Στον 20ό αιώνα μ.Χ. ένας μεγάλος πολιτικός στοχαστής, γερμανικής καταγωγής, ο Μαξ Βέμπερ (Max Weber), έγραψε ένα θρυλικό βιβλίομε τον τίτλο «Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού». Στο βιβλίο του αυτό ο Μαξ Βέμπερ συγκέντρωνε κάποια στοιχεία σε σχέση με τις κοινωνίες που έγιναν καπιταλιστικές.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι δύο μεγαλύτερες δυνάμεις του κόσμου τα τελευταία διακόσια χρόνια είναι:
η Αγγλία, η οποία ήταν η μεγαλύτερη δύναμη που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα στον 19ο αιώνα, η πρώτη παγκόσμια υπερδύναμη. Η Αγγλία είχε τον χρυσό της αιώνα, μεταξύ του 1815 και του 1915 περίπου, αλλά από το 1770 και μετά η Αγγλία είναι η σπουδαιότερη χώρα στον κόσμο. Και έχει πρωτοπορήσει σε πολλά, και πολιτικά και οικονομικά. Και βέβαια η Αγγλία είναι η χώρα η οποία έφερε τον κόσμο στην επόμενη εποχή, δηλαδή στη Βιομηχανική Επανάσταση, διότι η Βιομηχανική Επανάσταση έχει τις ρίζες της στην Ολλανδία και στην Αγγλία του 17ου και 18ου αιώνα μ.Χ., που και οι δύο αυτές χώρες είναι προτεσταντικές.
Η δεύτερη μεγάλη υπερδύναμη, μετά την ύφεση της δύναμης της Αγγλίας, τον 20ό αιώνα, είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, παιδί της Αγγλίας, παράρτημα της Αγγλίας στην άλλη ήπειρο, η οποία και είναι βαθιά προτεσταντική. Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της κοινωνίας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, παρότι τα τελευταία 200 χρόνια έχουν εισρεύσει εκεί άνθρωποι από όλη τη Γη, είναι ο ακραίος προτεσταντισμός των αποίκων, οι οποίοι τον διαμόρφωσαν, που δεν ήταν
άλλοι παρά Άγγλοι και Γερμανοί άποικοι, κατά κανόνα προτεστάντες. Κατά κανόνα καλβινιστές προτεστάντες. Έτσι η δεύτερη μεγάλη υπερδύναμη του κόσμου είναι αγγλικής καταγωγής και προτεσταντική.
Ποιες χώρες μέσα στα τελευταία διακόσια χρόνια έχουν τους καλύτερους δείκτες -παγκοσμίως- διαβίωσης, υγείας, παιδείας, τα καλύτερα πανεπιστήμια; Όλοι οι δείκτες, οι θετικοί δείκτες, κατά κανόνα, στις πρώτες θέσεις βρίσκονται προτεσταντικές χώρες. Οι χώρες με τους υψηλότερους δείκτες στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, είναι οι σκανδιναβικές χώρες (Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, οι οποίες είναι και προτεσταντικές χώρες), η Ελβετία, η Ολλανδία, η Γερμανία, η Αγγλία, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ο Καναδάς. Χώρες πολύ υψηλών δεικτών στην οικονομία, στη διπλωματία, την πολιτική, στην παιδεία.
Εξ αυτού υπάρχει μια συνολική συζήτηση: τι συμβαίνει; γιατί ο προτεσταντισμός γέννησε τέτοιες χώρες, που κατά κανόνα παρουσιάζουν δείκτες πολύ υψηλούς, πολύ επιτυχημένους και μοιάζουν να μη γονατίζουν εύκολα; Αυτές οι χώρες, οι προτεσταντικές, κάθε τόσο βρίσκονται μπροστά σε μεγάλες κρίσεις που τις έχουν ξεπεράσει, τουλάχιστον τα τελευταία τριακόσια χρόνια.
Τι συμβαίνει στον προτεσταντικό κόσμο και έχει διάρκεια, επιτυχίες, βελτίωση δεικτών και ακόμη και όταν γονατίζει ξανά εκτινάσσεται; Η μία είναι ότι είναι κοινωνίες εσωτερικών κανόνων. Εφόσον η κοινωνία τους αποκτήσει κανόνες θεωρούν ότι πρέπει να τηρούνται και επομένως τιμωρούν εκείνους που δεν τηρούν τους κανόνες και επαινούν εκείνους που τηρούν τους κανόνες. Και ότι στις κοινωνίες αυτές υπάρχει μια συνολική εποπτεία της ευθύνης, δηλαδή ο κάθε προτεστάντης, θεωρητικά, αλλά και πολλές φορές και πραγματικά, θεωρεί ευθύνη του να διαφυλάξει τα πράγματα, γιατί αλλιώς η κοινωνία του θα καταρρεύσει.
Άρα οι προτεστάντες έχουν, κατά τις αναλύσεις μελετητών, μεγαλύτερη αίσθηση πολίτη και εγρήγορση πολίτη. Αυτή η πειθαρχία και η εργατικότητα που ζητάει ο προτεσταντισμός φαίνεται ότι έπαιξε ρόλο και στην οργάνωση αυτών των κοινωνιών και στην οργάνωση της ηθικής τους και γι’ αυτό ο Μαξ Βέμπερ πιστεύει ότι η βάση του συστήματος, αυτού που ονομάζεται καπιταλιστικό σύστημα, η ελεύθερη οικονομία δηλαδή, ταιριάζει στον προτεσταντισμό μαζί με την έννοια της ελεύθερης κοινωνίας.
Ο προτεσταντισμός, για να δώσει υπόσταση στην ελεύθερη κοινωνία, δημιούργησε αυτή τη δημοκρατία. Είναι μια δημοκρατία που προέκυψε από τον αγγλοσαξονικό κόσμο και την ακολουθεί όλος ο κόσμος. Κάποιοι την κατηγορούν αυτή τη δημοκρατία ότι δεν είναι πραγματική δημοκρατία. Πάντως αυτή είναι η δημοκρατία που τα τελευταία διακόσια χρόνια κυριαρχεί και που την επιθυμούν όσοι δεν την έχουν.
Οι δύο τάσεις του προτεσταντισμού (και ο καλβινισμός και ο λουθηρανισμός) δίνουν μεγάλη έμφαση στην έννοια της εργατικότητας: εργατικότητα, ατομική ευθύνη, ατομική πρωτοβουλία.
Ο προτεσταντισμός επαινεί την επιχειρηματικότητα, το γεγονός δηλαδή ότι εγώ, ένας απλός άνθρωπος, σκέφτηκα κάτι και λέω: αυτό αν το κάνω θα πιάσει, γιατί το χρειάζεται η κοινωνία αυτό. Πώς θα γίνει αυτό; Θα κάνω μια βιοτεχνία, θα κάνω μια επιχείρηση. Ο προτεσταντισμός επαινεί αυτή την πλευρά γιατί βρίσκεται στον πυρήνα του η ατομική πρωτοβουλία.
Ελεύθερη οικονομία, ατομική πρωτοβουλία είναι και οι βάσεις του συστήματος το οποίο τα τελευταία πεντακόσια χρόνια είναι σε σαφή εξέλιξη και κυριαρχεί. Για ένα διάστημα αυτό το σύστημα αμφισβητήθηκε. Αμφισβητήθηκε πάρα πολύ δυναμικά από μία τάση η οποία ονόμασε τον εαυτό της «κομμουνισμό», τον 19ο και 20ό αιώνα, και εξακολουθεί να υπάρχει αυτή η τάση. Απλώς μέσα στον 20ό αιώνα υπήρξε ισχυρότατο μέτωπο, μιας και είχαν δημιουργηθεί κομμουνιστικά κράτη και κομμουνιστικοί συνασπισμοί, οι οποίοι στόχευαν να χτυπήσουν τον καπιταλισμό, τον οποίο και κατηγορούσαν. Πάντως αυτή η αντεπίθεση δεν πέτυχε. Από αυτή τη σύγκρουση καπιταλισμού-κομμουνισμού, στον 20ό αιώνα, βγήκε σαφώς νικητής ο καπιταλισμός.