Εκτός από τα μεγάλα ανάκτορα υπήρχαν και τα μικρά ανάκτορα στις ίδιες ή γειτονικές περιοχές. Για ορισμένα θα ήταν λογικό να υποθέσει κανείς ότι προορίζονταν για την θερινή διαμονή των βασιλικών οικογενειών, πράγμα που θα σήμαινε εξαιρετικά υψηλή στάθμη του βίου των ευγενών τάξεων.
Στην περιοχή των Αρχανών, σε απόσταση 15 χιλιομέτρων από το ανάκτορο της Κνωσού ανακαλύφθηκε ανάκτορο. Λογικά επρόκειτο για θερινό ανάκτορο. Το κτίριο είναι κτισμένο με δομική εφάμιλλη με αυτό της Κνωσού. Ανάλογο χαρακτήρα θα έπρεπε να είχε και η εκτεταμένη έπαυλη που ανακαλύφθηκε στο λόφο της Αγίας Τριάδας σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από το ανάκτορο της Φαιστού. Η έπαυλη αυτή είναι στην πραγματικότητα ένα παλάτι με δύο πτέρυγες γωνιακά τοποθετημένες γύρω από υψηλή αυλή. Στις πτέρυγες περιλαμβάνονται σε μικρογραφία κάθε λογής διαμερίσματα από εκείνα που συνατά κανείς και στα μεγάλα ανάκτορα.
Διαφορετικός θα ήταν ο χαρακτήρας δύο άλλων κτιρίων που χαρακτηρίστηκαν Μικρά Ανάκτορα στην Κνωσό και στα Μάλια. Βρίσκονται τόσο κοντά στα μεγάλα ανάκτορα ώστε θα ήταν άτοπο να πιστευθεί ότι χρησιμοποιήθηκαν για θερινή κατοικία. Πιθανόν να ιδρύθηκαν ως «εξιλαστήριος οίκος» για την θεότητα ύστερα από τον σεισμό του 1600π.Χ., αφού ανακαλύφθηκαν πλήθος ιερά, ιδιαίτερα του τύπου των κρυπτών. Ανάλογα στοιχεία παρατηρήθηκαν και στο ανάκτορο των Μαλίων. Παράλληλα όμως στα οικήματα αυτά βρίσκονταν όλων των ειδών τα διαμερίσματα που χαρακτηρίζουν τα μεγάλα ανάκτορα και θα πίστευε κανείς ότι θα προορίζονταν για υψηλά πρόσωπα των βασιλικών οικογενειών ή του μινωικού ιερατείου.
Εκτός από τα μικρά ανάκτορα, σκορπισμένα στην ύπαιθρο τόσο στην κεντρική όσο και την ανατολική Κρήτη και σχεδόν πάντοτε σε πολύ επίκαιρες θέσεις, ανακαλύφθηκαν εκτεταμένα κτίρια, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αγροικίες ή επαύλεις. Τα περισσότερα χρονολογούνται στην δεύτερη και την τρίτη νεοανακτορική φάση, με τη διάρκεια της ζωής τους να μην ξεπερνά τα 100-150 χρόνια.
Η σχεδόν ξαφνική εμφάνιση τους ύστερα από την Παλαιοανακτορική Περίοδο και την παλιότερη φάση της Νεοανακτορικής ίσως μαρτυρεί μια μεταβολή στο πολιτικό και κοινωνικό σύστημα, που θα έγινε περισσότερο φεουδαρχικό, με την ανάδειξη τοπαρχών εξαρτημένων από τους βασιλείς, που αναλάμβαναν ειδικές υποχρεώσεις απέναντί τους.
Τέτοια κτίρια ήταν στη κεντρική Κρήτη τα μέγαρα του Σκαλβόκαμπου και του Νίρου Χάνι και οι μεγάλες αγροικίες του Βαθυπέτρου, των Βιτσιλιών στην περιοχή της Λυκάστου, της Μητρόπολης της Γόρτυνας και της Πλάτης του Λασιθίου, και στην ανατολική Κρήτη οι αγροικίες της Σητείας, της Ζου, των Αχλαδιών, του Προφήτη Ηλία και του Αγίου Κωνσταντίνου της περιοχής της Πραισού, και της Επάνω Ζάκρου. Σε πολλά από αυτά τα κτίρια υπήρχαν δωμάτια ανάλογα με εκείνα των ανακτόρων και στα περισσότερα πολλά διαμερσίματα ήταν αφιερωμένα στην λατρεία. Σχεδόν όλα ήταν διώροφα και έτσι τα δωμάτια των διαμερισμάτων θα ξεπερνούσαν τα 30 ακόμη και τα 50.
Οι αγροικίες διακρίνονταν για τις πολλές εγκαταστάσεις αγροτικής οικονομίας και τοπικής βιοτεχνίας. Έτσι συχνά ήταν τα πατητήρια, τα κτιστά ή κινητά σκεύη, πάντοτε με τις λεκάνες για το πάτημα των σταφυλιών και τα ειδικά δοχεία για την συλλογή του μούστου. Ειδικές εγκαταστάσεις βοηθούσαν στην αποχέτευση ή απόρριψη των άχρηστων υλικών. Πιο σπάνιες ήταν οι εγκαταστάσεις των ελαιοπιεστηρίων.
Ενδιαφέρουσες κεραμουργικές εγκαταστάσεις ανακαλύφθηκαν στην αγροικία της Ζου στην Σητεία: κτιστές σκάφες για το ζύμωμα του πηλού, χώροι για το κλιβάνισμα των μικρών αγγείων, χώροι για το άπλωμα των άψητων ακόμη σκευών, κεραμευτικοί κλίβανοι. Εγκαταστάσεις βαφείων βρέθηκαν σε μερικά σπίτια και αγροικίες. Σε όλα σχεδόν τις επαύλεις βρέθηκαν άφθονα υφαντικά βάρη, πράγμα που αποδεικνύει ότι η βιοτεχνία υφαντικής ήταν μία από τις κύριες φροντίδες των γυναικών στις αγροικίες αυτές.
Η κοπιαστική απασχόληση με τις αγροτικές και βιοτεχνικές εργασίες δεν σήμαινε ότι οι ένοικοι των αγροικιών δεν αξιοποιούσαν τις ώρες σχόλης: ωραία αναπαυτήρια με μεγάλα εξωτερικά χαμηλά παράθυρα και γωνιακά απέναντί τους καθίσματα ήταν τοποθετημένα σε επίκαιρα σημεία. Εξώστες και βεράντες στα πάνω πατώματα, μικρές στοές στα ισόγεια έδιναν θέα στις κατάφυτες κοιλάδες.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους