Οι Νορμανδοί εμφανίστηκαν πρώτη φορά στην ιταλική χερσόνησο τον 11ο αιώνα, παίρνοντας μέρος στο πλευρό των Λομβαρδών (Λογγοβάρδων), ως μισθοφόροι τους, κατά των βυζαντινών κτήσεων της νοτιοανατολικής Ιταλίας. Σταδιακά (μέχρι το 1041) παγίωσαν τις θέσεις τους, δείχνοντας με τον τρόπο αυτό αφ’ ενός στην Ανατολική Αυτοκρατορία και αφ΄ ετέρου στην παποσύνη ότι σύντομα έμελλε να κυριαρχήσουν.
Η δυναμική εμφάνιση στο προσκήνιο του ικανού δούκα Απουλίας και Καλαβρίας Ροβέρτου Γυισκάρδου διέλυσε κάθε ελπίδα συνέχισης της αδύναμης συμμαχίας του Βυζαντίου με τον τότε πάπα Λεόντα Θ’. Ο νέος Νορμανδός ηγεμόνας μέσα σε λίγα χρόνια ένωσε την Ιταλία με έδρα του το δουκάτο της Απουλίας, το οποίο διαδέχτηκε μετά από λίγες δεκαετίες το περίφημο νορμανδικό κράτος (βασίλειο) της Σικελίας με πρώτο ηγεμόνα τον Ρογήρο Α’ (1071-1101).
Ο Γυισκάρδος κατέλαβε μέσα σε μια δεκαετία τις πόλεις: Τρόια, όρια, Ρήγιο, Μεσσήνη, Βρινδήσιο (Μπρίντιζι), Μέλφι, Τάραντα, Υδρούντα (Οτράντο), Μπάρι, Παλέρμο και Τράνι, παγιώνοντας έτσι τη νορμανδική κυριαρχία και εκδιώκοντας οριστικά την ελληνική εξουσία από την Ιταλία.
Το πρόβλημα των Βυζαντινών με τους Νορμανδούς δεν περιορίστηκε μόνο στη Σικελία. Όταν στο αυτοκρατορικό θρόνο ανέβηκε ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός, έλαβαν χώρα στον ελλαδικό χώρο τέσσερις επιδρομές των Νορμανδών. Οι Νορμανδοί μισθοφόροι είχαν μέρος στο πλευρό των Βυζαντινών στη μάχη του Ματζικέρτ, ενώ την περίοδο 1073/1074 ο Νορμανδός αξιωματούχος μισθοφόρος της Αυτοκρατορίας Ουρσέλιος προσπάθησε χωρίς επιτυχία να ιδρύσει μια δική του «μικρή Νορμανδία» στα μικρασιατικά εδάφη.
Οι Βυζαντινοί προσπάθησαν να μετριάσουν τις νορμανδικές βλέψεις στη Σικελία υιοθετώντας μια σειρά από διπλωματικές κινήσεις. Μία από αυτές τις κινήσεις ήταν και το συνοικέσιο ανάμεσα στην κόρη του Γιυσκάρδου Μαρί α)η οποία είχε έρθει στην Κωνσταντινούπολη για να ανατραφεί κατά τα βυζαντινά πρότυπα) και του πρίγκιπα Κωνσταντίνου Δούκα, γιου του αυτοκράτορα Μιχαήλ Ζ’.
Ο ίδιος ο Γυισκάρδος έσπευσε να διαλύσει τους αρραβώνες της κόρης του, όταν ο Μιχαήλ Ζ’ ανατράπηκε από τον Νικηφόρο Γ’ Βοτανειάτη. Ο τελευταίος ανατράπηκε από τον Αλέξιο Α’ Κομνηνό. Ο Γυισκάρδος, που επιθυμούσε την κατάκτηση του θρόνου των καισάρων και με σύμμαχο τον πάπα Γρηγορίου Ζ’, ο οποίος είχε αναγνωρίσει όλες τις ιταλικές κτήσεις του Νορμανδού δούκα, ξεκίνησε προετοιμασία το 1080, και με αφετηρία το Σαλέρνο μεγάλο στόλος με 150 πλοία έπλευσε την άνοιξη του 1081 με στόχο τις δυτικοελλαδικές κτήσεις του Βυζαντίου.
