Η διαδοχή των εποχών, η βλάστηση, ο μαρασμός των φυτών συγκίνησαν τον πρωτόγονο άνθρωπο. Η εναλλαγή των συναισθημάτων οδήγησαν στην προσωποποίηση των βασικών στοιχείων του αιώνιου δράματος. Η φύση πήρε στην φαντασία του ανθρώπου τη μορφή μιας Μεγάλης Μητέρας, ενώ τη βλάστηση την είδε σαν ένα Θείο Βρέφος, ή Νεαρό Θεό, έναν «Μέγιστο Κούρο» που γεννιέται, πεθαίνει και αναστάνεται κάθε χρόνο. Οι Αιγαίοι πίστευαν σε μια Νεαρή θεά που πέθαινε και ανασταινόταν κάθε χρόνο. Η θρησκεία αυτή δεν χάθηκε, αλλά στην Κρήτη αποτέλεσε τη βάση για την Μινωική θρησκεία.
Όσον αφορά τη Μινωική Κρήτη γνωρίζουμε την Δίκτυννα, τη Βριτόμαρτι. Η πρώτη είναι θεά που κατοικεί και λατρεύεται πάνω το ιερό όρος της Κρήτης την Δίκτη, το μεγάλο βουνό με το σπήλαιο όπου γεννήθηκε ο Νεαρός Θεός. Το δεύτερο όνομα είναι επίθετο της Θεάς Κόρης που σημαίνει «γλυκειά παρθένα». Με αυτόν τον τρόπο εικονίζονται στην μινωική θρησκεία οι δύο μορφές που παίρνει η φύση απένατι στα πλάσματα της, άλλοτε σεβαστή, τρομερή και παντοδύναμη, άλλοτε τρυφερή, χαριτωμένη και με μεγάλη καλοσύνη. Ο Νεαρός Θεός, που πεθαίνει, και αυτός δισυπόστατος, πότε ισχυρός δαμαστής των θηρίων, των γρυπών και των φτερωτών αγριμιών, και πότε αδύνατος σαν παιδί και σαν λουλούδι, λεγόταν Βελαχανός και Υάκινθος.
Η θεά παρουσιάζεται, στις παραστάσεις, πάνω στην κορυφή του βουνού ανάμεσα σε λιονάρια ως Ορεία Μήτηρ και ως κυρία όλων των θηρίων, Πότνια θηρών, όπως θα ονομάσουν οι Έλληνες την Άρτεμι, γιατί με την συνοδεια λιονταριών ή πανθήρων εκφράζεται η δύναμη και το μεγαλείο της θεάς. Άλλοτε η θεά παρουσιάζεται καθισμένη κάτω από το φουντωμένο ιερό δέντρο της, άλλοτε ορθή κρατώντας φίδια στα χέρια. Το φίδι είναι σύμβολο υποχθόνιο, η μορφή του αγαθού «στοιχειού», που προστατεύει το σπίτι, και ίσως μια έκφραση της ξαφνικής στιγμιαίας κι ανατριχιαστικής «επιφάνειας» του υπερφυσικού στις ερημικές εξοχές.
Άλλοτε είναι «Κουροτρόφος», μητρική θεά που κρατά στην αγκαλιά της τον κούρο, το θείο βρέφος. Άλλοτε κραδαίνει το σπαθί σαν πολεμική «πρόμαχος» του μινωικού βασιλείου, άλλοτε ταξιδεύει πάνω στο καράβι της για μακρινά νησιά. Πολλά από αυτά τα σύμβολα κληροδοτήθηκαν στις θεές των ελληνικών χρόνων, την Άρτεμι, την Αθηνά, την Αφροδίτη. Στενότερα όμως συνδέται η μινωική θεά με τις γυναικείες θεότητες της Μικράς Ασίας,την Κυβέλη, Μεγάλη Μητέρα της Φρυγίας, την Ιδαία Μητέρα, την Μα, την Εφέσια Άρτεμι.
Εκτός από τις θεότητες παρουσιάζονται κάποτε στις λατρευτικές σκηνές και διάφορα φανταστικά δαιμονικά όντα με σώμα ανθρώπινο και κεφάλι πουλιού ή ζώου. Οι παράξενοι αυτοί δαίμονες ποτίζουν το ιερό δέντρο, προσφέρουν λατρεία στη θεά, συνοδεύουν και προστατεύουν τον Νεαρό Θεό. Ίσως οι μορφές αυτές προέρχονται από μαγικές τελετές, στις οποίες μετείχαν ιερείς με ζωόμορφες μάσκες. Η μεταμφίεση είχε σκοπό να φοβίσει και να αποδιώξει τα κακοποιά πνεύματα ή να εξαναγκάσει τους δαίμονες να βοηθήσουν στην καρποφορία.
Στα χρόνια ακμής του Μινωικού Πολιτισμού τα μεγάλα λατρευτικά είδωλα ήταν σπάνι.α Δεν υπήρχαν στην Κρήτη μεγάλοι ναοί όπως στην Ανατολή και στην Αίγυπτο, αλλά μόνο μικρά ανακτορικά ή οικιακά και εξοχικά ιερά: τα ειδωλα ήταν προσαρμοσμένα στις διαστάσεις του χώρου της λατρείας. Φαίνεται όμως ότι και μια ξεχωριστή καθάρα μινωική αντίληψη του θείου έκανε τον πιστό να προτιμά τις μικρές πιο οικείες απεικονίσεις του. Τα στατικά μεγάλα πέτρινα είδωλα, που δένουν την θεότητα σε έναν τόπο, του ήταν ξένα. Ένιωθε πιο κοντά του τα μικρά εύθραυστα, ευμετακόμιστα είδωλα, που έστεκαν πάνω στο βάθρο του μικρού δωματίου, όπως οι σημερινές εικόνες στο εικονοστάσι του σπιτιού.
Ο πιστός παραδεχόταν και ανθρώπινα όντα μπορούσαν να ενσαρκώνουν παροδικά ή για πάντα την θεότητα. Μέλη της βασιλικής οικογένειας, ο ίδιος ο βασιλιάς και η βασίλισσα, οι νεαροί πρίγκιπες και οι πριγκίπισσες, υποδύονται στις τελετές τις θεότητες και δέχονται προσφορές από τους πιστούς.
Ο μινωικός πιστός αισθάνεται την θεότητα σαν κάτι μυστηριακό, φευγαλέο και άπιαστο, που μόνο στιγμιαία παρουσιάζεται με ανθρώπινη μορφή ή με ποικίλες μορφές ιερών ζώων, σαν πουλί, σαν φίδι, σαν αίγαγρος ή σαν νεαρή αγελάδα που θηλάζει με μητρική τρυφερότηα τον μόσχο της. Έτσι εξηγούνται ορισμένοι μύθοι των ελληνικών χρόνων που απηχούν προελληνικές δοξασίες, όπως ο μύθος του γάμου της βασίλισσας-θεάς Πασιφάης με τον θεϊκό ταύρο που πήδησε από την θάλασσα και ο μύθος της απαγωγής της Ευρώπης από τον Δία – ταύρο.
Το γεμάτο σφρίγος ημιάγριο ζώο που ζούσε στην Κρήτη και που αρχικά χρησίμευε πρακτικά για την γονιμοποίηση και τον πολλαπλασιασμό της αγέλης, παίρνει γρήγορα βαθύτερη θρησκευτική έννοια και η ένωσή του γίνεται στοιχείο ομοιοπαθητικής μαγείας που καθορίζει ολόκληρη την φυσική γονιμότητα. Όπως στην Ανατολή, έτσι και στην Κρήτη, ο ταύρος ταυτίζεται με τον ουρανό και τον ήλιο που γονιμοποιούν τη γη με ζέστη και τις βροχές, ενώ το θηλυκό στοιχείο η θεϊκή αγελάδα σχετίζεται με την Σελήνη, που το σχήμα της θυμίζει τα κέρατα. Έτσι ο γάμος του ταύρου με την αγελάδα είναι μαζί ο γάμος του ήλιου και του φεγγαριού.
Αργότερα τα πρόσωπα του ιερού αυτού γάμου τα υποδύεται ο βασιλιάς με τη βασίλισσα της Κνωσού, που το όνομα Πασιφάη, που σημαίνει την «ολόφωτη» ,δείχνει ακριβώς την σχέση της βασίλισσας – θεάς με τη Σελήνη. Ο γιος της Μινώταυρος, άνθρωπος με κεφάλι ταύρου, λέγεται και Αστερίων, γιατί ταυτίζεται, όπως και ο πατέρας του, με τον έναστρο ουρανό.
Αν ο Μινώταυρός πεθαίνει και αν ο ιερός ταύρος της Κρήτης είναι ένας «θεός πάσχων» δεν πρέπει να μας παραξενεύει, αφού και στην Ανατολή ο «ταύρος του ουρανού» και στην Αίγυπτο ο Άπις τελικά θανατώνονται.
Μια άλλη μορφή της ελληνικής μυθολογίας, η Αμάλθεια, που έθρεψε τον αφημένο στην ερημιά «θείο βρέφος», είναι η αίγαργος της Μινωικής Κρήτης, ζώο δαιμονικό, γεμάτο σφρίγος, που κάποτε απεικονίζεται με φτερά, και που, όπως ο ταύρος, συνδέεται με τις λατρείες της φυσικής γονιμότητας.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους