζονταν στους πολίτες, αλλά θα χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή στόλου. Ο αντίπαλος του Αριστείδης που εναντιώθηκε στο νόμο του Θεμιστοκλή εξορίστηκε, αφήνοντας τον κυρίαρχο της πολιτικής ζωής στην Αθήνα. Μετά τη μάχη των Θερμοπυλών ο Θεμιστοκλής έπεισε τους Αθηναίους να επιβιβαστούν στα πλοία για να πολεμήσουν, ενώ τα γυναικόπαιδα και οι γέροντες κατέφυγαν στην Αίγινα, τη Σαλαμίνα και την Τροιζήνα. Μετά το τέλος των Περσικών Πολέμων, οι Αθηναίοι, με την καθοδήγηση του Θεμιστοκλή, ξανάχτισαν την πόλη τους, ενώ έχτισαν τείχη που ονομάστηκαν «Μακρά Τείχη» και ένωναν την Αθήνα με το λιμάνι της, τον Πειραιά. Το 471π.Χ., όμως, οι Αθηναίοι τον εξοστράκισαν, όταν οι Σπαρτιάτες έφεραν την κατηγορία στο Πανελλήνιο Συνέδριο για προδοσία υπέρ των Περσών. Αργότερα, προσπάθησαν να τον συλλάβουν και ο Θεμιστοκλής αναγκάστηκε να ζητήσει καταφύγιο στον Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη Α’, που τον διόρισε κυβερνήτη στην επαρχία της Μαγνησίας. Εκεί πέθανε το 449π.Χ. από αρρώστια ή αυτοκτονώντας αρνούμενος να βοηθήσει τον Αρταξέρξη που ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει στην Ελλάδα.
Ο Ευρυβιάδης
Ο Ευρυβιάδης ήταν Σπαρτιάτης ναύαρχος του 5ουπ.Χ. αιώνα, γιος του Ευρυκλείδη. Μολονότι δεν καταγόταν από βασιλικό γένος, η Σπάρτη του ανέθεσε να την αρχηγία του στόλου της κατά την περσική εισβολή το 480π.Χ.. Ο στόλος του, μικρός σχετικά με τον αθηναϊκό, πολέμησε στο Αρτεμίσιο, ενώ στον ίδιο ανατέθηκε η αρχηγία του στόλου των Ελλήνων. Μαζί με το Θεμιστοκλή διηύθυναν τον ελληνικό στόλο στη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480π.Χ. Ο Ευρυβιάδης αντιδρούσε στην επιλογή του Θεμιστοκλή να συγκρουστούν τα ελληνικά πλοία στα στενά της Σαλαμίνας, καθώς πίστευε πως έπρεπε να ναυμαχήσουν στον Ισθμό της Κορίνθου, ώστε αφ’ ενός να προασπίσει την Πελοπόννησο και αφ’ ετέρου να έχει δυνατότητα διαφυγής σε περίπτωση ήττας. Γνωστότατο είναι το επεισόδιο με τον Θεμιστοκλή, πριν τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, κατά το πολεμικό συμβούλιο των Ελλήνων. Θυμωμένος ο Ευρυβιάδης με τον Αθηναίο στρατηγό και διαφωνώντας για τον τρόπο αντιμετώπισης των Περσών, σήκωσε το χέρι του να τον χτυπήσει. Τότε ο Θεμιστοκλής του είπε τη γνωστή φράση: «Πάταξον μεν, άκουσον δε». Ο Ευρυβιάδης, άνθρωπος μάλλον ασθενούς χαρακτήρα, υποχώρησε και ο Θεμιστοκλής δικαιώθηκε από την εξέλιξη της μάχης. Τιμήθηκε από τους Σπαρτιάτες με βραβείο ανδρείας.
Ο Αριστείδης
Ο Αριστείδης ήταν Αθηναίος στρατηγός, επονομαζόμενος «Δίκαιος». Γεννήθηκε το 540π.Χ.. Ήταν γιος του Λυσίμαχου. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια και ήταν φημισμένος για την ακεραιότητα του και το ήθος του. Αναμίχθηκε στην πολιτική όταν οι Αθηναίοι έδιωξαν τους Πεισιστρατίδες και με το θάνατο του Κλεισθένη έγινε αρχηγός της συντηρητικής παράταξης και αντίπαλος του Θεμιστοκλή. Στη μάχη του Μαραθώνα το 490π.Χ. ήταν ένας από τους δέκα στρατηγούς, όπου παραχώρησε με γενναιοψυχία την αρχιστρατηγία στον Μιλτιάδη. Τον επόμενο χρόνο εκλέχθηκε επώνυμος άρχων, αλλά 483π.Χ. εξοστρακίστηκε από την Αθήνα γιατί αντέδρασε στο ναυτικό πρόγραμμα του Θεμιστοκλή. Χαρακτηριστικό του μεγαλείου του και της δικαιοσύνης του είναι το γεγονός που συνέβη την εποχή του εξοστρακισμού του, όπου βοήθησε έναν αγράμματο χωρικό, που επιθυμούσε τον εξοστρακισμό του, να γράψει στο όστρακο το όνομα «Αριστείδης». Όταν επρόκειτο να γίνει η ναυμαχία της Σαλαμίνας και οι Πέρσες σχεδίαζαν να περικυκλώσουν τα ελληνικά πλοία, ο Αριστείδης κρυφά έφτασε από την Αίγινα, όπου είχε εξοριστεί, και ειδοποίησε το Θεμιστοκλή. Πολέμησε γενναία στη Σαλαμίνα -όπου εξόντωσε του Πέρσες στην Ψυττάλεια-, στις Πλαταιές και ήταν από τους αρχηγούς του αθηναϊκού στόλου στις εκστρατείες στο Βυζάντιο και την Κύπρο. Ανέλαβε τέλος, λόγω του ακέραιου χαρακτήρα του το ταμείο της Δηλιακής Συμμαχίας. Πέθανε το 468π.Χ.
Ο Παυσανίας Α’
Ο Παυσανίας Α’ ήταν βασιλιάς της Σπάρτης. Ανέβηκε στο θρόνο μετά το θάνατο του Λεωνίδα. Ήταν ο εμπνευστής της νίκης στη μάχη των Πλαταιών, που έδωσε οριστικά τέλος στις εισβολές των Περσών στην Ελλάδα. Μετά το τέλος των Περσικών πολέμων, ο Παυσανίας θέλησε να εφαρμόσει το σχέδιο του, που προέβλεπε την επέκταση της σπαρτιατικής ηγεμονίας σε όλη την Ελλάδα. Με 20 πλοία εξεστράτευσε στην Κύπρο κατέλαβε μεγάλο μέρος της και κατέλαβε και το Βυζάντιο από τους Πέρσες. (478π.Χ.). Ο αυταρχισμός του όμως προκάλεσε τα παράπονα των συμμάχων που προσπαθούσαν να πείσουν τους Αθηναίους να αναλάβουν αυτοί την αρχηγία. Οι Σπαρτιάτες ανακάλεσαν τον Παυσανία και τον αντικατέστησαν, ενώ οι Αθηναίοι ίδρυσαν τη Δηλιακή Συμμαχία. Ο Παυσανίας ξαναγύρισε στο Βυζάντιο το 477π.Χ. και έμεινε εκεί για επτά χρόνια, προσπαθώντας να υλοποιήσει την πολιτική του. Τελικά το 470π.Χ. οι Αθηναίοι τον έδιωξαν από το Βυζάντιο, αφού ο Παυσανίας δεν είχε καμιά υποστήριξη από την Σπάρτη. Τότε κατηγορήθηκε για προδοσία υπέρ των Περσών, σχεδόν ταυτόχρονα με τον Θεμιστοκλή, και καταδικάστηκε από τους Σπαρτιάτες σε θάνατο. Ο Παυσανίας κατέφυγε σε έναν ναό, ικέτης, αλλά οι διώκτες του έχτισαν το ναό και τον άφησαν να πεθάνει από πείνα και δίψα το 470π.Χ.. Οι Σπαρτιάτες εξαγνίστηκαν από το άγος αργότερα, αφιερώνοντας δύο χάλκινους ανδριάντες στο ναό.
Ο Ξέρξης
Ο Ξέρξης ήταν βασιλιάς της Περσίας (485π.Χ-465π.Χ.). Γιος του Δαρείου Α’, ανέβηκε στο θρόνο με τη βοήθεια της μητέρας του Άτοσσας, η οποία είχε παντρευτεί σε δεύτερο γάμο τον Δαρείο, παραγκωνίζοντας τα μεγαλύτερα ετεροθαλή αδέλφια του. Αφού κατέστειλε επανάσταση που είχε ξεσπάσει στην Αίγυπτο, ο Ξέρξης άρχισε τις ετοιμασίες για να εισβάλει στην Ελλάδα και να εκδικηθεί την αποτυχημένη εκστρατεία του πατέρα του. Με τις συμβουλές διαφόρων Ελλήνων εξορίστων στην αυλή του, όπως του βασιλιά της Σπάρτης Δημάρατου, διαφόρων Θεσσαλών και του γιου του Πεισίστρατου Ιππία, ξεκίνησε το 480π.Χ. από τις Σάρδεις με πολυάριθμο στρατό, που ο Ηρόδοτος τον εκτιμούσε σε 2 εκατομμύρια, αριθμός οπωσδήποτε υπερβολικός. Μετά την ήττα του στους Περσικούς πολέμους ο Ξέρξης που δεν ήταν καλός στρατιωτικός γύρισε στην Περσία, αφήνοντας το Μαρδόνιο στην Ελλάδα. Δολοφονήθηκε το 465π.Χ. από τον Αρτάβανο, που θέλησε να σφετεριστεί το θρόνο του. Ο Ξέρξης έκανε σημαντικό στρατηγικό σφάλμα στη Σαλαμίνα, παρασυρμένος από την ευστροφία του Θεμιστοκλή και συνέδεσε έτσι το όνομα του με τις δύο σημαντικότερες μάχες της παγκόσμιας ιστορίας -Θερμοπύλες και Σαλαμίνα- που καθόρισαν, μαζί με το Μαραθώνα, ηθικά και πολιτικά την ιστορική διαδρομή του ελληνικού έθνους, αλλά και διαμόρφωσαν οριστικά τις σχέσεις Δύσης και Ανατολής σε μια κρίσιμη ιστορική περίοδο.
Πηγή: https://www.ekdotikeathenon.gr/istopia-toy-ellhnikoy-ethnoys-p16.html
